Bố mẹ mất không để lại di chúc tài sản được phân chia như thế nào?

1. Luật sư tư vấn về thừa kế tài sản cha mẹ để lại

Theo quy định của pháp luật dân sự hiện hành việc phân chia di sản thừa kế phát sinh khi người để lại di sản thừa kế chết. Tuy nhiên, việc phân chia di sản thừa kế có sự khác biệt trong trường hợp người chết có để lại di chúc và không để lại di chúc. Vậy việc phân chia di sản thừa kế trong hai trường hợp này khác biệt như thế nào? Quyền lợi của người được hưởng di sản thừa kế trong từng trường hợp được quy định như thế nào?

Để được giải đáp cụ thể các vấn đề về thừa kế, quý khách hàng có thể liên hệ với công ty Luật Minh Gia để được hỗ trợ tư vấn kịp thời.

2. Phân chia di sản trong trường hợp người chết không để lại di chúc

Nội dung cần tư vấn:

Luật sư cho em hỏi. Gia đình bố mẹ mất mà có 7 người con mà chỉ có 1 người ở trong căn hộ đó trong 10 năm  thì người đó có được sở hữu căn hộ đó không (anh em không tranh chấp) còn nếu như có tranh chấp thí người đó có được sở hữu không? Nếu căn hộ đó rao bán mà 3 người đồng ý bán mà 4 người kia không đồng ý thì như thế nào xin luật sư tư vấn cho em hiểu ạ? 1 trong 7 người con có 1 người là con riêng của vợ sinh sống từ nhỏ đến lớn mà trong giấy khai sanh mang tên người chồng thì có được chia đều tài sản không ạ? Em xin cảm ơn luật sư.

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cần tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia, với thắc mắc của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu thừa kế như sau:

“1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.”

Bên cạnh đó, tại Mục 1 Giải đáp 01/GĐ-TANDTC năm 2018 quy định đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 10-9-1990 thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là bất động sản được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19-10-1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế, cụ thể là: thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990.

Do bạn không cung cấp thông tin bố mẹ bạn mất năm bao nhiêu tuy nhiên căn cứ theo các quy định đã nêu trên thì thời hiệu yêu cầu phân chia di sản của bố mẹ bạn vẫn còn.

Nếu bố mẹ bạn mất không để lại di chúc thì phần di sản thừa kế của bố mẹ sẽ được phân chia đều cho những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất theo quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sự 2015. Điều 651 quy định như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Phần di sản thừa kế của bố mẹ bạn sẽ được chia đều cho những người thừa kế thứ nhất bao gồm bố mẹ của người mất (nếu có) và tất cả các người con. Với người con riêng nếu không có quan hệ nuôi dưỡng, chăm sóc như cha mẹ con với bố bạn thì người này chỉ được hưởng thừa kế đối với phần di sản của người mẹ.

Như vậy, với trường hợp của bạn, một người con sống trên căn nhà 10 năm thì chưa đủ căn cứ để xác lập quyền sở hữu với toàn bộ tài sản. Nếu tranh chấp thì các bên có thể gửi đơn khởi kiện đến Tòa án nhân đan yêu cầu giải quyết.

- Trường hợp rao bán căn hộ đó thì Điều 127 - Luật Nhà ở 2014 quy định Mua bán nhà ở thuộc sở hữu chung như sau:

“1. Việc bán nhà ở thuộc sở hữu chung phải có sự đồng ý của tất cả các chủ sở hữu; trường hợp có chủ sở hữu chung không đồng ý bán thì các chủ sở hữu chung khác có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật. Các chủ sở hữu chung được quyền ưu tiên mua, nếu các chủ sở hữu chung không mua thì nhà ở đó được bán cho người khác.

Trường hợp có chủ sở hữu chung đã có tuyên bố mất tích của Tòa án thì các chủ sở hữu chung còn lại được quyền bán nhà ở đó; phần giá trị quyền sở hữu nhà ở của người bị tuyên bố mất tích được xử lý theo quy định của pháp luật.

2. Trường hợp chủ sở hữu chung bán phần quyền sở hữu của mình thì các chủ sở hữu chung khác được quyền ưu tiên mua; trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo về việc bán phần quyền sở hữu nhà ở và điều kiện bán mà không có chủ sở hữu chung nào mua thì phần quyền đó được bán cho người khác; trường hợp vi phạm quyền ưu tiên mua thì xử lý theo quy định của pháp luật về dân sự.”

Như vậy, nếu muốn bán được căn nhà này thì phải có sự đồng ý của tất cả các đồng sở hữu chung.

------

3. Khai nhận di sản thừa kế khi vợ hoặc chồng chết trước

Câu hỏi:

Luật sư cho tôi xin tư vấn: Tôi và chồng tôi kết hôn năm 1992. Chúng tôi sống cùng nhau tại căn hộ tập thể mua lại của đồng nghiệp. Năm 2002 chồng tôi mất. Năm 2004 tôi tiến hành làm thủ tục xin mua thanh lý nhà đất. và được cấp " giấy  chứng nhận quyền sở hữu nhà đất" Giấy chứng nhận mang tên cả hai vợ chồng tôi ( Vì lúc ấy tôi chưa đi đổi lại hộ khẩu) . Chúng tôi có 1 cháu trai SN 2000. Tôi dự tính sang năm sẽ bán căn hộ trên , mua 1 căn hộ khác nhỏ hơn để có tiền cho con học đại học. Vậy xin hỏi luật sư khi bán nhà tôi cần những thủ tục gì?

Trả lời:

Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi đã tư vấn một số trường hợp tương tự thông qua một hoặc một số bài viết cụ thể sau đây: 

>> Phân chia di sản thừa kế cần chữ ký của tất cả người được thừa kế không?

Theo thông tin chị cung cấp thì Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên cả 2 vợ chồng, do đó có thể xác định đây là tài sản chung của cả 2 vợ chồng. Khi chồng chị mất, 1/2 khối tài sản được xác định là di sản thừa kế do chồng chị để lại và được chia đều cho tất cả những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của chồng chị, bao gồm: "vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết" (Điểm a Khoản 1 Điều  651 Bộ luật dân sự 2015).

Do đó, hiện tại trước khi bán căn hộ này, chị phải làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế. Sau khi làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế, chị có quyền định đoạt phần tài sản mà mình có quyền sở hữu.

Thủ tục khai nhận di sản thừa kế chị tham khảo bài viết: Thủ tục công chứng khai nhận di sản thừa kế không có di chúc

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Khi bố mẹ mất không để lại di chúc, tài sản được phân chia như thế nào? Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn liên hệ luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp.