Chồng chết vợ có được bán đất không?

Câu hỏi:

Dear Luật Sư, Bố mẹ em có miếng đất 200m2 ở Thành phố B. Ông bà đã chia miếng đất thành 3 phần và làm sổ đỏ cho 3 ông con trai. Tuy nhiên, năm ngoái anh trai thứ 3 (một trong 3 người con trai mất) gia đình em không muốn miếng đất này bị vợ/con gái anh này bán đất vì đây là đất hương hoả của gia đình. Với trường hợp này gia đình em có thể làm gì để miếng đất không bị vợ/con anh này bán đi. Một số thông tin thêm:

- Bìa đất chỉ đứng tên một mình anh trai của em không có tên vợ.

- Bố em chưa lập di chúc gì.

- Tiền thuế đất do bố mẹ em đóng.

- Miếng đất này do bố mẹ em tạo dựng lên.

- Con gái của anh trai em năm nay là 19 tuổi.

Em là con gái út trong gia đình, ko có ý định chiếm hữu gì, chỉ mong giữ được đât để lấy nơi thờ anh trai em. Nếu chị dâu hay cháu gái sử dụng đất thì được nhưng bán thì sẽ không đc bán nếu ko có sự đồng ý của gia đình bên nội. Rất mong văn phòng Luật sư tư vấn giúp em. Em xin chân thành cám ơn.

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Công ty Luật Minh Gia. Dựa trên thông tin trong yêu cầu tư vấn, công ty Luật Minh Gia xin đưa ra nội dung tư vấn như sau:

1. Xác định di sản thừa kế của người anh trai

Theo thông tin bạn cung cấp thì tài sản là quyền sử dụng đất của anh trai bạn có nguồn gốc do người bố phân chia cho các con. Hiện nay, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) đã mang tên anh trai bạn nên đây không còn là tài sản của bố mẹ nữa. Việc bố bạn là người nộp thuế không phải là căn cứ để xác định bố mẹ bạn vẫn còn quyền sử dụng đất đối với phần diện tích đất đó.

Hiện nay sổ đỏ đang mang tên của mình anh trai bạn, tuy nhiên cần xem xét về thời điểm anh trai bạn nhận được tài sản và hình thức chuyển giao tài sản từ bố sang anh trai.

Trường hợp 1: tài sản được hình thành trước khi anh trai bạn kết hôn hoặc hình thành trong thời kỳ hôn nhân nhưng được bố tặng cho riêng. Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 43 Luật hôn nhân và gia đình 2014 thì đây được xác định là tài sản riêng anh trai bạn. Khi anh trai bạn mất thì toàn bộ diện tích đất này là di sản thừa kế do anh trai bạn để lại.

Trường hợp 2: Tài sản được hình thành trong thời kỳ hôn nhân hoặc được tặng cho chung trong thời kỳ hôn nhân hoặc tài sản mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung. Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 33 Luật hôn nhân và gia đình 2014 thì đây được xác định là tài sản chung của vợ chồng anh trai bạn. Khi anh trai bạn mất thì ½ diện tích đất là tài sản riêng của người vợ và ½ diện tích đất còn lại là di sản thừa kế do anh trai bạn để lại.

2. Phân chia di sản thừa kế của người anh trai để lại

Dựa trên các thông tin anh cung cấp thì chúng tôi hiểu anh trai bạn chết mà không để lại di chúc, do vậy di sản thừa kế do anh trai để lại sẽ được chia theo pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất theo quy định tại Khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 gồm: “vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết”. Theo đó, hàng thừa kế thứ nhất của anh trai bạn gồm: Bố, Mẹ (nếu còn sống), người vợ, các con của anh trai. Mỗi người được hưởng một phần di sản bằng nhau.

Về việc sử dụng di sản vào việc thờ cúng, căn cứ quy định tại Điều 645 Bộ luật dân sự 2015:

“Điều 645. Di sản dùng vào việc thờ cúng

1. Trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.

Trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử người quản lý di sản thờ cúng.

Trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.

2. Trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng”.

Theo đó, di sản được dùng vào việc thờ cúng nếu người để lại di sản lập di chúc để định đoạt phần di sản này chỉ được dùng vào việc thờ cúng. Di sản dùng vào việc thờ cúng không được chia thừa kế và được giao cho người quản lý di sản.

Trường hợp của gia đình bạn, nếu anh trai bạn không lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì toàn bộ di sản thừa kế được phân chia theo pháp luật như phân tích ở trên. Khi đó, để di sản được dùng vào việc thờ cúng và không được bán theo nguyện vọng của gia đình bạn thì cần có sự đồng ý của tất cả những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất.

Trường hợp gia đình không thỏa thuận được về việc phân chia và sử dụng di sản thừa kế thì một trong những người thừa kế đều có quyền khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu phân chia di sản thừa kế. Sau khi phân chia di sản thừa kế thì mỗi người có quyền sử dụng và định đoạt phần di sản mà mình được nhận.