Người chết không để lại di chúc thì di sản thừa kế của họ được phân chia như thế nào?

Khi một người chết đi mà không để lại di chúc thì toàn bộ phần tài sản của họ sẽ trở thành di sản thừa kế và được phân chia cho những thừa kế theo quy định của pháp luật. Vậy pháp luật hiện hành quy định cụ thể những người được hưởng di sản thừa kế bao gồm những ai, việc phân chia di sản thừa kế được thực hiện theo trình tự, thủ tục như thế nào? Để được tư vấn cụ thể các vấn đề liên quan bạn hãy liên hệ với công ty Luật Minh Gia để được chúng tôi tư vấn cụ thể trường hợp của mình.

1. Tình huống thứ nhất

Nội dung câu hỏi: Xin chào luật sư vấn đề gia đình tôi có 1 chút phức tạp mong luật sư đọc và  giải thích giúp tôi. Gia đình tôi có 5 anh chị em. Bố tôi là thương binh lập công ty TNHH từ năm 2004 đến nay vốn đầu tư doanh nghiệp là 1.500.000.000 vnđ. Trong đó có 1 tỷ là đứng tên bố tôi, 500 triệu đứng tên mẹ tôi. Mẹ tôi mất năm 2011. Giờ mẹ tôi đã mất bố tôi muốn chuyển sang công ty MTV nên cần chữ ký 5 người. Nhưng chị cả tôi không đồng ý ký. Vậy luật sư cho hỏi còn cách nào khác mà không cần đến chị không. Cám ơn luật sư.

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cần tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia, với trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:  

Theo thông tin bạn cung cấp thì mẹ của bạn có phần vốn 500 triệu trong công ty và mẹ của bạn đã chết nên phần đó sẽ được xác định là di sản thừa kế. Trường hợp để lại di chúc thì di sản thừa kế được chia theo di chúc, trường hợp không có di chúc thì di sản thừa kế sẽ chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết (Điều 651 Bộ luật dân sự 2015).

Theo đó, bố bạn và những người con đều được hưởng thừa kế bằng nhau. Vì vậy, việc chia thừa kế sẽ phải có sự thỏa thuận của tất cả những người thừa kế. Trừ trường hợp có người thừa kế không được hưởng di sản theo Điều 621 BLDS 2015:

"Điều 621. Người không được quyền hưởng di sản

1. Những người sau đây không được quyền hưởng di sản:

a) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;

b) Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;

c) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;

d) Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.

2. Những người quy định tại khoản 1 Điều này vẫn được hưởng di sản, nếu người để lại di sản đã biết hành vi của những người đó, nhưng vẫn cho họ hưởng di sản theo di chúc."

Từ đó, đối chiếu với trường hợp của bạn nếu chị của bạn không thuộc các trường hợp không được hưởng di sản thừa kế đã nêu trên thì trong trường hợp bố bạn muốn sang tên phần tài sản này thì bắt buộc phải có sự đồng ý của người chị gái.

2. Tình huống thứ hai.

Nội dung câu hỏi: Chào luật sư nhờ luật sư tư vấn cho tôi, mẹ tôi mất không có di chúc để lại một mảnh đất, cha tôi đã làm giấy chuyển quyền sử dụng đất ủy quyền từ đứng tên là mẹ tôi sang cha tôi, khi làm thủ tục sang tên có sự đồng ý của tất cả những người thuộc hàng thừa kế của mẹ. Vậy bây giờ nếu cha tôi chẳng may mất đi thì quyền sử dụng đất sẽ được chia như thế nào? (cha tôi có 5 đứa con, 2 người kia là con của vợ đầu đã ly hôn, và 2 anh em tôi là con của mẹ tôi đã mất).

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cần tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia, với trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau: 

Theo thông tin bạn cung cấp, sau khi mẹ mất tất cả những người thuộc hàng thừa kế được hưởng di sản thừa kế của mẹ bạn đã đồng ý để tài sản cho riêng bố bẹn đứng tên, do đó có thể xác định phần tài sản này thuộc sở hữu riêng của bố bạn. Nếu bố bạn mất có để lại di chúc hợp pháp thì việc phân chia di sản thừa kế của bố bạn sẽ được phân chia  theo nội dung di chúc.

Nếu bố bạn mất không có di chúc để lại thì phần di sản thừa kế của bố bạn sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn căn cứ theo quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 như sau:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: 

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

...

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau."

Như vậy, phần di sản thừa kế của bố bạn sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn bao gồm: ông bà nội (nếu còn sống tại thời điểm bố bạn mất) và tất cả các con bao gồm cả con chung và con riêng.