Thời điểm có hiệu lực pháp luật của di chúc chung vợ chồng?

1/ Một số anh em tôi dựa vào Di chúc kêu người bán phần đất được thừa kế ( phần của họ), tôi ngăn cản vì cho rằng mẹ còn sống nên Di chúc chưa có hiệu lực thi hành ,đến khi nào mẹ mất thì mới có quyền định đoạt vả lại phần đất này đang cho người thuê trồng rau ( được 12 năm ) để có nguồn tiền trang trải cho mẹ tôi ( anh em tôi không ai nuôi mẹ cả)  xin hỏi tôi làm vậy đúng hay sai theo luật hiện hành?

2/ Và bằng cách nào đó ( dụ dỗ cho tiền hay hăm dọa) để mẹ tôi ký vào giấy bán đất ( giấy tay) mà không có mặt của một số anh em còn lại , mẹ tôi 82 tuổi,  tôi cho rằng giấy bán đất đó không hợp lệ , xin hỏi đúng hay sai?

3/ Người đứng ra bán đất - cháu ruột tôi- có 4 anh chị em ruột ( người thay cho chị tôi đã mất nhận phần thừa kế do ông ngoại để lại, chị tôi có 4 người con,1 người đã mất , người mất có 1 đứa con ) nhưng khi  bán đất nhận tiền chỉ có 3 người mà không thông báo và chia phần cho người cháu vì ba nó đã mất, vậy người cháu này có thể làm đơn kiện các cô, chú, bác nó không ? thủ tục và giấy tờ gì phải có ? Xin chân thành cảm ơn quý anh chị !

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi tới Công ty Luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về vấn đề di chúc

Theo thông tin bạn đưa ra, di chúc trên là do bố mẹ bạn cùng lập vào năm 2014. Khi đó, Bộ luật dân sự 2015 chưa có hiệu lực pháp luật mà theo Điểm a Khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự 2015 về Điều khoản chuyển tiếp quy định:

“1. Đối với giao dịch dân sự được xác lập trước ngày Bộ luật này có hiệu lực thì việc áp dụng pháp luật được quy định như sau:

a) Giao dịch dân sự chưa được thực hiện mà có nội dung, hình thức khác với quy định của Bộ luật này thì chủ thể giao dịch tiếp tục thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự số 33/2005/QH11 và các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết Bộ luật dân sự số 33/2005/QH11, trừ trường hợp các bên của giao dịch dân sự có thỏa thuận về việc sửa đổi, bổ sung nội dung, hình thức của giao dịch để phù hợp với Bộ luật này và để áp dụng quy định của Bộ luật này.

Giao dịch dân sự đang được thực hiện mà có nội dung, hình thức khác với quy định của Bộ luật này thì áp dụng quy định của Bộ luật dân sự số 33/2005/QH11 và các văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết Bộ luật dân sự số 33/2005/QH11;”

Như vậy, trường hợp này sẽ được áp dụng các quy định của Bộ luật Dân sự 2005. Khi đó, quy định có hiệu lực về di chúc chung vợ chồng như sau:

“Điều 668. Hiệu lực pháp luật của di chúc chung của vợ, chồng

Di chúc chung của vợ, chồng có hiệu lực từ thời điểm người sau cùng chết hoặc tại thời điểm vợ, chồng cùng chết.”

Theo quy định trên thì hiện tại mẹ bạn còn sống nên di chúc chưa có hiệu lực.

Thứ hai, về vấn đề ký hợp đồng bán đất

Hiện nay, di chúc của bố mẹ bạn chưa phát sinh hiệu lực. Tuy nhiên, theo quy định tài Điều 664 Bộ luật dân sự 2005 thì:

“1. Vợ, chồng có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung bất cứ lúc nào.

2. Khi vợ hoặc chồng muốn sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc chung thì phải được sự đồng ý của người kia; nếu một người đã chết thì người kia chỉ có thể sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan đến phần tài sản của mình.”

Theo quy định trên thì mẹ bạn chỉ có quyền sửa đổi, bổ sung di chúc liên quan tới diện tích đất thuộc về bà. Việc mẹ bạn muốn bán đồng nghĩa là hủy bỏ phần di chúc của mẹ bạn nên không được thực hiện việc bán này (vì bản chất của di chúc là để lại tài sản cho người khác sau khi người lập di chúc chết, do vậy, việc bán phần tài sản đó đi sẽ thì sau khi chết không còn tài sản nữa. Như vậy, đồng nghĩa với việc hủy bỏ di chúc).

Thứ ba, về việc thừa kế

Theo quy định tại Điểm a, Khoản 2 Điều 667 Bộ luật Dân sự 2015 thì:

“2. Di chúc không có hiệu lực pháp luật toàn bộ hoặc một phần trong các trường hợp sau đây:

a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;”

Khi đó, phần quy định trong di chúc của chị gái bạn trong di chúc không có hiệu lực pháp luật do chị gái bạn chết trước khi mẹ bạn mất. Trong trường hợp này, phần di sản được chia cho chị gái bạn trong di chúc được chia theo quy định của pháp luật. Tức là phần di sản này được chia cho 9 chị em còn lại.

Cho nên, các cháu bạn tức là con của chị gái bạn không được nhận tiền khi chuyển nhượng mảnh đất trên. Do đó, con của người đã mất cũng không nhận được một phần tiền trên.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng !

CV tư vấn: Thùy Lan - Luật Minh Gia