Trong trường hợp nào di sản thừa kế thuộc về người quản lý di sản?

Nội dung tư vấn: Thưa luật sư, tôi có vấn đề này mong được luật sư giải đáp: Năm 1989, người dì trong họ không có con cái, người thân lại ở xa, bà ở 1 mình và bị mù, nên ba tôi đã sang ở và chăm sóc cho bà. Ba tôi đã canh tác trên miếng đất ấy từ thời điểm đấy. Miếng đất này bà dì đứng tên trên sổ đỏ. Năm 1997, bà qua đời, không để lại di chúc gì. Từ thời điểm bà qua đời cho đến nay, ba tôi vẫn tiếp tục canh tác trồng lúa, hoa màu và thờ phụng bà trên mảnh đất ấy. Cũng từ thời điểm đó đến nay, không có ai tranh chấp hay kiện tụng gì liên quan đến mảnh đất đấy. Giấy tờ đất của mảnh đất đấy ba tôi đang giữ. Vậy xin luật sư cho tôi hỏi là ba tôi có thể chuyển quyền sử dụng đất từ người dì đấy sang cho mình được không? Và nếu được thì thủ tục như thế nào?

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, vấn đề của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Để có thể làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất từ người dì sang bên cho ba bạn thì bắt buộc ba bạn phải có một trong các loại giấy tờ quy định tại Khoản 1 Điều 100 của Luật Đất Đai 2013 cụ thể bao gồm:

“Điều 100. Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất

1. Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định mà có một trong các loại giấy tờ sau đây thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất:

a) Những giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

b) Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;

c) Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa, nhà tình thương gắn liền với đất;

d) Giấy tờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán nhà ở gắn liền với đất ở trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đã sử dụng trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;

đ) Giấy tờ thanh lý, hóa giá nhà ở gắn liền với đất ở; giấy tờ mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật;

e) Giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất;

g) Các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 theo quy định của Chính phủ.

…”

Theo như những thông tin bạn cung cấp có thể thấy ba bạn không có một trong các loại giấy tờ trên vì giữa ba bạn và người dì không hề có hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ đồng thời khi dì mất cũng không hề để lại di chúc gì. Chính vì thế ở thời điểm hiện tại ba bạn chưa đủ điều kiện để có thể làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất từ người dì sang bên cho ba bạn.

Tuy nhiên, tại Điểm a, Khoản 1 Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu thừa kế như sau:

“Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

…”

Căn cứ vào quy định trên thì sau 30 năm kể từ thời điểm dì bạn mất là vào năm 1997 nếu như những người thừa kế không có yêu cầu chia di sản thừa kế thì sẽ có căn cứ để ba bạn được thừa hưởng phần di sản này vì ba bạn hiện đang là người chiếm hữu và sử dụng mảnh đất.

Vì hiện tại thời hiệu yêu cầu chia di sản chưa hết cho nên nếu như những người thừa kế yêu cầu phân chia thì buộc ba bạn phải trả lại mảnh đất này và chỉ có thể yêu cầu họ chi trả cho mình chi phí hợp lý vì đã cải tạo gia tăng giá trị của mảnh đất cũng như công sức trông giữ, quản lý mảnh đất này trong thời gian qua.