Có thể đòi lại tiền họ nếu chủ họ đã chết hay không?

Nội dung tư vấn: Xin chào Luật sự công ty Luật Minh Gia, cho tôi hỏi tư vấn về quyền khởi kiện khi tham gia hụi, họ, biêu, phường. Cụ thể như sau : Tôi có tham gia chơi họ theo hình thức góp vốn hàng tháng cho 1 người quen ngụ cùng xã (bà A). Mỗi tháng 25 triệu đồng với 5 bát họ từ năm 2018 và tiền mặt gửi tại nhà bà A là 100 triệu đồng. Mỗi tháng đóng họ bà A đều ghi chép vào sổ tay cho hội viên ngày đóng, số tiền và kí tên. Đến ngày 16/07/2019 bà A chết (có dấu hiệu của tự tử bằng thuốc ngủ).Vì hiện tại, các hộ dân chơi họ tại nhà bà A đều khai báo đến kì thanh toán họ mà chưa được đáp ứng và chi trả số tiền họ đã chơi. Bà A đều khất lần lượt mà chưa chịu thanh toán. Số tiền gốc hiện tại của tôi là : 435.000.000 đ. Các hộ dân khác số tiền cũng rất lớn từ 100.000.000 đ trở lên. Hiện tại, Tôi có đến tìm chồng bà A và yêu cầu đứng ra thanh toán tiền gốc cho tôi. Chồng bà A chỉ nói để xem xét, chứ không hề nhận trách nhiệm thanh toán cho vợ.Vậy luật sư cho tôi hỏi, với trường hợp của tôi. Tôi có thể làm đơn yêu cầu Tòa án giải quyết, phong tỏa nhà và tài sản của gia đình bà A để thanh toán tiền cho cá nhân tôi và người dân chơi họ được hay không? Nếu được thì thủ tục tôi cần làm bây giờ là như thế nào? Tôi xin chân thành cảm ơn!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến công ty luật Minh Gia, với câu hỏi của bạn, chúng tôi xin tư vấn như sau:

Bạn có tham gia chơi họ theo hình thức góp vốn hàng tháng cho bà A. Đây là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người, hình thức này được quy định tại Điều 471 BLDS 2015:

“Điều 471. Họ, hụi, biêu, phường

1. Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.

2. Việc tổ chức họ nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật.

3. Trường hợp việc tổ chức họ có lãi thì mức lãi suất phải tuân theo quy định của Bộ luật này.

4. Nghiêm cấm việc tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi.”

Việc chơi họ về thực chất là giao dịch dân sự cho vay bằng hình thức góp vốn chung theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của những người chơi họ với bà A. Bà A đóng vai trò là chủ họ còn bạn và những người tham gia chơi họ là thành viên. Bà A sẽ có nghĩa vụ theo quy định tại Điều 18 Nghị định 19/2019/NĐ-CP như sau:

“Điều 18. Nghĩa vụ của chủ họ

…

3. Giao các phần họ cho thành viên lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ.

4. Nộp thay phần họ của thành viên nếu đến kỳ mở họ mà có thành viên không góp phần họ, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

5. Để các thành viên xem, sao chụp sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến dây họ khi có yêu cầu.

…”

Như vậy, việc giao lại phần họ cho thành viên lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ là nghĩa vụ tài sản bắt buộc của chủ họ. Vì bà A đã chết ngày 16/7/2019 nên nghĩa vụ này của bà A sẽ được chuyển giao cho nhũng người thừa kế hợp pháp của bà A theo quy định tại Điều 615 BLDS 2015 như sau:

“Điều 615. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại

1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.

3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.”

Theo quy định trên, nếu bà A mất mà chưa thực hiện nghĩa vụ tài sản với bạn và những người tham gia họ thì bạn vẫn có quyền yêu cầu người thừa kế hợp pháp của bà A phải thực hiện thay phần nghĩa vụ này của bà A theo quy định của BLDS 2015. Nếu chồng bà A là một trong những người thừa kế hợp pháp thì chồng bà A cũng có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản bà A để lại trong phạm vi di sản được thừa kế. Bạn và những người chơi họ với bà A có quyền khởi kiện những người thừa kế của bà A trong trường hợp những người này không tự nguyện thực hiện nghĩa vụ trong thời gian 3 năm kể từ thời điểm mở thừa kế ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi họ cư trú để được giải quyết kèm theo những chứng cứ chứng minh như những bản ghi âm, hình ảnh chụp sổ họ,…, Tòa án có thể sẽ áp dụng việc phong tỏa tài sản hoặc các biện pháp ngăn chặn khác nếu những người thừa kế của bà A có dấu hiệu tẩu tán, hủy hoại tài sản nhằm trốn tránh nghĩa vụ phải thực hiện.

Trân trọng.

Phòng tư vấn pháp luật Dân sự - Công ty Luật Minh Gia.