Không nhận đất do Nhà nước đền bù có được không? Thu hồi đất để mở rộng cụm công nghiệp.

Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất. Trong đó, Nhà nước bồi thường thêm chi phí đầu tư vào đất còn lại và hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất để người dân ổn định đời sống, sản xuất và phát triển.

1. Không nhận đất do Nhà nước đền bù có được không?

Hỏi: Năm 2015 nhà tôi nằm cạnh sông hồng đo bị sạt lở nên nhà nước yêu cầu di dời đi chỗ khác để nhà nước tiến hành kè sông, khi di dời nhà nước có hỗ trợ mỗi hộ dân hơn 8 triệu và cấp cho nhà tôi 1 mảnh đất khác nhưng bố tôi không nhận đất mà nhận một khoản tiền và tự đi mua mảnh đất khác để ở. Tháng 7/2017 địa chính xã gọi mẹ tôi xuống và đưa cho mẹ tôi 1 cái sổ đỏ, trong sổ đỏ đó có 130m2 đất tại chỗ sạt lở sau khi kè xong còn lại, nhưng hiện nay trên đất mà bố tôi đứng tên đó có người xây nhà cấp 4 và ở đó đã khá lâu. Vậy cho tôi hỏi tôi có thể đòi lại phần đất được bồi thường năm 2015 không? Người xây nhà trên mảnh đất của gia đình tôi sau khi kè xong có phải chịu xử lý gì không?

Trả lời tư vấn: Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn đưa ra cho thấy thửa đất gia đình bạn đang sử dụng thuộc đối tượng bị thu hồi do có nguy cơ đe dọa tính mạng con người theo điểm e Khoản 1 Điều 65 Luật Đất đai năm 2013:

“Điều 65. Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người

1. Các trường hợp thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người bao gồm:

…

e) Đất ở có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi hiện tượng thiên tai khác đe dọa tính mạng con người.

…”

Theo đó, gia đình bạn được bồi thường một suất đất tái định cư ở nơi mới nhưng bố bạn không nhận đất mà nhận tiền và mua một phần đất khác để ở. Vì vậy, có thể xác định bố bạn không có nhu cầu bồi thường bằng đất theo quy định tại Điều 79 Luật Đất đai năm 2013:

“Điều 79. Bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở

1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ở, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam mà có đủ điều kiện được bồi thường quy định tại Điều 75 của Luật này khi Nhà nước thu hồi đất thì được bồi thường như sau:

a) Trường hợp không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở; trường hợp không có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở thì Nhà nước bồi thường bằng tiền;

…”

Như vậy, không có căn cứ để gia đình bạn yêu cầu cơ quan Nhà nước tiến hành bồi thường suất đất tái định cư tại thời điểm bị thu hồi đất.

Trường hợp phần đất còn lại của gia đình không bị thu hồi do sạt lở và trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất công nhận diện tích còn lại là 130m2 thì gia đình bạn vẫn có quyền sử dụng đối với phần đất đó. Nếu người khác ở trên phần đất của bạn không có sự đồng ý của người sử dụng đất hợp pháp thì đây được xác định là hành vi chiếm đất theo điểm b Khoản 2 Điều 3 Nghị định 91/2019/NĐ-CP:

“Điều 3. Giải thích từ ngữ

…

2. Chiếm đất là việc sử dụng đất thuộc một trong các trường hợp sau đây:

…

b) Tự ý sử dụng đất thuộc quyền sử dụng hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác mà không được tổ chức, cá nhân đó cho phép;

…”

Hành vi đó có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Điều 14 Nghị định 91/2019/NĐ-CP như sau:

“Điều 14. Lấn, chiếm đất

1. Trường hợp lấn, chiếm đất chưa sử dụng tại khu vực nông thôn thì hình thức và mức xử phạt như sau:

a) Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm dưới 0,05 héc ta;

b) Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta;

…”

Khi phát hiện hành vi lấn đất bạn có thể trình báo đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để xem xét xử phạt vi phạm hành chính và buộc họ rời khỏi phần đất của gia đình bạn.

2. Thu hồi đất để mở rộng kết cấu hạ tầng cho cụm công nghiệp

Hỏi: Luật sư tư vấn giúp cho gia đình tôi vấn đề như sau: Hiện tại gia đình tôi có hơn 5.560,9m2 đất nông nghiệp trồng cây cối hoa màu. Để mở rộng kết cấu hạ tầng cho cụm công nghiệp nên mở 1 con đường cắt xéo qua mảnh đất gia đình tôi. DT thu hồi làm đường là 1276,7m2. Phần đất của tôi là đất nông nghiệp trồng cây cối hoa màu thì có được thu hồi không? Nếu thu hồi thì tôi được bồi thường những khoản gì?

Trả lời tư vấn: Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn đưa ra, hiện nay phần đất nông nghiệp của bạn bị thu hồi để thực hiện dự án. Điều 16 Luật Đất đai năm 2013 quy định về các trường hợp thu hồi đất như sau:

“Điều 16. Nhà nước quyết định thu hồi đất, trưng dụng đất

1. Nhà nước quyết định thu hồi đất trong các trường hợp sau đây:

a) Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng;

b) Thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai;

c) Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người.

2. Nhà nước quyết định trưng dụng đất trong trường hợp thật cần thiết để thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh hoặc trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai.”

Như vậy, nếu dự án mở rộng kết cấu hạ tầng cho cụm công nghiệp thuộc một trong các trường hợp nêu trên thì Nhà nước có căn cứ để thu hồi một phần đất của bạn để thực hiện dự án.

Khi thu hồi đất, bạn có thể được bồi thường theo các quy định tại Điều 75, Điều 77, Điều 83 Luật Đất đai năm 2013 như sau:

- Bồi thường về đất nếu đáp ứng đủ điều kiện;

- Bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại;

- Các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất: Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất; Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm đối với trường hợp thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp; hỗ trợ khác theo quy định của địa phương.