Thừa kế đất đai khi người chết viết di chúc để lại di sản thừa kế

Chào luật sư !Tôi muốn nhờ luật sư tư vấn về quyền thừa kế đất do ông ngoại tôi để lại cho mẹ tôi. Mẹ tôi có tờ di chúc mà ông ngoại tôi để lại phần đất cho mẹ tôi, ba tôi và anh trai tôi.Tờ di chúc được viết năm 1993 có tên và chữ kí ông ngoại và tên bà ngoại tôi (do bà ngoại tôi không biết chữ), ông ngoại tôi mất năm 2004 và bà ngoại tôi mới mất vào tháng 6/2017. Giấy quyền sử dụng đất đứng tên ông ngoại tôi vẫn còn. Trước đó ông ngoại tôi có cho dì tôi một nền nhà nối liền với nền nhà mà ông ngoại cho mẹ tôi. Sau đó, dì tôi kêu mẹ tôi ký tên giáp ranh nền nhà của dì tôi, nhưng dì tôi không lấy chữ kí đó làm giấy sử dụng đất của nền nhà ông ngoại cho dì mà dì lấy chữ kí của mẹ và các dì của tôi để làm giấy sang tên ông ngoại tôi cho dì  sử dụng phần đất mà ông ngoại cho mẹ tôi. Và dì tôi đã được ủy ban cấp giấy sử dụng đất lần 2. Mẹ tôi có gửi đơn thưa cho xã và xã có mời mẹ tôi 3 lần trong đó 2 lần đầu không có dì tôi nhưng cả 3 lần đều không thành và mẹ tôi đã yêu cầu gửi đơn qua tòa án huyện. Trong lúc lấy lời khai từ đôi bên, 2 người có cự cãi, dì 3 của tôi có nói mẹ tôi ăn cắp giấy tờ do ông ngoại tôi để lại và được công an xã mời lên làm tờ cam kết và ghi âm lại lời khai. Hiện tại phần đất này đang được bồi thường do mở lộ giới và dì tôi đã nhận bồi thường đợt đầu mà mẹ tôi không hay. Bên xã có hứa sẽ đưa hồ sơ lên tòa án huyện nhưng đến giờ tôi vẫn chưa nhận được thông báo.Xin nhờ luật sư tư vấn giúp mẹ tôi có thể lấy lại phần đất và số tiền bồi thường hay không và cần làm những gì trong quá trình xét xử. Ngoài ra dì tôi có bị tội lừa đảo và chiếm đoạt tài sản hay không? Những người có liên quan có thể bị xử như thế nào? Tôi chân thành cảm ơn luật sư đã tư vấn giúp giúp gia đình tôi ! 

Trả lời câu hỏi: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi yêu cầu tư vấn đến Công Ty Luật Minh Gia, chúng tôi tư vấn về vấn đề của bạn như sau:

Thứ nhất, mẹ bạn có thể lấy lại phần đất và số tiền bồi thường đất khi nhà nước thu hồi phần diện tích đó hay không?

Nếu di chúc của ông ngoại bạn là hợp pháp và đây là tài sản riêng của ông thì mẹ bạn và những người có tên trong di chúc mà ông để lại thừa kế sẽ được hưởng di sản thừa kế là mảnh đất đó, nếu hiện tại dì bạn đã làm thủ tục đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì mẹ bạn có thể khởi kiện ra Tòa án yêu cầu phân chia di sản thừa kế đối với phần đất ông bạn đã cho mẹ bạn theo di chúc. Kể cả trong trường hợp đất đó đã bị thu hồi thì mẹ bạn vẫn có thể đòi lại số tiền Nhà nước đã bồi thường từ dì bạn vì đây là phần đất mẹ bạn được thừa kế từ ông ngoại.

Bạn có thể tham khảo quy định của một di chúc hợp pháp để xác định di chúc của ngoại bạn là hợp pháp hay không để làm căn cứ khởi kiện, khi khởi kiện thì mẹ bạn cần cung cấp bản di chúc và các giấy tờ khác liên quan đến quyền sử dụng mảnh đất để làm chứng cứ.

Điều 630 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về Di chúc hợp pháp như sau:

“1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.”

Thứ hai, hành vi của dì bạn có thể cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản không?

Căn cứ Khoản 1, Điều 139, Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009:

“1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ hai triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ  sáu tháng đến ba năm.”

Như vậy, để xác định hành vi của dì bạn có cấu thành tội này hay không thì phải xác định giá trị tài sản mà dì chiếm đoạt vì dì đã có hành vi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản là mảnh đất của mẹ bạn nếu giá trị của mảnh đất đáp ứng quy định trên thì dì bạn sẽ phạm tội này. Ngoài ra bạn hỏi những người có liên quan thì xử lý như thế nào, nếu những người khác có liên quan đến hành vi phạm tội của dì bạn thì có thể được xác định là đồng phạm và cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự bạn có thể tham khảo quy định tại điều 20, Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009:

“1. Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.

2. Người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức đều là những người đồng phạm.

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm.

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.

Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.

Người giúp sức là người tạo những điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm.

3. Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm.”

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
CV tư vấn: Nông Diệp - Luật Minh Gia