Cháu trai tự ý xây dựng nhà và làm thủ tục xin cấp GCN thì giải quyết như thế nào?

Nhưng tôi vào miền Nam làm ăn nên miếng đất 10x30 của tôi có 1 ngôi nhà cũ được anh trai hỏi mượn cho con trai ở nhờ 5m và năm 2010 tự ý làm bìa đỏ đứng tên. 5m còn lại chú sau mượn cho con trai ở và làm sổ đỏ đứng tên luôn. Và xây 1 ngôi nhà trị giá 800 triệu. Hiện tại tôi về thì mọi người không chịu trả lại. Ông bà mất không để lại di chúc. Mong luật Minh Gia chỉ giúp tôi thủ tục khởi kiện? Cách lấy đất lại tốt nhất, giải quyết nhanh nhất. Cảm ơn!

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn tới công ty Luật Minh Gia, với trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn cung cấp thì bố mẹ bạn đã mất và năm 2016 mẹ bạn mất có để lại di chúc miệng chia đất cho anh em bạn. Tuy nhiên, mẹ bạn chỉ có quyền đối với phần tài sản thuộc quyền sử hữu của mẹ bạn, còn phần tài sản của bố bạn thì do bố bạn mất đi không để lại di chúc nên di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật, tức là những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất (ông bà nội bạn, mẹ bạn, bạn và anh chị em bạn) mỗi người sẽ được một phần di sản bằng nhau.

Đối với di chúc của mẹ bạn, bạn cần xác định bất động sản mà mẹ bạn chia cho anh em bạn có thuộc quyền sử dụng của mẹ bạn không? Và di chúc miệng mẹ bạn để lại có giá trị pháp lý không? Điều 652 Bộ luật dân sự 2005 quy định di chúc hợp pháp như sau:

"5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực."

Theo đó, nếu mẹ bạn thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất 2 người làm chứng, ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ và trong thời hạn 5 ngày kể từ ngày mẹ bạn thể hiện ý chí cuối cùng, di chúc được công chứng hoặc chứng thực thì di chúc của mẹ bạn được coi là hợp pháp. Việc phân chia di sản thừa kế sẽ thực hiện theo di chúc đó. Như vậy, trường hợp di chúc của mẹ bạn hợp pháp và theo nội dung di chúc bạn được chia miếng đất 10x30 thì bạn là người có quyền sử dụng đối với mảnh đất này. Nếu người khác (con của anh trai và em trai bạn) muốn đứng tên trên sổ đỏ mảnh đất thì phải có sự đồng ý của bạn (thông qua hợp đồng chuyển nhượng/hợp đồng tặng cho có công chứng, chứng thực). Trường hợp GCN cháu trai bạn được cấp mà không có sự đồng ý của bạn thì bạn có thể nộp đơn đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản để thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp theo quy định tại Khoản 2 Điều 106 Luật đất đai 2013: "d) Giấy chứng nhận đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai, trừ trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận đó đã thực hiện chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật đất đai."  Đối với ngôi nhà đã xây dựng trên đó thì có thể yêu cầu người xây dựng tháo dỡ công trình, nếu không tự nguyện tháo dỡ thì bạn có thể nộp đơn đến chính quyền địa phương để được hỗ trợ. 

Trường hợp di chúc miệng của mẹ bạn không hợp pháp thì di sản thừa kế của mẹ bạn được chia theo pháp luật, tức là những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của mẹ bạn, bao gồm: ông bà ngoại bạn (nếu có), bạn và anh chị em bạn, mỗi người sẽ được hưởng một phần di sản bằng nhau. Đối với mảnh đất 10x30, bạn có giấy tờ chứng minh bạn là người có quyền sử dụng mảnh đất hay không? Nguồn gốc mảnh đất là của bố mẹ bạn hay của bạn? Nếu mảnh đất là di sản thừa kế của bố mẹ bạn và không có văn bản thỏa thuận phân chia di sản thừa kế của anh chị em bạn thì bạn chỉ có một phần quyền đối với mảnh đất này. Người khác muốn chuyển nhượng, tặng cho hoặc làm thủ tục cấp GCN thì phải có sự đồng ý của bạn. Như vậy, việc cháu trai bạn tự ý xây dựng nhà và xin cấp GCN mà không có sự đồng ý của bạn thì bạn có thể nộp đơn đến Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản để yêu cầu phân chia di sản thừa kế, đồng thời nếu việc cấp GCN không phù hợp với quy định pháp luật thì có thể bị thu hồi theo Điều 106 Luật đất đai 2013. 

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng 

Phòng Luật sư tư vấn Luật Dân sự - Công ty Luật Minh Gia.