Tranh chấp đất đai được thừa kế.

Nội dung tư vấn: Kính gửi quý văn phòng luật sư Minh Gia,Tôi có mail cho văn phòng luật sư xin sự tư vấn của văn phòng.Cụ thể như sau:Năm 1988 bà Nội Tôi có để lại di chúc chia đất đai cho 4 người con trai. Vì chú út bị bệnh động kinh nên có nói ai nuôi chú út đến chết sẽ được hưởng 10 thước đất ở của chú.Và bác cả tôi có nuôi chú từ năm 1988 đến năm 2001 thì ko nuôi nữa. Và gia đình nhà tôi đã nuôi chú từ đó đến nay. Khi bác bàn giao cho bố tôi là trai thứ 3 của gia đình thì có họp với các bác và viết giấy tay có sự chứng kiến của cấp xã đóng dấu làm chứng là bố tôi nuôi chú út thì sẽ được hưởng phần đất của chú sau này chú chết thì có trách nhiệm mai táng và cúng giỗ. Nhưng bác cả âm thầm ra xã làm sổ đỏ và cộng luôn cả phần đất của chú út vào sổ đỏ của Bác đó. Nên gia đình tôi muốn khởi kiện đòi lại phần đất đó thì làm thế nào ? Mong văn phòng luật sư tư vấn giúp.Xin cảm ơn

Trả lời tư vấn:  Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Trong trường hợp này, di chúc của bà nội bạn được lập vào năm 1988 nên sẽ áp dụng Bộ luật Dân sự 1986 để xem xét tình hợp pháp của bản di chúc này; và đến năm 2001 sau khi tiến hành bàn giao chú út cho bố bạn nuôi, bác cả tiến hành làm sổ đỏ cộng luôn phần đất của chú út vào phần đất của mình tại UBND xã thì sẽ áp dụng Luật Đất đai 2003 để xem xét về vấn đề thẩm quyền. Còn đối với tranh chấp hiện nay giữa gia đình bạn và bác cả, các thủ tục giải quyết tranh chấp sẽ được áp dụng theo Luật Đất đai 2013, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 1986 quy định quyền của người lập di chúc:

“Quyền của người lập di chúc

Người lập di chúc có các quyền sau đây:

1- .....

2- Phân định phần di sản cho từng người thừa kế;

.....”

Theo quy định của pháp luật trên đây, bà nội của bạn là chủ sở hữu hợp pháp của mảnh đất nên bà có quyền để lại cho bất kì ai thừa kế. Do vậy, bà để lại di sản cho 4 người con trai thừa kế là hoàn toàn phù hợp với quy định của pháp luật dân sự thời điểm 1988.

Tuy nhiên, đối với trường hợp chú út của bạn bị bệnh động kinh; nếu chú út vẫn còn khả năng nhận thức và điều khiển hành vi thì việc thừa kế có thể được phân chia theo di chúc; trường hợp chú út bị mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi thì việc thừa kế di sản sẽ không được phân chia theo di chúc nữa mà buộc phải khởi kiện ra tòa án yêu cầu phân chia di sản thừa kế, đồng thời phải thỏa thuận hoặc cử luôn người giám hộ hợp pháp đối với chú út và người giám hộ hợp pháp sẽ có quyền quản lý phần di sản của chú út.

Vậy, trong tình huống của gia đình bạn, sẽ có thể có các khả năng xảy ra như sau:

Trường hợp bác cả là người giám hộ, người quản lý di sản hợp pháp của chú út có nghĩa vụ quản lý di sản của người giám hộ theo Khoản 3 Điều 77 Bộ luật Dân sự 1986. Và theo đó, trong phạm vi giám hộ của mình, bác cả chỉ có quyền quản lý phần đất mà chú út được thừa kế. Vậy, hành vi của bác cả khi sáp nhập phần đất của chú út vào phần đất của mình đã vượt quá phạm vi giám hộ. Đồng thời, theo Điều 52 Luật Đất đai 2003, UBND xã không có quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nên việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bác cả mà có phần đất của chú út ở đó hoàn toàn không có căn cứ. Do vậy, ở thời điểm hiện tại khi phát hiện sai sót thì giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đó có thể sẽ bị thu hồi theo Khoản 2  Điều 106 Luật Đất đai 2013:

“2. Nhà nước thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp trong các trường hợp sau đây:

....

“d, Giấy chứng nhận đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai, trừ trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận đó đã thực hiện chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật đất đai”.

Trường hợp người giám hộ đối với chú út là cha bạn đã trở thành người giám hộ hợp pháp của chú thì cha bạn có quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có mảnh đất để yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đó và yêu cầu khôi phục lại diện tích đất của chú út theo đúng như di chúc đã định đoạt và các bên đã thỏa thuận.

Tuy nhiên, bạn cần lưu ý, vì đây được xác định là tranh chấp đất đai nên bắt buộc phải thông qua thủ tục hòa giải theo Điều 202 Luật Đất đai 2013. Nếu hòa giải không thành thì cha bạn có thể gửi đơn khởi kiện ra Tòa án nhân dân cấp huyện yêu cầu bác cả trả lại mảnh đất như những gì đã thỏa thuận (theo Khoản 1 Điều 203 Luật Đất đai 2013).

Kèm theo đơn khởi kiện, cha bạn có thể gửi các giấy tờ để chứng minh yêu cầu của mình là đúng pháp luật như: Di chúc của bà nội, biên bản họp gia đình có chứng thực của UBND cấp xã.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
CV tư vấn: Hồng Nhung - Luật Minh Gia