Người bị bệnh tâm thần có phải chịu trách nhiệm hình sự không?

1. Luật sư tư vấn về năng lực chủ thể chịu trách nhiệm hình sự.

Người có năng lực trách nhiệm hình sự là người khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội có khả năng nhận thức được tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình và khả năng kìm chế hành vi đó để lựa chọn thực hiện hành vi khác phù hợp với đòi hỏi của xã hội.

Luật hình sự Việt Nam có quy định về trường hợp không có năng lực chịu trách nhiệm hình sự là một trường hợp đặc biệt. Theo đó, để xác định một người bị bệnh tâm thần có phải chịu trách nhiệm hình sự hay không còn phụ thuộc vào các điều kiện khác và cả thời điểm thực hiện hành vi. Do đó, không phải mọi trường hợp bị bệnh tâm thần thì không phải chịu trách nhiệm hình sự.

Để hiểu hơn về vấn đề này, quý khách hàng có thể liên hệ với Công ty Luật Minh Gia thông qua hình thức như gửi Email tư vấn hoặc liên hệ trực tiếp tới số tổng đài 1900.6169 để được kịp thời hỗ trợ giải đáp các thắc mắc.

Dưới đây là tư vấn của chúng tôi về vấn đề này, quý khách hàng có thể tham khảo để hoàn thiện kiến thức pháp lý cho mình.

2. Tư vấn về khả năng chịu trách nhiệm hình sự của người bị bệnh tâm thần.

Hiện gia đình mình có 1 người thân đang bị công an bắt vì tội buôn bán ma túy, tuy nhiên người thân của mình là một người bệnh mắc chứng bệnh Tâm Thần Phân Liệt được điều trị tại nhà, do bố tôi đi bộ đội chiến đấu nên người thân tôi đang được hưởng chế độ chính sách nạn nhân chất độc da cam, vào đêm 20 tháng 3 công an có bắt được anh đang bán ma túy trên tay có 1 tép sục trên người có 1 tép, và hiện đang bắt tại công an Huyện. Tôi đang muốn hỏi Luật sư nếu trường hợp trên thì người thân của gia đình tôi có bị án và phải đi tù không ?Rất mong nhận được sự giúp đỡ từ Phía văn phòng luật sư.Trân trọng cảm ơn!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi câu hỏi tư vấn đến công ty Luật Minh Gia. Chúng tôi xin tư vấn cho bạn như sau:

Nếu người thân của bạn có hành vi mua bán, tàng trữ hoặc vận chuyển trái phép chất ma túy thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 251 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 như sau:

“Điều 251. Tội mua bán trái phép chất ma túy

1. Người nào mua bán trái phép chất ma túy, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

2.Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Đối với 02 người trở lên;

d) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

đ) Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức;...”

Mức hình phạt và khung hình phạt sẽ tùy thuộc vào mức độ vi phạm, tính chất của hành vi. Trong trường hợp người thân của bạn có tình tiết giảm nhẹ quy định tại Điều 51 như: thành khẩn khai báo, người có công với cách mạng, nhân thân tốt v.v..

Theo Điều 21 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự:

“Điều 21. Tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự

Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự...”

Do đó, nếu người nhà của bạn thực hiện hành vi mua bán trái phép chất ma túy trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

Viện kiểm sát hoặc Tòa án căn cứ vào kết luận của Hội đồng giám định pháp y, có thể quyết định đưa họ vào một cơ sở điều trị chuyên khoa để bắt buộc chữa bệnh; nếu thấy không cần thiết phải đưa vào một cơ sở điều trị chuyên khoa, thì có thể giao cho gia đình hoặc người giám hộ trông nom dưới sự giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tuy nhiên, nếu khi thực hiện hành vi phạm tội người nhà bạn có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự (tình trạng sức khỏe bình thường, tình trạng bệnh tâm thần đã ổn định có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi) nhưng khi thực hiện truy cứu trách nhiệm hình sự bệnh tái phát thì sẽ được áp dụng các biện pháp bắt buộc chữa bệnh. Sau khi khỏi bệnh người nhà bạn sẽ phải chấp hành hình phạt theo quy định.