Đất đi thuê có chia thừa kế được không?
Câu hỏi:
Kính gửi luât sư Minh Gia. Tôi gửi thư này muốn xin tham khảo về 1 vấn đề như sau. Tôi có 1 người bạn và gia đình cô đấy như sau. Bố cô ta đã mất và có 3 người con, người con trai cả là con của bà vợ đầu tiên với ông bố, còn 2 chị e cô kia là con của bà vợ 2. Ông ý có 1 căn nhà nằm trên phố hiện đang do mẹ của ông ý tức bà nội của những người con kia ở. Do ngày xưa đất nhà đấy thuộc diện đất thuê của nhà nước nên trên hợp đồng có tên của bà nội và tên người con trai cả. Nhưng hiện tại người em gái của ông bố có ý định chiếm cả căn nhà đấy.
Vậy tôi muốn hỏi những ý sau:
- Người em gái ( tức bà cô kia) có được chiếm căn nhà không?
- Nếu như bà nội trước khi mất viết di chúc cho người con gái của bà thì có bị kiện không? Do trong hợp đồng thuê chỉ có tên của bà nội và người cháu trai, con bà cô thì không.
- Nếu như bà nội mất mà không có di chúc thì người cháu trai có được toàn quyền sở hữu căn nhà không? 2 người em gái là con của bà vợ thứ 2 có được 1 phần nào của căn nhà không? Rất mong sự phản hồi sớm của Luật sư. Trân trọng cảm ơn!
Trả lời:
Cảm ơn bạn đã tin tưởng lựa chọn tư vấn bởi Công ty Luật Minh Gia, chúng tôi xin tư vấn cho trường hợp của bạn như sau:
Thứ nhất, người em gái không thể chiếm toàn bộ căn nhà nếu không thông qua sự đồng ý của các chủ sở hữu. Qua thông tin bạn cung cấp, có vẻ căn nhà đang tranh chấp vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở mà chỉ có hợp đồng thuê đất của cơ quan nhà nước.
Do đó để xác định ai có quyền với căn nhà này cần làm rõ trên hợp đồng thuê đất đứng tên ai (có tên người bà và cháu trai nhưng hợp đồng thể hiện đây là hai chủ thể thuê đất hay giữ vai trò khác). Tiếp đến, cần xác định những chủ thể nào có quyền với căn nhà, căn nhà có thể chưa được cấp giấy chứng nhận nên căn cứ vào công sức đóng góp hay sự thỏa thuận giữa các thành viên trong gia đình.
Trên hợp đồng thuê đất không có tên người con gái, và quyền của cô này với căn nhà đang tranh chấp cũng chưa được làm rõ, nên người đó không thể tự ý chiếm căn nhà mà không thông qua sự đồng ý của những thành viên khác trong gia đình.
Thứ hai, nếu người bà viết di chúc để lại toàn bộ căn nhà cho người con gái, thì di chúc này chỉ có giá trị khi căn nhà được xác định là tài sản riêng của bà – tức một mình bà có quyền sở hữu với căn nhà đó. Còn trong trường hợp căn nhà được xác định là có nhiều người cùng sở hữu thì di chúc của bà sẽ bị vô hiệu một phần và người con gái chỉ được nhận một nửa giá trị căn nhà tương đương với phần sở hữu của người bà với căn nhà này.
Ngoài ra, người bà sẽ không thể để lại toàn bộ tài sản cho người con gái nếu vẫn còn những đối tượng được quyền thừa hưởng di sản mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo quy định tại Điều 644 - Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.
Thứ ba, nếu bà mất mà không để lại di chúc thì cháu trai cũng không được thừa hưởng cả căn nhà. Căn nhà khi này sẽ được chia thừa kế theo pháp luật, mà phần được chia sẽ là một nửa giá trị căn nhà (phần tài sản của bà):
Bộ luật Dân sự 2015 có quy định:
"Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật
1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;
c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
..."
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau ..."
Do đó, phần tài sản bà để lại bao gồm quyền sở hữu một phần với căn nhà sẽ được chia thừa kế theo pháp luật với những người được hưởng trước tiên là cha mẹ, chồng và các con của bà. Trong trường hợp chỉ còn lại những người con, thì người bố trong trường hợp này cũng những người anh chị em của ông (những người con của bà) sẽ được quyền hưởng di sản và mỗi người được hưởng một phần bằng nhau.
Do người bố này đã mất, nên di sản ông nhận được từ người bà lại tiếp tục được chia thừa kế cho vợ và con của ông theo pháp luật nếu người bố mất mà không để lại di chúc. Bạn của bạn tuy là con của người vợ thứ hai, nhưng vẫn là quan hệ cha – con với người bố nên vẫn được hưởng di sản mà bố để lại.
Trong thông tin mà bạn gửi tới cho chúng tôi còn thiếu quá nhiều dữ liệu: xác định những người có quyền với căn nhà? Bố là con duy nhất của bà hay còn những anh chị em khác của bố? Bố chết trước hay sau thời điểm mà chết?... Bạn cần làm rõ lại những vấn đề trên và liên hệ trực tiếp đến Công ty Luật Minh Gia để chúng tôi có thể đưa ra những lời tư vấn cụ thể và chính xác hơn.
Trân trọng.
Liên hệ để được hỗ trợ nhanh nhất