Khi nào người lao động phải hoàn trả chi phí đào tạo?

1. Tư vấn quy định của pháp luật về hợp đồng đào tạo nghề

- Trong quá trình thực hiện hợp đồng lao động nhằm đảm bảo việc nâng cao trình độ của người lao động, người sử dụng lao động có thể cử người lao động đi học tập. Vậy trong những trường hợp người lao động được cử đi học tập, đào tạo thì chi phí đào tạo được xác định như thế nào? Trách nhiệm của mỗi bên được quy định ra sao?

2. Khi nào người lao động được cử đi đào tạo phải bồi thường chi phí đào tạo?

Câu hỏi:

Chào luật sư Em xin phép hỏi một số vấn đề như sau: Hiện tại em có ký kết hợp đồng đào tạo với công ty X vào ngày 30/5/2021 với thời hạn làm việc là 2 năm. Quá trình đào tạo là 1 tháng với chi phí 50 triệu. Trải qua 1 tháng đào tạo, em quay về Việt Nam tiếp tục thử việc theo hợp đồng thử việc, nhưng hiện tại cho đến thời điểm này công ty vẫn chưa ký hợp đồng lao động với em (hơn 3 tháng). Hiện tại, em muốn nghỉ việc, vậy em có được chấm dứt hợp đồng thử việc cũng như bồi thường chi phí đào tạo không? Em xin cảm ơn!

Trả lời yêu cầu tư vấn:

Cảm ơn bạn đã gửi yêu cầu tư vấn đến Luật Minh Gia, sau khi nghiên cứu trường hợp của bạn chúng tôi đưa ra nội dung tư vấn như sau:

Thứ nhất, về quyền chấm dứt thỏa thuận thử việc

Theo thông tin bạn cung cấp thì trong thời gian hai bên ký hợp đồng đào tạo thì bạn có làm việc theo hợp đồng thử việc tại công ty. Vậy căn cứ theo quy định tại Khoản 2 Điều 27 Bộ luật Lao động 2019:

“2. Trong thời gian thử việc, mỗi bên có quyền hủy bỏ hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng lao động đã giao kết mà không cần báo trước và không phải bồi thường”.

Vậy trong thời gian bạn đang làm việc tại công ty theo hợp đồng thử việc thì bạn có quyền hủy bỏ thỏa thuận thử việc mà không cần phải báo trước cho người sử dụng lao động.

Tuy nhiên, giữa bạn và công ty tồn tại song song thỏa thuận thử việc và cam kết đào tạo. Do vậy, ngoài quyền chấm dứt thỏa thuận thử việc theo quy định của pháp luật thì các bên phải thực hiện theo cam kết đào tạo đã giao kết.

Thứ hai, về việc bồi thường chi phí đào tạo khi dứt hợp đồng đào tạo

Theo quy định tại Điều 62 Bộ luật Lao động 2019 về hợp đồng đào tạo giữa người sử dụng lao động và người lao động.

Điều 62. Hợp đồng đào tạo nghề giữa người sử dụng lao động, người lao động và chi phí đào tạo nghề

1. Hai bên phải ký kết hợp đồng đào tạo nghề trong trường hợp người lao động được đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng nghề, đào tạo lại ở trong nước hoặc nước ngoài từ kinh phí của người sử dụng lao động, kể cả kinh phí do đối tác tài trợ cho người sử dụng lao động.

Hợp đồng đào tạo nghề phải làm thành 02 bản, mỗi bên giữ 01 bản.

2. Hợp đồng đào tạo nghề phải có các nội dung chủ yếu sau đây:

a) Nghề đào tạo;

b) Địa điểm, thời gian và tiền lương trong thời gian đào tạo;

c) Thời hạn cam kết phải làm việc sau khi được đào tạo;

d) Chi phí đào tạo và trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo;

đ) Trách nhiệm của người sử dụng lao động;

e) Trách nhiệm của người lao động.

3. Chi phí đào tạo bao gồm các khoản chi có chứng từ hợp lệ về chi phí trả cho người dạy, tài liệu học tập, trường, lớp, máy, thiết bị, vật liệu thực hành, các chi phí khác hỗ trợ cho người học và tiền lương, tiền đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người học trong thời gian đi học. Trường hợp người lao động được gửi đi đào tạo ở nước ngoài thì chi phí đào tạo còn bao gồm chi phí đi lại, chi phí sinh hoạt trong thời gian đào tạo.

Theo quy định của pháp luật thì hợp đồng đào tạo nghề phải có các nội dung chủ yếu như nghề đào tạo, địa điểm, thời gian, tiền lương trong thời gian đào tạo, thời gian cam kết phải làm việc sau khi đào tạo, chi phí đào tạo, trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo, trách nhiệm của người sử dụng lao động và trách nhiệm của người sử dụng lao động. Pháp luật lao động hiện nay chưa có quy định cụ thể về những trường hợp mà người lao động phải bồi thường chi phí đào tạo nên việc bồi thường chi phí đào tạo sẽ do hai bên thỏa thuận trong hợp đồng đào tạo nghề. Nếu trong hợp đồng đào tạo nghề các bên đã nêu rõ trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo thì việc trả lại chi phí sẽ thực hiện theo thỏa thuận. Nếu có quy định về miễn trách nhiệm bồi thường chi phí đào tạo thì bạn sẽ không phải hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động.

---

3. NLĐ phải hoàn trả chi phí đào tạo trong trường hợp nào?

Câu hỏi:

Xin chào văn phòng luật! Em làm việc tại một spa tại Hải Phòng. Hiện tại em đã làm việc ở đây được hơn 1 năm nhưng đến nay chúng e chưa được đóng bảo hiểm theo hợp đồng. Hàng tháng chúng e bị giữ lại 300.000vnd và công ty nói sẽ trả sau khi hết hợp đồng.  Em muốn xin thôi việc vì lý do gia đình thì công ty nói sẽ kiện em và yêu cầu bồi thường 50.000.000vnd do em chấm dứt hợp đồng (50.000.000vnd tiền phí đào tạo nhưng không được cấp chứng chỉ). Khi chúng e yêu cầu đóng bảo hiểm thì về phía công ty lại nói chúng e ký hợp đồng ngắn hạn thì không được đóng mà phải ký hợp đồng dài hạn.

Một ngày chúng e phải làm việc 10h/ngày, có những hôm phải làm thêm giờ nhưng không được hưởng thêm tiền tăng ca. Và không được hưởng 12 ngày phép/năm như các doanh nghiệp khác. Ngày lễ không được nghỉ và không được nhân đôi ngày lương như theo luật lao động. Dưới đây là hợp đồng của e. Mong văn phòng tư vấn giúp e. Em xin chân thành cảm ơn!

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi tư vấn đến Công ty luật Minh Gia. Về vấn đề này chúng tôi xin được tư vấn như sau:

Thứ nhất về việc đóng BHXH: theo quy định tại Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 về đối tượng đóng BHXH bắt buộc có “Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động; Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng”, do đó dù HĐLĐ ngắn hạn hay dài hạn thì vẫn phải đóng BHXH, nên lý do Công ty bạn đưa ra là không có căn cứ.

Thứ hai về việc công ty không trả lương làm thêm giờ: Theo quy định tại Điều 97 Bộ luật lao động 2012 thì khi người lao động làm thêm giờ thì sẽ được trả lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc đang làm như sau: “Vào ngày thường, ít nhất bằng 150%; Vào ngày nghỉ hằng tuần, ít nhất bằng 200%; Vào ngày nghỉ lễ, ngày nghỉ có hưởng lương, ít nhất bằng 300% chưa kể tiền lương ngày lễ, ngày nghỉ có hưởng lương đối với người lao động hưởng lương ngày. Người lao động làm việc vào ban đêm, thì được trả thêm ít nhất bằng 30% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc của ngày làm việc bình thường. Người lao động làm thêm giờ vào ban đêm thì ngoài việc trả lương theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, người lao động còn được trả thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc làm vào ban ngày”, do đó việc công ty bạn không trả lương làm thêm giờ là vi phạm quy định của pháp luật. Công ty bạn sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Khoản 3 Điều 13 Nghị định 95/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động và buộc phải trả lương làm thêm giờ đầy đủ cho bạn.

Thứ ba về việc công ty yêu cầu bạn bồi thường chi phí đào tạo: Theo quy định tại Điều 62 Bộ luật lao động 2012 thì trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo là một trong những nội dung bắt buộc có trong hợp đồng đào tạo nghề, do đó sẽ theo thỏa thuận này. Ngoài ra theo quy định tại Khoản 3 Điều 43 BLLĐ 2012 thì người lao động chấm dứt HĐLĐ trái pháp luật sẽ phải hoàn trả chi phí đào tạo theo quy định tại Điều 62 BLLĐ 2012. Trường hợp của bạn nếu là HĐLĐ xác định thời hạn thì khi bạn phải nghỉ việc vì lý do gia đình thì căn cứ theo quy định tại điểm d Khoản 1 Điều BLLĐ 2012 bạn có quyền đơn phương chấm dứt HĐLĐ, còn trường hợp là HĐLĐ không xác định thì bạn có quyền chấm dứt HĐLĐ bất cứ lúc nào nhưng phải thông báo cho NSDLĐ trước 45 ngày. Như vậy bạn chấm dứt HĐLĐ đúng pháp luật do đó bạn sẽ không phải hoàn trả chi phí đào tạo.