Tư vấn về lập di chúc để lại tài sản cho con cháu?

Cậu tôi mất cách đây 1 tháng, khi mất cậu có làm di chúc để lại tài sản cho các cháu gồm 1 căn nhà và 1 mảnh đất diện tích 1300m. Trước đây cậu tôi có 1 đời vợ và 1 đứa con trai sinh năm 2004. Cậu tôi và vợ đã ly hôn vào tháng 10 năm 2014. Tài sản sau ly hôn phân chia theo thỏa thuận. Con chung do mợ tôi chăm sóc và cậu tôi không phải cấp dưỡng (Vì mợ tôi muốn ly hôn nhanh chóng và mợ đã lấy chồng sau, sinh con khác).

Sau khi cậu tôi mất bên phía mợ tôi nộp đơn lên tòa án xin hủy di chúc của cậu tôi và đòi phân chia cho mợ tôi 1/2 căn nhà, con trai mợ 1/2 căn nhà và 2/3 diện tích đất. Luật sư có thể tư vấn giúp tôi mợ tôi đòi phân chia tài sản như vậy là có đúng pháp luật không? Căn nhà mà cậu tôi xây cất là do tiền cá nhân cậu tôi nhận được khi đất vào dự án kênh thủy lợi Phước Hòa mợ tôi không hề có đóng góp cùng. Đất nhà và đất vườn là do ông bà ngoại tôi để lại. Khi mất ngoại tôi không làm di chúc phân chia tài sản, mẹ tôi đứng ra chia cho các em. Vì cậu tôi là con trai còn lại duy nhất nên mẹ tôi để lại 2/3 tài sản để xây nhà thờ và di dời mộ ông bà về cùng một nơi. Nên khi mất cậu quyết định để lại cho các cháu. Con trai cậu sống với mẹ nên cậu sợ sau này lớn lên con trai sẽ bán hết nhà và đất để về ngoại. Cậu và mợ tôi chỉ đăng kí kết hôn mà không tổ chức cưới vì khi ngoại tôi còn sống bà không đồng ý. Sau khi ngoại tôi mất mợ và cậu cũng không hề sống chung. Luật sư có thể tư vấn giúp tôi là mợ tôi có quyền được hưởng 1/2 căn nhà đó không? Kính mong luật sư tư vấn giúp tôi! Tôi xin chân thành cảm ơn!

Trả lời: Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi yêu cầu tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia chúng tôi. Về trường hợp của bạn, chúng tôi xin được tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn cung cấp thì cậu bạn và mợ bạn đã ly hôn, khi ly hôn tài sản được chia theo thỏa thuận của hai bên. Nếu trong thỏa thuận khi ly hôn cậu được hưởng cả căn nhà và 1300m đất Tòa án công nhận sự thỏa thuận như vậy thì thỏa thuận này đã có hiệu lực pháp luật. Do đó, cậu bạn hoàn toàn có quyền định đoạt đối với số tài sản là 01 căn nhà và mảnh đất 1300m.

Căn cứ theo quy định tại điều 609 Bộ luật dân sự năm 2015. Cụ thể:

“Điều 609. Quyền thừa kế

Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Người thừa kế không là cá nhân có quyền hưởng di sản theo di chúc.”

Theo quy định của pháp luật thì cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình có thể là tài sản riêng hoặc phần tài sản trong khối tài sản chung, có quyền chỉ định người thừa kế, truất quyền hưởng di sản của người thừa kế cũng như phân định phần di sản cho từng người thừa kế.

Như vậy, nếu như việc lập di chúc của cậu bạn là hợp pháp theo đúng quy định của pháp luật thì mợ bạn không có quyền yêu cầu hủy di chúc và đòi phân chia di sản. Vì tài sản này khi ly hôn hai hai người đã thỏa thuận và thỏa thuận này có hiệu lực pháp luật.

 Điều kiện để di chúc hợp pháp theo quy định tại điều 630 Bộ luật dân sự năm 2015. Cụ thể:

“Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.”

Căn cứ vào quy định nêu trên sẽ có hai trường hợp xảy ra:

Trường hợp 1: Di chúc cậu bạn lập là hợp pháp theo đúng quy định của pháp luật

Trong trường hợp này, mợ bạn không có quyền yêu cầu Tòa án hủy di chúc của cậu bạn. Di sản mà cậu bạn để lại sẽ được chia theo đúng nguyện vọng của cậu bạn khi lập di chúc. Cụ thể, căn nhà và mảnh đất 1300m của cậu bạn sẽ được để lại cho các cháu.

Trường hợp 2: Di chúc cậu bạn lập không hợp pháp

Trong trường hợp này, nếu như di chúc cậu bạn lập vi phạm một hoặc một số điều kiện để di chúc hợp pháp thì bản di chúc này sẽ vô hiệu. Hậu quả pháp lý trong trường hợp này là di chúc không có hiệu lực, di sản của người chết sẽ được chia theo pháp luật.

 “Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau."

Như vậy, nếu chia di sản theo pháp luật thì cha, mẹ đẻ, cha mẹ nuôi của cậu và con trai cậu bạn thuộc vào hàng thừa kế thứ nhất. Còn các cháu ruột của cậu bạn thuộc hàng thừa kế thứ hai. Di sản chỉ được chia cho những người ở hàng thừa kế sau nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước.

Theo quy định của pháp luật, những người ở cùng hàng thừa kế sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau. Do đó, căn nhà sẽ được chia cho mợ bạn và con trai mỗi người một nửa, mảnh đất 1300m cũng được chia đôi mỗi người một nửa. Do các cháu ở hàng thừa kế thứ hai nên sẽ không được chia di sản.

Tuy nhiên, trường hợp bạn chứng minh được tài sản của cậu có phần do ông bà ngoại bạn tặng cho riêng cho cậu bạn thì Tòa án có thể xem xét và chia phần giá trị cho những người khác theo quy định của pháp luật.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Tư vấn về lập di chúc để lại tài sản cho con cháu? Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng!

Cv: La Điểm – Công ty Luật Minh Gia.