Thừa kế di sản là nhà, đất không có di chúc

Nội dung yêu cầu: Xin chào, Tôi tên: Kh, hiện có tài sản là nhà và đất trong trường hợp cụ thể sau: 1/ Tôi ở với một người từ nhỏ (khi tôi 5 tuổi) đến nay đã 33 tuổi, và được xem như là con nuôi; trong hộ khẩu gia đình chỉ có hai người, không có ai khác. Trước khi bà mất, bà có kêu tôi làm thủ tục cho nhận tài sản (do lúc này tôi chỉ muốn chăm lo cho bà khỏi bệnh, không nghĩ gì đến việc này) tôi đã nói với bà là lo chữa bệnh, chưa cần thiết, khi nào bà khỏi bệnh làm thủ tục sau. Tuy nhiên bà không qua khỏi bệnh và đã qua đời. 2/ Nhà bà hiện có bốn chị em, gồm: một chị gái, bà, một em gái và cậu út; cha mẹ bà đều đã mất, bà không có chồng và con cái, tôi là người duy nhất sống chung và phụng dưỡng bà. Vậy tôi xin hỏi về thừa kế tài sản này như thế nào? nếu 3 người gì, cậu từ trối tài sản thừa kế hoặc đòi tài sản thừa kế thì thủ làm sao? Xin thành thật biết ơn!

Trả lời: Cảm ơn anh/ chị đã tin tưởng và gửi câu hỏi cho Luật Minh gia. Yêu cầu của anh/chị được tư vấn như sau:

Điều 650 BLDS 2015 quy định về những trường hợp thừa kế theo pháp luật: 

Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

…

Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại. 

Theo quy định của pháp luật, trường hợp người có tài sản chết không để lại di chúc thì toàn bộ di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật. Vậy, những người thuộc các hàng thừa kế theo quy định tại Khoản 1 Điều 650 BLDS 2015 sẽ thuộc đối tượng hưởng di sản thừa kế (nếu đáp ứng đủ các điều kiện).

Đối với trường hợp của anh/ chị, mẹ nuôi mất không để lại di chúc; mẹ nuôi không có con đẻ, chồng, bố mẹ đẻ của người này đều đã mất; nếu anh/ chị được xác định là con nuôi hợp pháp thì sẽ được hưởng toàn bộ di sản thừa kế của mẹ.

Điều 50 Luật nuôi con nuôi 2010 quy định như sau:

"1. Việc nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam với nhau trước ngày Luật này có hiệu lực mà chưa đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì được đăng ký trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày Luật này có hiệu lực, nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:

a) Các bên có đủ điều kiện về nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật tại thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi;

b) Đến thời điểm Luật này có hiệu lực, quan hệ cha, mẹ và con vẫn đang tồn tại và cả hai bên còn sống;

c) Giữa cha mẹ nuôi và con nuôi có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục nhau như cha mẹ và con.

2. Sau khi được đăng ký, quan hệ nuôi con nuôi quy định tại khoản 1 điều này có giá trị pháp lý kể từ thời điểm phát sinh quan hệ nuôi con nuôi.

3. Chính phủ quy định chi tiết thủ tục đăng ký nuôi con nuôi quy định tại điều này, bảo đảm thuận lợi và phù hợp với điều kiện thực tế của nhân dân ở các vùng, miền".

Chiểu theo quy định của pháp luật, để trở thành con nuôi hợp pháp và được hưởng các quyền và lợi ích thì anh/ chị và mẹ buộc phải thực hiện thủ tục đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nếu trước ngày 1/1/2011 các bên chưa đăng ký thì được đăng ký trong thời hạn 05 năm khi đáp ứng các điều kiện tại Khoản 1 Điều 50 Luật nuôi con nuôi 2010.

Như đã phân tích trên, nếu anh được xác định là con nuôi hợp pháp thì anh sẽ được hưởng toàn bộ di sản thừa kế của mẹ. Ngược lại, mặc dù quan hệ mẹ, con đang tồn tại và cả hai bên sống với nhau trong một khoảng thời gian dài nhưng không thực hiện thủ tục đăng ký nhận nuôi con nuôi thì anh không được xác định là đối tượng hưởng di sản thừa kế của mẹ; toàn bộ di sản thừa kế sẽ được chia đều cho các anh, chị em ruột của bà.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Thừa kế di sản là nhà, đất không có di chúc. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV. Trần Như Quỳnh - Công ty Luật Minh Gia.