Di chúc bị rách thì giải quyết như thế nào?

Nội dung câu hỏi: Chào luatminhgia. Em có vấn đề sau liên quan đến việc sở hữu nhà. Nhờ luatminhgia tư vấn dùm em ạ? Em sống từ nhỏ với mẹ, bà và 3 người dì trong căn nhà dưới quê, người đứng tên là bà em. (tất cả đều có tên trong sổ hộ khẩu) Bà cũng có 2 người con gái đang sống ở nước ngoài và một người con trai sống gần đó (không có trong hộ khẩu) Hai năm trước bà em mất, có để lại tờ di chúc để lại căn nhà cho hai người dì lớn đang sống chung, nhưng chỗ có chữ ký của bà bị rách (bị thủng một lỗ) Hơn nữa bà cũng có nói trước với các con là sau khi bà mất sẽ để lại nhà cho hai người dì này. Mọi người trong gia đình đều đồng ý, chỉ có gia đình câu (con trai của bà) là phản đối và yêu cầu đồng sở hữu. Trường hợp này theo pháp luật thì gia đình em phải bắt buộc ký tên đồng sở hữu không ạ?. Ngoài ra, cậu em muốn trước khi ký tên đồng sở hữu thì em phải ký giấy xác nhận từ bỏ quyền thừa kế ngôi nhà. Vậy trường hợp em ký xác nhận và không ký xác nhận thì ngôi nhà sẽ được phân xử ra sao ạ?. Xét quyền thừa kế thì chỉ xét đến con hay xét đến cháu luôn ạ?. Trong trường hợp của gia đình em, có cách nào có thể để hai người dì đứng tên không ạh? Nếu phải tranh chấp ra toàn thì phần thắng được bao nhiêu % và hai dì em ở người ngoài có nhất thiết phải có mặt khi xét xử không ạh, em cũng không hiểu rõ về luật nên nhờ luatminhgia tư vấn chi tiết dùm em ạ) Em xin lỗi vì đã làm phiền, Cám ơn vì đã đọc mail của em.

Trả lời tư vấn: Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cần tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia, với thắc mắc của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, với vấn đề di chúc bị hư hại

Điều 642 Bộ luật dân sự 2015 (BLDS) quy định về di chúc bị thất lạc, hư hại như sau:

“1. Kể từ thời điểm mở thừa kế, nếu bản di chúc bị thất lạc hoặc bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc và cũng không có bằng chứng nào chứng minh được ý nguyện đích thực của người lập di chúc thì coi như không có di chúc và áp dụng các quy định về thừa kế theo pháp luật.

2. Trường hợp di sản chưa chia mà tìm thấy di chúc thì di sản được chia theo di chúc.

3. Trong thời hiệu yêu cầu chia di sản, trường hợp di sản đã chia mà tìm thấy di chúc thì phải chia lại theo di chúc nếu người thừa kế theo di chúc yêu cầu.”

Trong trường hợp này, gia đình bạn có thể mang bản di chúc của bà bạn tới Ủy ban cấp cấp xã yêu cầu xem xét bản di chúc đó có đủ điều kiện để sử dụng hay không. Nếu di chúc đó vẫn có thể sử dụng thì việc chia di sản sẽ thực hiện theo di chúc, nếu bản di chúc đó bị hư hại đến mức không thể hiện được đầy đủ ý chí của người lập di chúc thì phần di sản thừa kế đó sẽ được chia theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, với vấn đề chia thừa kế

Do thông tin mà bạn cung cấp chưa đầy đủ nên chúng tôi chưa thể xác định rõ Giấy chứng nhận quyền sử dụng mảnh đất này được cấp cho một mình bà hay được cấp cho hộ gia đình bà. Nếu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên bà bạn thì mảnh đất đó sẽ được chia theo di chúc hoặc chia theo pháp luật, nếu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên Hộ gia đình bà bạn và bà bạn chỉ đứng tên chủ hộ thì chỉ phần đất thuộc quyền sử dụng của bà bạn trong toàn bộ mảnh đất sẽ được chia theo di chúc hoặc chia theo pháp luật, phần còn lại vẫn thuộc quyền sở hữu của những người có tên trong hộ gia đình.

Với trường hợp của bạn, chúng tôi chia thành các trường hợp sau:

Trường hợp thứ nhất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên bà bạn và di chúc mà bà bạn để lại là phù hợp với quy định của pháp luật thì tài sản mà bà bạn để lại sẽ được để lại cho hai người dì theo di chúc.

Trường hợp thứ hai, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên bà bạn và di chúc mà bà bạn để lại không phù hợp với quy định của pháp luật thì phần tài sản bà bạn sẽ được chia theo pháp luật (Điều 650 Bộ luật dân sự 2015). Theo đó, phần di sản này sẽ được chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất và mỗi người sẽ được hưởng một phần di sản bằng nhau.

Điểm Điều 651 BLDS 2015 quy định về thừa kế theo pháp luật như sau:

“a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;....

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.”

Trường hợp thứ ba, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp cho Hộ gia đình, bà bạn chỉ đứng tên là chủ hộ và di chúc mà bà bạn để lại phù hợp với quy định của pháp luật thì phần đất mà bà bạn có quyền sử dụng trong tổng thể mảnh đất đó sẽ được chia cho hai người dì. Nếu hai người dì muốn đứng tên trên Giấy chứng nhận với toàn bộ mảnh đất thì phải được sự đồng ý chuyển nhượng của tất cả các thành viên trong hộ gia đình bà bạn, nếu một người trong số những người trong hộ không đồng ý thì hai người dì chỉ được đứng tên trên phần đất thuộc sở hữu của mình trong hộ gia đình, những phần được hưởng thừa kế theo di chúc, và những phần mà những người thừa kế khác đồng ý tặng cho.

Trường hợp thứ tư, nếu Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên Hộ gia đình và bản di chúc mà bà bạn để lại là không phù hợp với quy định của pháp luật thì trường hợp này di sản thừa kế của bạn sẽ được chia theo quy định của pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất.

Thứ ba, về vấn đề hàng thừa kế

Điều 652 BLDS 2015 quy định về thừa kế thế vị như sau:

“Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”

Khoản 3 Điều 651 BLDS 2015 quy định như sau: “Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Như đã phân tích ở trường hợp thứ hai, hàng thừa kế thứ nhất chỉ bao gồm vợ chồng, cha mẹ và con cái của người để lại di sản mà không xét đến cháu. Đồng thời trường hợp của bạn cũng không thuộc vào quy định tại Khoản 3 Điều 651, Điều 652 đã nêu trên, do đó trong trường hợp này sẽ không xét đến hàng thừa kế của người cháu.

Thứ tư, về vấn đề ký kết giấy tờ đồng sở hữu và từ chối nhận di sản

Nếu mẹ bạn và những người thừa kế khác ký kết giấy tờ từ chối nhận di sản thừa kế trước thời điểm mở thừa kế thì coi như từ bỏ quyền thừa kế  đối với phần di sản thừa kế đó. Đồng thời, trong mọi trường hợp, bạn hay bất cứ ai thuộc diện thừa kế mảnh đất đó không cần phải ký kết các giấy tờ về vấn đề đồng sở hữu tài sản.

Trong tình huống có tranh chấp xảy ra, phụ thuộc vào từng trường hợp nêu trên và giấy tờ có liên quan, Tòa án sẽ xem xét áp dụng các quy định của pháp luật về xét xử. Hai dì bạn đang ở nước ngoài có thể ủy quyền cho người khác tham gia phiên tòa khi có sự yêu cầu của Tòa án.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng !
CV tư vấn: Nguyễn Nhàn - Luật Minh Gia