Tư vấn về vấn đề lập di chúc.

Câu hỏi:  Chào luật sư. Em đã hỏi về vần đề ly hôn cách đây không lâu, nhưng do mẹ chồng em đang ốm nặng nên em không ly hôn nữa. Em viết email này xin tư vấn giúp em hai điều:1. Em đang xây nhà trên đất của ba mẹ cho riêng em trong quá trình hôn nhân, nhưng em đứng tên hoàn toàn, vậy em muốn làm di chúc cho hai đứa con của em có được không? Trong di chúc em muốn những điều khoản sau: a. em muốn làm di chúc là em có mất đi, thì hai đứa con của em được hưởng toàn bộ tài sản thuộc nhà cửa và toàn bộ đất đứng tên em có được không? (Chia đôi); b. Trong di chúc chồng em sẽ nuôi hai đứa con và ở nhà đó nếu như chồng em không lấy vợ khác. Ngược lại nếu chồng em lấy vợ khác thì có trách nhiệm cung cấp và nuôi dưỡng hai đứa con đến năm 18 tuổi và không có quyền gì trên nhà và đất mà em để lại cho hai đứa con ; c.  Em đang thế chấp miếng đất trên để vay tiền làm nhà, vậy nếu em mất thì toàn bộ bảo hiểm 18 năm đi làm và tiền thâm niên sẽ được lấy ra và trả toàn bộ số nợ để lấy sổ thế chấp về như vậy có được không ? Và em muốn đề cập vào di chúc có được không, như vậy có được không? đúng luật không? Và em muốn nhờ luật sư làm di chúc như vậy ở đâu và chi phí như thế nào.?

2. Mẹ em cho em 400m còn mượn của anh trai 100m để ra số là 500 m, vậy cho em hỏi, nếu em muốn trả lại phần đất trên thì làm như thế nào? vì khi em mất đi thì sẽ phát sinh những mâu thuẫn trên 100m mượn của anh trai em. Xin tư vấn giúp em là có giấy tờ gì, hoặc một cái gì đó làm bằng chứng là mượn đất của anh trai và sẽ trả lại khi cần. Em xin chân thành cảm ơn.

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi yêu cầu tư vấn đến Công ty Luật Minh gia. Với yêu cầu của bạn, chúng tôi xin được tư vấn như sau:

Thứ nhất, Di chúc là một hình thức thể hiện ý chí, mong muốn của một người về việc phân chia di sản của mình sau khi chết. Pháp luật dân sự cho phép cá nhân có quyền lập di chúc theo quy định tại điều 609, BLDS 2015:

“Điều 609. Quyền thừa kế

Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.”

Di chúc hợp pháp là di chúc có đầy đủ các điều kiện quy định tại điều 630, Bộ luật dân sự 2015:

“Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.”

Theo quy định trên, cá nhân có quyền lập di chúc dựa trên ý chí và nguyện vọng của mình. Và di chúc được xem là hợp pháp nếu trong khi lập di chúc, người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt không bị lừa dối đe dọa và nội dung trong di chúc không vi phạm điều cấm của luật hay không trái đạo đức xã hội. Trong trường hợp của bạn, khi bạn lập di chúc trong tình trạng minh mẫn, không bị lừa dối hay đe dọa và những điều khoản bạn đưa ra dựa trên ý chí và mong muốn của bạn, không vi phạm điều cấm hay trái đạo đức xã hội; thì di chúc sẽ được xem là hợp pháp và có hiệu lực sau khi bạn chết.

Bạn có thể tự lập di chúc bằng văn bản, nội dung di chúc thể hiện đầy đủ những ý chí và nguyện vọng bạn mong muốn. Thủ tục lập di chúc được thực hiện tại cơ quan công chứng hoặc UBND cấp xã theo quy định tại Điều 636 Bộ luật dân sự 2015 như sau:

" Điều 636. Thủ tục lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc ủy ban nhân dân cấp xã

Việc lập di chúc tại tổ chức hành nghề công chứng hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã phải tuân theo thủ tục sau đây:

1. Người lập di chúc tuyên bố nội dung của di chúc trước công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã phải ghi chép lại nội dung mà người lập di chúc đã tuyên bố. Người lập di chúc ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc sau khi xác nhận bản di chúc đã được ghi chép chính xác và thể hiện đúng ý chí của mình. Công chứng viên hoặc người có thẩm quyền chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã ký vào bản di chúc."

Thứ hai, thủ tục trả lại đất cho anh trai bạn.

Vì bạn không nói rõ anh trai bạn đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay chưa nên có thể chia thành 2 trường hợp.

Trường hợp thứ nhất, anh trai bạn đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rồi thì anh trai bạn sẽ không thể cho bạn mượn đất để làm sổ đỏ được mà chỉ có thể cho bạn mượn để sử dụng đối với 100 m đất đã được cấp sổ đỏ thôi. Bạn sẽ không được công nhận quyền sử dụng đất đối với phần đất này.

Trường hợp thứ hai, nếu anh trai bạn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng với phần đất trên thì nếu ranh giới phần đất mà bạn đang không bị thay đổi về ranh giới, mốc giới do cơ quan đo đạc đánh dấu thì bạn sẽ được cấp giấy chứng nhận với phần đất này và anh trai bạn sẽ không có quyền sử dụng, định đoạt với phần đất này nữa. Sau này nếu muốn trả lại đất cho anh trai thì bạn có thể làm hợp đồng chuyển nhượng hoặc tặng cho lại quyền sử dụng đất cho anh trai hoặc ghi nhận trong di chúc của bạn về việc anh trai bạn sẽ được sử dụng 100 m đất trên sau khi bạn mất.

Trân trọng.

Phòng Luật sư tư vấn dân sự - Công ty Luật Minh Gia.