Di chúc định đoạt cho nhà mà không cho đất thì xử lý thế nào

1 người con bị bệnh tâm thần và 1 người con hiện đang đinh cư ở Australia(có địa chỉ cư ngụ và thỉnh thoảng vẫn về Việt Nam).Ba của tôi là con trai lớn thứ 3 trong 6 anh chị em con chung của ông bà. Năm 1987 ông nội tôi già bệnh rồi chết mà không có để lại di chúc gì. Năm 2003 bà nội tôi có ra phòng công chứng lập di chúc với nội dung nguyên văn như sau: SAU KHI TÔI CHẾT THÌ TOÀN BỘ PHẦN NHÀ CỦA TÔI VÀ PHẦN NHÀ CỦA TÔI HƯỞNG THỪA KẾ TỪ CHỒNG CỦA TÔI SẼ CHO CON TRAI CỦA TÔI(ba của tôi) TOÀN QUYỀN QUYẾT ĐỊNH VÀ SỬ DỤNG. Năm 2004 người con bị bệnh tâm thần chết(có giấy chứng tử).Người này có vợ và 3 con. Năm 2010 bà nội chết(có giấy chứng tử) Năm 2012 ba có đem di chúc ra phòng công chứng để khai nhận di sản của bà nội tôi và 1 phần  của bà nội tôi hưởng từ ông nội. Sau khi đã có văn bản từ phòng công chứng,chứng nhận di sản thừa kế theo di chúc của Ba tôi đúng với qui định của nhà nước về quyền thừa kế,thì Ba tôi tiến hành nghĩa vụ thuế đối với di sản thừa kế đó.Sau đó chi cục thuế quận có văn bản rằng phần di sản được miễn đóng thuế của Ba tôi là 9/14 phần  di sản ông bà nội tôi để lại. Năm 2014 Ba tôi có xin cấp giấy GCNQSDĐ và GCNQSHNƠ của căn nhà ông bà nội tôi để lại( khi bà nội tôi ra công chứng để lập di chúc thì giấy tờ nhà vẫn do chính quyền cũ trước 1975 cấp cho ông bà nội tôi cùng đứng tên 2 ông bà).Sau khi hợp bàn giữa các chị,em cũa Ba tôi thì mọi người đều thống nhất đồng ý để Ba tôi đứng tên đại diện trên giấy CNQSDĐ và CNQSHNO,vì Ba tôi đã ở chung và chăm lo cho ông bà nội tôi từ ngày xưa cho tới khi 2 ông bà chết,và thời điểm này vẫn ở căn nhà đó để hương khói,bảo quản,giữ gìn.Còn các chị,em của Ba tôi thì cư ngụ ở nơi khác từ khi họ lập gia đình ra riêng.  Khi được Phòng TNMT Quận cấp thì chỉ mình tên Ba tôi đứng tên đại diện cho các đồng thừa kế trên giấy CNQSDĐ và CNQSHN.  Năm 2016 Ba tôi muốn tách thửa căn nhà này ra và có nộp hồ sơ xin tách thửa lên phòng TNMT quận,phòng TNMT quận chấp nhận hồ sơ và đồng ý cho tách thửa vì đủ điều kiện theo qui định cũa pháp luật,nhưng có yêu cầu bổ sung thêm văn bản thoả thuận phân chia di sản giữa các đồng thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.Và tất cả rắc rối,mâu thuẫn bắt đầu từ đây. Sau khi Ba tôi hợp mặt với các đồng thừa kế,nói rõ vấn đề muốn tách thửa ra và đề nghị mọi người lập văn bản thoả thuận phân chia di sản thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật thì bị mọi người đồng thừa kế còn lại phản đối,không lập văn bản thoả thuận phân chia di sản này với lí do rằng:Nếu đồng ý lập văn bản thoả thuận phân chia di sản này thì chẳng khác nào họ thừa nhận,cho phần đất mà Ba tôi muốn tách thửa ra là của riêng Ba tôi,được QSDĐ riêng biệt.Và các đồng thừa kế cũng lập luận cho rằng Ba tôi chỉ được hưởng di sản là PHẦN NHÀ(tức 1/2 căn nhà) theo nôi dung di chúc khi bà nội tôi lập ra,còn PHẦN ĐẤT(1/2 đất căn nhà đó nằm trên) là của chung các thừa kế kể cả Ba của tôi.Họ còn nói,nếu sau này bán căn nhà này thì định trị giá riêng căn nhà bao nhiêu thì chia cho Ba tôi được hưởng 9/14 phần,còn giá trị toàn bộ đất thì chia đều cho các thừa kế.(họ tách riêng giá trị nhà và đất ra riêng biệt).  Thưa luật sư ! trên đây là toàn bộ sự việc đã xảy ra với gia đình tôi,nhất là từ lúc thời điểm Ba tôi đề nghị các đồng thừa kế lập văn bản thoả thuận phân chia di sản thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.Kể đó họ lần lượt trở về căn nhà này chiếm dụng để đồ đạc,bày biện buôn bán trước cửa nhà mặc dù Ba tôi không đồng ý việc làm của họ,nhưng họ bất chấp và thách thức. Họ cho rằng họ có thừa kế và họ có quyền muồn làm gì cũng được,Ba tôi không có quyền phản đối,rằng Ba tôi chỉ được thừa kế NHÀ thôi còn ĐẤT là của chung.Thưa luật sư,gia đình tôi kính mong luật sư tư vấn giúp 3 câu hỏi,hướng giải quyết chuyện này cho ổn thoả ạ. - Theo như lời các đồng thừa kế đó khẳng định rằng Ba tôi chỉ được hưởng PHẦN NHÀ mà thôi,còn riêng PHẦN ĐẤT thì Ba tôi không được tách ra mà mà phải hưởng đồng đều như nhau là đúng không?Họ căn cứ vào qui định nào mà quả quyết khẳng định như vậy? - Nếu sự việc được đưa ra toà án để giải quyết thì Ba và gia đình tôi có được thắng là được hưởng thừa kế theo di chúc không,kể cà phần đất. - Và sau khi toà xử cho Ba tôi được thắng kiện và Ba tôi muốn bán 1/2 căn nhà đó để chia cho các thừa kế theo pháp luật,mà họ không hợp tác ký tên để bán thì Ba tôi phải giải quyết làm sao cho ổn thoả?Thưa luật sư! tôi kính mong luật sư tư vấn giúp cho gia đình tôi gì hiện giờ gia đình củng hoang mang,đau đầu giữa PHẦN ĐẤT và PHẦN NHÀ này.Xin Chân thành cảm ơn và chúc sức khoẻ thành công tới luật sư.Trân trọng

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi yêu cầu tư vấn đến công ty Luật Minh Gia, với vụ việc của bạn chúng tôi có quan điểm tư vấn như sau:

 Di  chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Trong trường hợp này, người mẹ đã để lại di chúc định đoạt phân chia  phần tài sản của mình gồm 1 nửa ngôi nhà và phần được hưởng từ thừa kế của người chồng để lại cho con tức bố của bạn toàn quyền sử dụng cho nên khi phân chia di sản thừa kế thì bố của bạn sẽ được hưởng phần theo di chúc.

Tuy nhiên vẫn còn phần của ông nội khi chết năm 1987 chưa phân chia cho nên hiện tại những người thuộc hàng thừa kế có thể yêu cầu chia di sản thừa kế vì vẫn còn thời hiệu chia di sản theo quy định tại điều 623 Bộ luật dân sự năm 2015, theo đó:

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

2. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Như vậy vì người ông mất không để lại di chúc cho nên phần tài sản của ông sẽ được chia cho những người thuộc hàng thừa kế theo quy định tại điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

....

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

 Khi này phần di sản của người ông nội là quyền sử dụng 1 nửa ngôi nhà cho nên sẽ được chia cho vợ và những người con. cha, mẹ đẻ, cha mẹ nuôi  và con nuôi (nếu có). Do đó hiện tại chưa chia di sản nên những người con họ có quyền yêu cầu chia di sản. Phần của bố bạn là phần của người bà nội + phần của bà  hưởng từ phần chia di sản của ông nội + phần của bố trong phần chia di sản từ ông.

Trả lời câu hỏi thứ nhất của bạn vì di chúc bà định đoạt cho bố bạn phần nhà mà không định đoạt phần đất cho bố bạn nên phần di sản được hưởng của bố bạn chỉ gồm phần nhà. Mọi người thuộc diện thừa kế có quyền yêu cầu mở thừa kế để phân chia di sản không nằm trong di chúc của người bà và phần chia theo pháp luật của người ông. Bởi lẽ theo điều 624  Bộ luật dân sự năm 2015 thì người bà lập di chúc để định đoạt tài sản của mình cho người khác, phần tài sản của bà bao gồm đất và tài sản gắn liền với đất tức ngôi nhà nhưng bà chỉ định đoạt phần nhà cho bố bạn nên vẫn còn phần đất bà chưa định đoạt do vậy sẽ chia phần đất này theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, chỉ thông qua những thông tin mà bạn cung cấp chúng tôi không thể khẳng định gia đình bạn có thắng kiện hay không.Để có thể đảm bảo phần quyền của mình thì gia đình bạn có thể hoặc thỏa thuận để phân chia di sản thừa kế hoặc yêu cầu tòa án phân chia di sản này. 

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
 CV tư vấn: Hà Tuyền - Luật Minh Gia