Hàng xóm xây nhà trên đất lấn chiếm, xử lý như thế nào

Trước đây ranh giới đất vườn của 2 nhà là bằng cây tra. Theo tờ bản đồ thửa đất năm 1984 (để tại UBND xã) thì bờ rào mốc này là 1 đường thẳng (thực tế mốc đất giáp ranh 2 nhà là môt đường thẳng (trong sổ đỏ cấp trước đây ở nông thôn không có sơ đồ thửa đất, chỉ có diện tích đất ở và đất vườn). Sau này nhà hàng xóm phá bờ rào cây và xây bờ rào sang đất vườn mẹ tôi 0,4m), việc này mẹ tôi đã nói , nhưng nhà hàng xóm vẫn cố tình lấn chiếm nên bà đã phải báo cáo với trưởng xóm (báo cáo miệng) nhưng việc giải quyết không được vì hàng xóm chây lì..- Phía Đông Nam hàng xóm làm 1 nhà cấp 4 cho cha mẹ ở, tường sau nhà nằm trên bờ mốc ranh giới của 2 nhà. Bờ mốc hiện nay còn hơn 1m được xây bằng sò. (Dưới bờ mốc sát góc trên đất mẹ tôi có xây một hình vuông khoảng 0,4 x 0,4 x 0,30 m xây năm 1996).- Phía Đông bắc nhà hàng xóm có một nhà cấp 4, tường sau nhà cũng nằm trên bờ mốc. Rồi nhà hàng xóm xây 1 đoạn tường rào sang đất vườn mẹ tôi 0,4m.Năm 2015 nhà hàng xóm phá tường rào rồi xây nhà 2 tầng có công trình phụ nằm trên đất mẹ tôi. (mẹ tôi mất năm 2011, 2 con là liệt sỹ, con gái lấy chồng xa) nên khi phát hiện ra thì nhà hàng xóm đã làm xong.Tôi đã làm đơn lên xóm lên chính quyền, xã đã hòa giải nhưng không thành.Vậy xin hỏi luật sư việc giải quyết đòi lại đất tôi cần làm những thủ tục gì ? căn cứ theo điều luật nào ?Nhà hàng xóm (nhà nông thôn đất rộng) làm nhà trên mốc chung 2 nhà có vi phạm gì không (giả sử mốc đó là đúng) ?  Xin nhờ luật sư tư vấn thêm.Xin cảm ơn.

Trả lời: Cảm ơn anh/chị đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Tại Điều 12 Luật Đất đai 2013 quy định về những hành vi bị nghiêm cấm như sau:

“Điều 12. Những hành vi bị nghiêm cấm

1. Lấn, chiếm, hủy hoại đất đai.

2. Vi phạm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được công bố.

…”

Như vậy, hành vi lấn đất xây dựng nhà của gia đình hàng xóm đã xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của gia đình anh/chị. Về nguyên tắc, các công trình xây dựng trên phần đất lấn chiếm sẽ phải phá dỡ và trả lại nguyên hiện trạng ban đầu cho gia đình anh/chị.

Để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, hai bên có thể gửi đơn lên Ủy ban nhân dân cấp xã để hòa giải theo quy định tại Điều 202 Luật đất đai 2013 về hòa giải tranh chấp đất đai:

“1. Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.

2. Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để hòa giải.

3. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức việc hòa giải tranh chấp đất đai tại địa phương mình; trong quá trình tổ chức thực hiện phải phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã hội khác. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân cấp xã được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.

4. Việc hòa giải phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên và có xác nhận hòa giải thành hoặc hòa giải không thành của Ủy ban nhân dân cấp xã. Biên bản hòa giải được gửi đến các bên tranh chấp, lưu tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.

5. Đối với trường hợp hòa giải thành mà có thay đổi hiện trạng về ranh giới, người sử dụng đất thì Ủy ban nhân dân cấp xã gửi biên bản hòa giải đến Phòng Tài nguyên và Môi trường đối với trường hợp tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau; gửi đến Sở Tài nguyên và Môi trường đối với các trường hợp khác.

Phòng Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường trình Ủy ban nhân dân cùng cấp quyết định công nhận việc thay đổi ranh giới thửa đất và cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.”

Trong trường hợp chủ tịch UBND xã hòa giải không thành, anh/chị phải gửi đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp để yêu cầu được giải quyết theo quy định tại Điều 203 Luật đất đai 2013:

“Điều 203. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

Tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành thì được giải quyết như sau:

1. Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này và tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì do Tòa án nhân dân giải quyết;

2. Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây:

a) Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều này;

b) Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.”

Căn cứ vào thông tin anh/chị cung cấp: Nhà hàng xóm có xây một đoạn tường rào sang phần đất của gia đình anh/chị là 0,4 m. Sau đó, đến năm 2015 gia đình nhà hàng xóm phá tường rào xây nhà 2 tầng trên phần của đất gia đình. Như vậy, trong trường hợp này, nếu việc hòa giải giữa hai gia đình không thành, anh/chị gửi đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân quận (huyện) nơi có đất để được giải quyết.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề anh/chị hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, anh/chị vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.

CV tư vấn: Phạm Diệu - Luật Minh Gia