Tư vấn về thủ tục phân chia di sản thừa kế tài sản chung của vợ chồng.

Nội dung yêu cầu tư vấn:  Kính thưa Luật sư! Gia đình tôi có 9 anh chị em. Cha mẹ tôi có sở hữu 1 căn nhà tổng diện tích là 200m2, năm 2000, cha tôi mất (không để lại di chúc), đến năm 2008 2 người anh trai tôi mất, năm 2009 thì 2 người e trai tôi lại tiếp tục mất (04 người này đều có vợ và con). Hiện tại, nhà tôi chỉ còn có mẹ và 05 anh chị em (05 anh chị em đều có gia đình riêng và đã có con).Mẹ tôi muốn làm thủ tục để giao toàn bộ quyền sở hữu tài sản căn nhà lại cho tất cả những người con (trong đó có 01 người để đại diện quản lý trông nôm căn nhà). Luật sư cho hỏi:

1. Việc mẹ tôi giao toàn bộ quyền sở hữu tài sản căn nhà cho những người con còn sống, thì có liên quan gì đến những người con đã chết hay không (vợ và con của những người đã chết có liên quan gì đến việc này hay không)?

2. Mẹ tôi chỉ muốn giao lại (tài sản chung của vợ chồng) cho tất cả những người con còn sống có được hay không?

3. Thủ tục để giao lại tài sản cho các con sở hữu và có 01 người đại diện đứng ra trông nôm căn nhà gồm những giấy tờ gì? Các thủ tục này sẽ thực hiện ở đâu?.

4. Các biểu mẫu để thực hiện sẽ tải về ở đâu, hoặc sẽ được mua ở đâu. Mẹ tôi hiện nay đã già yếu, không đi lại được nhiều.

Rất mong được sự quan tâm hỗ trợ của Luật sư. Kính chúc Luật sư và những chuyên gia tư vấn thật nhiều sức khỏe và thành công trong cuộc sống. Trân trọng kính chào và mong tin hỗ trợ từ Luật sư!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi yêu cầu tư vấn đến  Công ty Luật Minh Gia, về vấn đề của bạn chúng tôi xin được giải đáp như sau:

Thứ nhất, về quyền định đoạt đối với tài sản là căn nhà 200m2, theo quy định tại Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 quy định:

Điều 33. Tài sản chung của vợ chồng

"1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.

Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.

2. Tài sản chung của vợ chồng thuộc sở hữu chung hợp nhất, được dùng để bảo đảm nhu cầu của gia đình, thực hiện nghĩa vụ chung của vợ chồng.

3. Trong trường hợp không có căn cứ để chứng minh tài sản mà vợ, chồng đang có tranh chấp là tài sản riêng của mỗi bên thì tài sản đó được coi là tài sản chung."

Như bạn trình bày căn nhà trên thuộc sở hữu của bố, mẹ bạn nên được xác định là tài sản chung vợ chồng. Tài sản chung vợ chồng về nguyên tắc sẽ được chia đôi. Do vậy, mẹ bạn chỉ có quyền định đoạt 1/2 tài sản nói trên. 1/2 tài sản còn là của bố bạn sẽ được chia thừa kế theo pháp luật do bố bạn mất không để lại di chúc. 

- Đối với phần tài sản thuộc quyền của bố bạn theo Điều 651 Bộ Luật Dân Sự 2015 như sau:

“ 1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.”

Vậy hiện nay khi bố bạn mất thì những người sau đây có quyền được hưởng thừa kế di sản của bố bạn: mẹ bạn, cùng với 9 người con sẽ được hưởng phần tài sản đó, các đồng thừa kế sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau. Tức là những người con đã mất của bố bạn vẫn sẽ có quyền hưởng di sản thừa kế. Phần thừa kế của những người đã mất (không để lại di chúc) sẽ được tiếp tục chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của họ. (mẹ, vợ, con).

Như vậy, những người đồng thừa kế hưởng di sản thừa kế của bố bạn gồm: mẹ bạn, những người con còn sống của bố bạn, vợ và con của những 2 người anh em trai của bạn. 

- Đối với tài sản thuộc quyền của mẹ bạn (bao gồm 1/2 tài sản chung và các phần được hưởng thừa kế theo pháp luật từ chồng và các con đã mất): Trong phạm vi quyền tài sản của mình, mẹ bạn có quyền tự định đoạt về việc sẽ tặng cho tài sản cho ai. 

Trong trường hợp này, hơn hết gia đình nên có sự thỏa thuận phân chia di sản thừa kế. Theo đó, những người đồng thừa kế đối với tài sản của bố bạn có thể thỏa thuận cho người mẹ hưởng toàn bộ di sản. Khi đó, người mẹ sẽ có toàn quyền định đoạt với diện tích đất và căn nhà 200m2. Những thành viên trong gia đình có thể cùng bàn bạc, thảo luận với người mẹ để đưa ra cách phân chia hợp lý. Việc thỏa thuận được lập thành văn bản và được công chứng theo quy định của pháp luật. 

Khi không thỏa thuận với nhau về vấn đề phân chia di sản thừa kế thì bạn có thể nộp đơn khởi kiện tại TAND cấp huyện nơi có căn nhà trên để yêu cầu phân chia di sản thừa kế.

Trân trọng