Tư vấn về việc NSDLĐ chậm đóng, đóng sai bảo hiểm xã hội cho người lao động

Câu hỏi tư vấn: Tôi đã làm việc được 17 năm trong một văn phòng đại diện Việt Nam  - trực thuộc tập đoàn lớn ở H,

1/. Tôi làm ở bộ phận QC với vị trí QC coordinator ( Điều phối viên). Loại hợp đồng lao động của tôi là không xác định thời hạn. Hiện tại công việc của tôi được đánh giá là tốt từ trưởng văn phòng đại diện vào dịp đáng giá cuối năm. Đến tháng 3/2023 thì tự nhiên bộ phận HR thông báo với tôi là sẽ chấm dứt hợp đồng với tôi (chưa có văn bản thông báo) và công việc của tôi sẽ được chia điều cho các nhân viên còn lại. Trong khi đó tôi không hề bị sai phạm điều gì hết.

Tôi muốn hỏi công ty tôi làm như vậy là đúng hay sai, trong khi tôi có thâm niên là 17 năm với hợp đồng lao động không xác định thời hạn ?

2/. Tôi đã làm việc chính xác là 16 năm 3 tháng (làm tròn được 16,5 năm, không tính thời gian 3 tháng thử việc trước đó). Nhưng thực tế công ty tôi chỉ đóng BHXH là 10 năm cho tôi (đóng từ 10 trở lại đây). Năm nay tôi đã gần 50 tuổi, với số tuổi đó thì tôi không còn thời gian để làm thêm 10 năm nữa đề có đủ 20 năm trong BHXH thì mới có lương hưu. Nếu như công ty tôi đóng đủ BHXH thì chỉ cần 3 năm nữa là tôi có lương hưu theo luật. Như vậy tôi muốn hỏi công ty tôi có vi phạm luật lao động không?

3/Lương căn bản chính thức của tôi cho đến ngày nghỉ là hơn 10 triệu/ tháng, nhưng khi khai báo để làm THỦ TỤC BHXH thì chỉ có 5,3 triệu/ tháng. Như vậy tôi đã mất rất nhiều tiền khi hưởng BHXH cũng như hưởng trợ cấp thất nghiệp. 

Nếu công ty sai thì tôi làm như thế nào? Tôi có thể kiện công ty đến tòa án? Xin nhờ luật sư tư vấn. Xin chân thành cảm ơn luật sư. 

Nội dung tư vấn:

Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về việc công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với bạn

Theo quy định pháp luật hiện hành, công ty - người sử dụng lao động chỉ được thực hiện quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ) khi có một trong những căn cứ được liệt kê tại Điều 36 Bộ luật Lao động 2019. 

Đối chiếu vào trường hợp của anh, nếu công ty không có lý do như pháp luật quy định mà đơn phương chấm dứt HĐLĐ với anh thì được xác định là đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái luật. 

Khi đó, công ty có trách nhiệm chi trả tiền lương, tiền bồi thường và một số những khoản trợ cấp khác cho anh theo quy định tại Điều 41 Bộ luật Lao động 2019. 

Thứ hai, về việc công ty không đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho bạn

Tại Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định: Người lao động làm việc theo HĐLĐ không xác định thời hạn thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. 

Đồng thời, Điều 21 Luật này cũng quy định rằng: Người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng BHXH cho NLĐ theo quy định. 

Như vậy, công ty có trách nhiệm đóng BHXH cho anh ngay từ thời điểm ký HĐLĐ. Tuy nhiên, trên thực tế, anh làm việc thường xuyên tại công ty đã 17 năm nhưng công ty chỉ đóng BHXH cho anh từ 10 năm trở lại đây. 

Đối chiếu theo quy định nêu trên, hành vi của công ty là vi phạm quy định pháp luật. 

Hành vi này có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt quy định tại Khoản 5, Khoản 6 Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP. Mức phạt có thể lên đến 20% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp, tùy vào từng hành vi cụ thể. 

Trường hợp nghiêm trọng, công ty có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội trốn đóng BHXH được quy định tại Điều 216 Bộ luật Hình sự. 

Thứ ba, về mức tiền lương đóng BHXH

Căn cứ quy định tại Khoản 2 Điều 17 Nghị định 115/2015/NĐ-CP thì tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật về lao động ghi trong hợp đồng lao động.

Do đó, nếu mức lương 5,3 triệu mà công ty khai báo để đóng BHXH cho bạn không bao gồm các khoản phụ cấp tính đóng BHXH theo quy định là vi phạm quy định pháp luật. 

Trong trường hợp này, đối với hành vi đóng BHXH không đúng mức quy định của công ty có thể bị phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. 

Ngược lại, nếu công ty đã kê khai đầy đủ tiền lương và các khoản phụ cấp tính đóng BHXH theo quy định thì không được coi là vi phạm. Bởi lẽ, tiền lương thực hưởng có thể bao gồm tiền thưởng và một số những khoản phụ cấp khác (không tính đóng BHXH) nên có sự chênh lệch giữa tiền lương thực hưởng và tiền lương đóng BHXH là điều bình thường. 

Các khoản phụ cấp tính đóng BHXH được liệt kê cụ thể tại Khoản 1 Điều 30 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, bạn có thể tham khảo để xem xét, đánh giá liệu công ty có vi phạm pháp luật không?

Từ những phân tích nêu trên, nếu công ty vi phạm, bạn hoàn toàn có quyền khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền để được giải quyết cũng như để bảo vệ quyền lợi của mình. Tuy nhiên, việc khởi kiện có thể làm kéo dài thời gian giải quyết vụ việc. 

Vì vậy, bạn có thể trực tiếp làm đơn gửi đến UBND cấp xã để trình bày và yêu cầu xử lý hành vi vi phạm của công ty. 

Bởi lẽ, khi cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt, ngoài bị phạt tiền, công ty sẽ buộc phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ liên quan đến việc đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái luật, đóng BHXH đối với bạn theo quy đúng quy định pháp luật. 

Trân trọng!