Con gái có được hưởng thừa kế quyền sử dụng đất do bố mẹ để lại không?

Luật sư tư vấn về việc con gái có được hưởng thừa kế là quyền sử dụng đất từ bố mẹ 

Nội dung câu hỏi:

Em có một vấn đề kính nhờ các luật sư giải đáp.Mẹ em sinh năm1955, sau khi lấy chồng do mâu thuẫn với gia đình chồng nên từ năm 1992 cả gia đình em gồm ba mẹ em và 3 người con về sống chung với bà ngoại tại căn nhà cũ do ông bà ngoại em sở hữu (ông ngoại em đã mất không để lại di chúc).

Năm 2000 dì em ở nước ngoài gửi tiền về xây lại căn nhà cũ mà bà ngoại và cả nhà em đang ở, trong lúc nhà đang xây chưa xong thì bà ngoại em mất đột ngột (bà ngoại không để lại di chúc). Ông bà ngoại em có tất cả là 6 người con, mẹ em là con gái út. Từ đó đến nay gia đình em sống chung với nhà Cậu cả trong cùng một thửa đất (nhưng khác nhà) của ông bà ngoại để lại. Từ năm 2014, người Cậu thứ tư trước đây sống riêng đã về xây thêm một cái nhà trong thửa đất của ông bà ngoại để lại. Hai người cậu và dì còn lại của em đều đã mất, gia đình riêng đều định cư ở xa. Nay người cậu thứ tư lấy lí do gia đình em đã ở căn nhà dì em xây được 15 năm và mẹ em là con gái, bây giờ muốn đuổi gia đình em đi để lấy lại căn nhà đó cho đứa cháu đích tôn của ông bà ngoại em (con trai của Cậu cả). Vậy xin hỏi luật sư, người cậu thứ tư của em làm như vậy là đúng hay sai, mẹ em có được quyền tiếp tục ở lại căn nhà đó không? Nếu mẹ em bị ép phải ra khỏi nhà thì mẹ em có kiện được không? Chân thànhmong các luật sư giải đáp giúp em. Mong thư của các luật sư. Em xin cảm ơn rất nhiều!
 

Nội dung tư vấn: 

Cảm ơn bạn đã gửi nội dung yêu cầu tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia. Theo quy định tại Điều 650 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

"1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.”.

Do ông bà của bạn qua đời mà không để lại di chúc nên di sản mà ông bà của bạn để lại sẽ được chia theo pháp luật trong đó có quyền sử dụng mảnh đất trên. Vấn đề chia thừa kế quyền sử dụng đất theo pháp luật được thực hiện theo quy định tại Điều 651 Bộ Luật dân sự 2015 như sau:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”.

Theo đó, tất cả 6 người con của ông bà ngoại bao gồm 3 người cậu, 2 người dì và mẹ của bạn đều được hưởng phần bằng nhau khi chia thừa kế quyền sử dụng đất (tức là mỗi người được hưởng 1/6 quyền sử dụng đất). Thời điểm mở thừa kế là thời điểm bà ngoại của bạn qua đời. Bạn cần xác định thời điểm 2 cậu và dì còn lại của bạn qua đời là trước hay sau thời điểm ông ngoại của bạn qua đời.

Nếu như họ qua đời trước hoặc cùng thời điểm ông ngoại của bạn qua đời thì phần tài sản được thừa kế theo pháp luật của họ sẽ được chia cho con của họ theo nguyên tắc thừa kế thế vị quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự 2015:

"Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”.

Nếu như họ qua đời sau khi ông ngoại của bạn qua đời thì họ vẫn được quyền chia tài sản thừa kế theo pháp luật như bình thường và quyền sử dụng đất thuộc phần thừa kế của họ lại được coi là tài sản thừa kế mà cậu, dì của bạn để lại cho gia đình họ.

Như vậy, trả lời cho thắc mắc là con gái có hưởng thừa kế khi cha mẹ mất không có di thúc thì theo như quy định của pháp luật thì con gái vẫn được quyền sử dụng mảnh đất mà bố mẹ để lại trong phạm vi quyền được nhận thừa kế của mình. Khi tài sản được đem ra chia thừa kế thì pháp luật ưu tiên sự thỏa thuận về cách thức phân chia di sản thừa kế của những người được nhận thừa kế. Nếu như các bên không thỏa thuận được về việc phân chia vị trí mảnh đất, tài sản trên đất thì các bên có thể thỏa thuận để định giá khối hiện vật này và thỏa thuận người nhận hiện vật, người còn lại sẽ nhận tiền bù vào phần hiện vật đó. Nếu như vẫn không thỏa thuận được theo cách định giá hiện vật trên thì quyền sử dụng đất, tài sản trên đất sẽ được bán để chia. Đối với ngôi nhà được dì bạn bỏ tiền ra xây, nếu như có thể thỏa thuận  được với những người thừa kế còn  lại về việc được thừa kế mảnh đất có ngôi nhà và gia đình bạn sẽ đền bù cho dì số tiền được bỏ ra để xây nhà thì gia đình bạn vẫn được ở trong ngôi nhà đó.

Nếu như, cậu của bạn đuổi gia đình bạn ra khỏi nhà mà cũng không cho mẹ bạn được hưởng quyền thừa kế đối với quyền sử dụng đất mà ông bà ngoại của bạn để lại thì mẹ bạn có thể làm đơn yêu cầu Tòa án nhân dân huyện nơi có mảnh đất để được giải quyết.

Trân trọng