Giải quyết tranh chấp về di sản thừa kế là quyền sử dụng đất

năm 2010 bố tôi qua đời, anh trai thứ hai chiếm luôn phần đất là đường đi trên bìa đỏ của bố tôi để lại làm của riêng, mẹ tôi không còn đường ra vào của mình. mẹ tôi có làm đơn đến chính quyền tuy nhiên quá trình hòa giải đều không thành công, anh trai tôi không chịu trả con đường đi cho mẹ. Vậy mẹ tôi phải làm gì? mẹ muốn chia lại đất cho các con có được không?

Trả lời tư vấn: Chào bạn! Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến Công ty Luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi xin được tư vấn như sau:

Đầu tiên: Đối với 150m2 đất đây là tài sản chung của vợ chồng do trước khi người bố chết đã làm giấy chuyển nhượng cho con thứ 2 nên trong trường hợp này có thể hiểu vào thời điểm chuyển nhượng đã được sự nhất trí của cả vợ và chồng. Do đó phần đất này vẫn thuộc về con thứ 2.

Thứ hai: Đối với các lần chuyển nhượng khác đều không có giấy tờ nên phần đất 1250m2 còn lại vẫn là tài sản chung của vợ chồng , do đó khi một bên chết sẽ được giải quyết như sau:

 Điều 66 Luật Hôn nhân Gia đinh năm 2014 quy định:

"Điều 66. Giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết

1. Khi một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản lý di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận cử người khác quản lý di sản.

2. Khi có yêu cầu về chia di sản thì tài sản chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về chế độ tài sản. Phần tài sản của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết được chia theo quy định của pháp luật về thừa kế".

Trong trường hợp này mẹ bạn sẽ vẫn quản lý tài sản chung của vợ chồng nếu có yêu cầu chia di sản thì phần tài sản của người bố sẽ được chia thừa kế theo pháp luật (không có di chúc để lại). Nếu phần di sản thừa kế của người bố mà có tranh chấp (không có di chúc) thì mẹ bạn có thể khởi kiện đến Tòa án để yêu cầu phân chia di sản.

Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu khởi kiện về thừa kế như sau:

Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó

…

Đồng thời, công văn Số: 01/GĐ-TANDTC có hướng dẫn như sau:

“… Tòa án áp dụng khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 về thời hiệu thừa kế để thụ lý, giải quyết vụ án dân sự "Tranh chấp về thừa kế tài sản”. Theo đó, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm mở thừa kế.

Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 10-9-1990 thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là bất động sản được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19-10-1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế, cụ thể là: thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990.”

Do vậy, tính từ thời điểm 1990 đến nay (2018) vẫn còn thời hiệu để người thừa kế yêu cầu phân chia di sản thừa kế.

Để tiến hành khởi kiện thì hồ sơ khởi kiện sẽ bao gồm những giấy tờ sau:

+ Đơn khởi kiện;

+ Các giấy tờ về quan hệ giữa người khởi kiện và người để lại tài sản: Giấy khai sinh, CMTND, giấy chứng nhận kết hôn, sổ hộ khẩu, giấy giao nhận nuôi con nuôi để xác định diện và hàng thừa kế;

+ Giấy tờ, tài liệu chứng minh sở hữu của người để lại di sản như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở…

+ Giấy chứng tử của người để lại di sản thừa kế;

+ Các giấy tờ khác: Biên bản giải quyết tại UBND xã, phường, thị trấn (cấp xã); Biên bản giải quyết trong họ tộc ( nếu có), tờ khai từ chối nhận di sản (nếu có).

Thứ ba:  Đối với 3m đất chiều dọc làm đường đi từ ngoài vào căn nhà của người mẹ, nếu đã được tiến hành hòa giải mà không thành thì sẽ được giải quyết như sau: Phần đất đó cũng là tài sản chung của vợ chồng, do đó khi người chồng chết thì 1/2 của 3m đất sẽ được chia thừa kế theo pháp luật (nếu không có di chúc). Tuy nhiên Điều 254 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định quyền về lối đi qua bất động sản liền kề như sau:

Điều 254. Quyền về lối đi qua

1. Chủ sở hữu có bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, có quyền yêu cầu chủ sở hữu bất động sản vây bọc dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần đất của họ.

Lối đi được mở trên bất động sản liền kề nào mà được coi là thuận tiện và hợp lý nhất, có tính đến đặc điểm cụ thể của địa điểm, lợi ích của bất động sản bị vây bọc và thiệt hại gây ra là ít nhất cho bất động sản có mở lối đi.

Chủ sở hữu bất động sản hưởng quyền về lối đi qua phải đền bù cho chủ sở hữu bất động sản chịu hưởng quyền, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Như vậy dù phần đất đó thuộc sở hữu của ai thì mẹ của bạn nếu là chủ sở hữu của bất động sản bị vây bọc hoàn toàn có quyền yêu cầu chủ sở hữu của phần đất đó mở cho một lối đi.

Trong trường hợp mẹ bạn muốn chia lại đất cho các con thì mẹ bạn chỉ có thể chia phần đất mà thuộc phần tài sản của mẹ bạn, còn đối với di sản của người bố thì vẫn sẽ được chia thừa kế.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Giải quyết tranh chấp về di sản thừa kế là quyền sử dụng đất . Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV Thanh Hương - Công ty Luật Minh Gia