Tư vấn về quyền yêu cầu chia di sản thừa kế.

Ông nội tôi có 1 miếng đất đang ở chỉ làm 2 bên, một bên là ông nội cho ba tôi để xây dựng nên, còn bên kia là ông nội tôi xây để ở và thờ cúng ông bà. Ông nội tôi có 4 người con, ba tôi là con trai trưởng và 3 người cô. Ông nội tôi mất đã 5 năm nhưng năm 2002 ông nội tôi có làm giấy di chúc và được bà nội,ba tôi và 3 người cô đó đã ký vào, nhưng chưa đi chứng tại xã hoặc huyện.Vì bà nội tôi mất đột ngột nên chưa có truyền lại tài sản cho ba tôi. Và bà nội tôi đã đem sổ đỏ nhà đưa cho cô út tôi cất. Mà trong di chúc do ông nội tôi làm năm 2002 chưa có chứng viết: nhà ba tôi đang ở là quyền sở hữu của ba tôi, còn ở nhà bên kia là nhà thờ cúng, không được bán. Khi ba tôi đưa tờ giấy di chúc mà ông nội tôi làm năm 2002 thì mấy cô chối là không phải chữ ký của mấy cô, và nói do ba tôi ký giả vào. Vì ông bà nội tôi chết không làm việc rõ ràng nên giờ mấy cô muốn trở mặt, muốn được hưởng tài sản chung. Tôi muốn hỏi nếu không giải quyết chuyện này mà ba tôi có bị vấn đề gì qua đời thì tôi là con có được quyền để hưởng hay không. Nếu tôi nói ba tôi làm giấy ủy quyền có được không? Và nếu ra pháp luật thì di chúc ông nội tôi viết nắm 2002 đó có được tính hay không? Nếu chia thì chia như thế nào?.

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi yêu cầu tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, về vấn đề của bạn chúng tôi xin được giải đáp như sau:

Thứ nhất, nếu di sản thừa kế được xác định là tài sản của ông nội thì di chúc đã lập có hợp pháp không? 

 Điều 655 Bộ luật dân sự năm 1995 quy định về di chúc hợp pháp:

“1- Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;

b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.

2- Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.

3- Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có chứng nhận của Công chứng nhà nước hoặc chứng thực của Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn.

4- Di chúc bằng văn bản không có chứng nhận, chứng thực như quy định tại Điều 660 của Bộ luật này chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.”

Điều 652 Bộ luật dân sự năm 1995 quy định về hình thức của di chúc:

“Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản, thì có thể di chúc miệng.

Người thuộc dân tộc thiểu số có quyền lập di chúc bằng chữ viết hoặc tiếng nói của dân tộc mình.”

Di chúc được coi là hợp pháp nếu tại thời điểm lập di chúc người lập hoàn toàn minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối đe dọa hay cưỡng ép, nội dung và hình thức không trái quy định của pháp luật. Vậy thời điểm đó nếu ông bạn đáp ứng đủ các điều kiện trên thì văn bản di chúc đó vẫn có hiệu lực pháp luật, và sẽ căn cứ vào bản di chúc đó để thực hiện chia di sản thừa kế. Bạn cần lưu ý, hiệu lực của di chúc không phải trường hợp nào cũng phụ thuộc vào người làm chứng cho di chúc đó. Trong trường hợp của bạn, nếu ông bạn tự tay viết di chúc trong tình trạng minh mẫn, sáng suốt, không bị ép buộc hay đe dọa thì di chúc này vẫn hợp pháp mà không cần phải có sự xác nhận, chữ ký hay sự đồng ý của những người con. Hay nói cách khác thì việc 2 người con gái của ông bạn phủ nhận việc đã ký vào bản di chúc thì cũng sẽ không ảnh hưởng đến hiệu lực của di chúc. Hơn nữa, di chúc viết tay của ông mặc dù không thực hiện thủ tục công chứng, chứng thực nhưng đây vẫn là một hình thức được pháp luật công nhận.

Thứ hai, việc chia di sản thừa kế của ông bà bạn: 

+ Chia di sản thừa kế của ông: Khi mất ông để lại di chúc nên nếu di chúc của ông để lại hợp pháp thì di sản sẽ được chia theo di chúc, nếu di chúc không hợp pháp thì di sản được chia đều cho tất cả những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm (cha, mẹ, con, vợ của ông bạn). Lưu ý trường hợp này, trong di chúc chỉ thể hiện bố bạn được nhận di sản nên phải xem xét có những người được hưởng di sản không phụ thuộc vào nội dung của di chúc hay không (cha, mẹ, vợ, chồng, con chưa thành niên, con không có khả năng lao động).

+ Chia di sản thừa kế của bà: Bà không để lại di chúc nên di sản của bà sẽ được chia theo pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bà, tương tự như việc chia di sản theo pháp luật của ông (khi di chúc không hợp pháp) đã nêu trên.

Trường hợp các thành viên trong gia đình không thể tự thỏa thuận để phân chia di sản thừa kế thì có thể khởi kiện đến Tòa án nhân dân để yêu cầu Tòa án giải quyết. Theo BLDS 2015, thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế đối với bất động sản là 30 năm. Nên nếu hiện nay cô bạn giữ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không đồng thuận với bố bạn về việc chia di sản thừa kế thì có thể khởi kiện tới Tòa án để yêu cầu giải quyết.

Thứ ba, Về vấn đề nếu chưa giải quyết xong việc chia di sản thừa kế mà bố bạn qua đời thì bạn có được hưởng hay không, và có thể viết giấy ủy quyền hay không?

Khi bố bạn mất thì những người thừa kế của bố sẽ có quyền yêu cầu phân chia di sản thừa kế của ông (vì trước khi bố mất, bố có quyền hưởng di sản thừa kế từ ông bà để lại). Về việc ủy quyền cho bạn thực hiện các quyền liên quan đến yêu cầu khởi kiện phân chia di sản thừa kế của ông bà thì khi bố bạn mất thì ủy quyền sẽ chấm dứt. Sau khi bố mất thì nếu bạn là người thừa kế của bố thì bạn có thể với tư cách cá nhân để yêu cầu phân chia di sản thừa kế bảo vệ quyền lợi cho mình.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Tư vấn về quyền yêu cầu chia di sản thừa kế. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV.Lý Quỳnh Giang - Công ty Luật Minh Gia