Nghỉ hưu được hưởng chế độ gì từ Bảo hiểm xã hội?

Nội dung đề nghị tư vấn: Xin hỏi luật sư cho biết trường hợp của mẹ tôi được quyền lợi gì? Cụ thể như sau: mẹ tôi sinh 1967 đến tháng 11 năm 2022 là mẹ tôi đủ 55 tuổi 08 tháng, và có 28 năm đóng bảo hiểm xã hội theo tiền lương nhà nước và đóng trước năm 1995? Vậy cho tôi hỏi mẹ tôi được hưởng chế độ hưu trí như thế nào? Được hưởng bao nhiêu % lương hưu hàng tháng? Trước khi hưởng lương hưu có được hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp không? Mong luật sư tư vấn, xin cảm ơn!

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn cung cấp, mẹ bạn sinh năm 1967 tính đến năm 2021 mẹ bạn đủ 54 tuổi và có 28 năm đóng bảo hiểm xã hội. Đối chiếu theo quy định về điều kiện hưởng lương hưu thì mẹ bạn chưa tuổi, do đó mẹ bạn có thể lựa chọn giám định sức khỏe để hưởng chế độ lương hưu trước tuổi.

Tại Điều 55 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định như sau:

“Điều 55. Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động

1. Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d, g, h và i khoản 1 Điều 2 của Luật này khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn so với người đủ điều kiện hưởng lương hưu quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 54 của Luật này nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Từ ngày 01 tháng 01 năm 2016, nam đủ 51 tuổi, nữ đủ 46 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên thì đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động. Sau đó mỗi năm tăng thêm một tuổi cho đến năm 2020 trở đi, nam đủ 55 tuổi và nữ đủ 50 tuổi thì mới đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên;

b) Nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;

c) Bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành.”.

Bộ luật lao động 2019 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2021, theo đó tăng độ tuổi hưởng lương hưu của cả nam và nữ, theo đó từ năm 2021 đối với nam tăng thêm 03 tháng tuổi và nữ tăng thêm 04 tháng tuổi hưởng lương hưu. Vì vậy, đối với trường hợp của mẹ bạn, nếu mẹ bạn muốn nghỉ hưu trước tuổi vào năm 2021 thì phải đáp ứng điều kiện suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.

Về mức hưởng lương hưu được tính theo quy định tại Điều 56 Luật bảo hiểm xã hội 2014 như sau:

“Điều 56. Mức lương hưu hằng tháng

1. Từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành cho đến trước ngày 01 tháng 01 năm 2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 62 của Luật này tương ứng với 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.

2. Từ ngày 01 tháng 01 năm 2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 62 của Luật này và tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội như sau:

a) Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm;

b) Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm.

Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản này được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.

3. Mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 55 của Luật này được tính như quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, sau đó cứ mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định thì giảm 2%.

Trường hợp tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ đến đủ 06 tháng thì mức giảm là 1%, từ trên 06 tháng thì không giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi.”.

Mẹ bạn có 28 năm đóng bảo hiểm xã hội, mức lương hưu hàng tháng được tính như sau: 15 năm đầu được hưởng 45%, sau đó cứ thêm 01 năm đóng bảo hiểm xã hội được hưởng thêm 2%, tương ứng = 13 năm x 2% = 26%. Như vậy, với  28 năm đóng bảo hiểm xã hội thì mức lương hưu mẹ bạn được hưởng tương ứng là 71% x bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội, mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội được tính trên mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội của 05 năm cuối trước khi mẹ bạn nghỉ việc (do mẹ bạn đóng bảo hiểm xã hội trước năm 1995 và đóng theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định). Tuy nhiên, nếu mẹ bạn nghỉ trước tuổi theo diện suy giảm khả năng lao động thì mỗi năm nghỉ trước tuổi sẽ bị giảm 2% mức hưởng.

Do đó, mẹ bạn có thể xem xét 02 phương án hưởng chế độ như sau:

- Phương án 1: Giám định sức khỏe với mức suy giảm 61% để hưởng lương hưu trức tuổi;

- Phương án 2: Bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội, sau khi nghỉ việc hưởng trợ cấp thất nghiệp, chờ đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định.

Trong trường hợp mẹ bạn chọn phương án thứ 2, hưởng bảo hiểm thất nghiệp thì phải nộp hồ sơ hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp trong thời hạn 03 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động. Hồ sơ hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp bao gồm:

+ Đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp theo mẫu do Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định.

+ Bản chính hoặc bản sao có chứng thực của một trong các giấy tờ sau đây xác nhận về việc chấm dứt hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc: Hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc đã hết hạn hoặc đã hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động; Quyết định thôi việc…

+ Sổ bảo hiểm xã hội.