Công ty không trả sổ bảo hiểm xã hội, người lao động phải làm gì?

1. Trách nhiệm trả sổ Bảo hiểm xã hội cho người sử dụng lao động

Khi HĐLĐ chấm dứt, doanh nghiệp - người sử dụng lao động có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH và trả lại sổ BHXH cũng như những giấy tờ mà doanh nghiệp giữ của người lao động (NLĐ). Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều doanh nghiệp chậm trễ, thậm chí là không trả lại sổ BHXH cho NLĐ. 

Chính điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động trong việc giải quyết các chế độ BHXH như: trợ cấp thất nghiệp, hưởng BHXH một lần, hưởng lương hưu, …

2. Doanh nghiệp không trả sổ BHXH, người lao động phải làm gì?

Câu hỏi: 

Nhờ tư vấn giúp em về vấn đề công ty không trả sổ BHXH như sau: Em ký hợp đồng với công ty từ 2009 đến 30/3/2020 thì em thôi việc. Tuy nhiên đến nay đã 2 tháng mà công ty vẫn chưa chốt xong sổ bảo hiểm cho em. Hơn nữa, khi em tra cứu trên web của bảo hiểm xã hội thành phố HCM thì thông tin đưa ra công ty chỉ mới đóng bảo hiểm cho em từ T10/2015 đến T12/2019; vậy từ 2009 đến T9/2015 và T1/2020 đến T3/2020 công ty không đóng bảo hiểm cho em có phải công ty đã vi phạm luật hay không? Bây giờ em phải làm thế nào để được chốt sổ, hưởng bảo hiểm thất nghiệp và trợ cấp thôi việc của em sẽ được tính như thế nào? Xin cảm ơn luật sư.

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, đối với vấn đề của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về việc công ty không trả sổ BHXH

Căn cứ quy định tại Điểm a Khoản 3 Điều 48 Bộ luật Lao động 2019, khi bạn chấm dứt HĐLĐ với công ty thì công ty phải có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp và trả lại cùng với bản chính giấy tờ khác nếu người sử dụng lao động đã giữ của người lao động. 

Do đó, nếu công ty cố tình không chốt và trả sổ Bảo hiểm cho bạn là vi phạm quy định pháp luật. 

Vì vậy, trong trường hợp này, bạn có thể làm đơn khiếu nại lên Ban giám đốc công ty hoặc thông qua tổ chức Công đoàn tại công ty để khiếu nại về việc không trả sổ BHXH cho bạn và yêu cầu công ty nhanh chóng chốt và trả sổ BHXH cho bạn theo đúng quy định pháp luật. 

Nếu công ty không giải quyết khiếu nại hoặc giải quyết không thỏa đáng thì bạn có thể khiếu nại lần 2 đến Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, nơi công ty đặt trụ sở chính để được giải quyết.

Thứ hai, về việc công ty không đóng Bảo hiểm xã hội

Theo thông tin bạn cung cấp, khi bạn tra cứu thời gian đóng BHXH trên trang điện tử của cơ quan BHXH thì phát hiện có một vài giai đoạn công ty không đóng BHXH cho bạn. 

Trong khi đó, tại Khoản 2 Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định: NSDLĐ có trách nhiệm đóng BHXH theo quy định pháp luật. 

Do đó, nếu công ty cố tình trốn tránh, không đóng BHXH cho chị trong giai đoạn từ 2009 đến T9/2015 và T1/2020 đến T3/2020 là vi phạm quy định pháp luật. 

Tuy nhiên, vấn đề không đóng BHXH trong những giai đoạn nêu trên cần phải xem xét kỹ, bởi lẽ, có thể là công ty không đóng BHXH cho bạn mà chỉ đang nợ tiền đóng BHXH của bạn tại cơ quan BHXH. 

Nếu vậy thì công ty không vi phạm pháp luật nhưng phải hoàn tất việc đóng BHXH cho chị trong những giai đoạn trên khi chị nghỉ việc. Trong trường hợp công ty chưa thể đóng BHXH đối với thời gian chậm đóng thì tạm thời chốt sổ BHXH đối với thời gian đã đóng, thời gian chưa đóng sẽ được bổ sung sau khi doanh nghiệp hoàn tất việc đóng chậm BHXH. 

Từ những phân tích tại phần thứ nhất và phần thứ hai, nếu công ty vi phạm quy định pháp luật thì chị có quyền khiếu nại lên Ban giám đốc công ty hoặc thông qua tổ chức Công đoàn tại công ty để khiếu nại về việc công ty không chốt sổ và trả sổ BHXH cũng như không đóng BHXH cho bạn trong giai đoạn từ 2009 đến T9/2015 và T1/2020 đến T3/2020.

Trường hợp công ty không giải quyết khiếu nại hoặc giải quyết không thỏa đáng thì bạn có thể khiếu nại lần 2 đến Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, nơi công ty đặt trụ sở chính để được giải quyết.

Thứ ba, về trợ cấp thất nghiệp và trợ cấp thôi việc

Về trợ cấp thôi việc, theo quy định tại Điều 46 Bộ luật Lao động, việc chấm dứt HĐLĐ của chị thuộc một trong những trường hợp được liệt kê tại Điều luật này thì chị thuộc đối tượng được hưởng trợ cấp thôi việc, mỗi năm làm việc thì được trợ cấp một nửa tháng tiền lương. 

Tuy nhiên, thời gian làm việc để tính hưởng trợ cấp thôi việc là tổng thời gian chị làm việc cho công ty trừ đi thời gian đã được tham gia Bảo hiểm thất nghiệp. 

Tức là, nếu chị tham gia bảo hiểm thất nghiệp từ thời điểm bắt đầu làm việc tại công ty đến khi nghỉ việc thì chị không được hưởng khoản trợ cấp này.

Về trợ cấp thất nghiệp, để được hưởng trợ cấp thất nghiệp chị cần đáp ứng các điều kiện hưởng tại Điều 49 Luật Việc làm 2013. 

Mức hưởng và thời gian hưởng trợ cấp được dựa trên thời gian đóng và mức tiền lương đóng bảo hiểm thất nghiệp. Cụ thể: 

- Mức hưởng: 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp (Không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng). 

- Thời gian hưởng: cứ đóng đủ 12 tháng đến đủ 36 tháng thì được hưởng 03 tháng trợ cấp thất nghiệp, sau đó, cứ đóng đủ thêm 12 tháng thì được hưởng thêm 01 tháng trợ cấp thất nghiệp (Thời gian hưởng không vượt quá 12 tháng). 

Chị cần lưu ý, sổ BHXH là tài liệu cần thiết để chị hoàn tất hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp. Do đó, nếu không có sổ BHXH thì chị không thể thực hiện thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp tại cơ quan bảo hiểm. Ngoài ra, theo Khoản 1 Điều 46 Luật Việc làm 2013, chị cần hoàn thiện và nộp hồ sơ trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt HĐLĐ.

3. Công ty không trả sổ bảo hiểm thì phải làm thế nào để đảm bảo quyền lợi?

Câu hỏi:

Em xin nghỉ việc ở công ty đã có quyết định thôi việc. Nhưng, em hỏi công ty lúc nào em sẽ nhận được sổ bảo hiểm thì công ty trả lời bây giờ công ty còn nợ tiền bảo hiểm cũng không biết lúc nào sẽ trả sổ được. Vậy cho em hỏi làm cách nào em có thể lấy được sổ bảo hiểm và làm được bảo hiểm thất nghiệp khi không có sổ? Nếu em muốn đóng tiếp vào công ty khác khi chưa có sổ phải làm cách nào? Em xin luật sư tư vấn cho em. Em cảm ơn!

Trả lời: 

Chào bạn! Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi tư vấn đến công ty Luật Minh Gia. Với trường hợp của bạn, công ty xin tư vấn như sau:

Dựa theo nội dung quy định tại Điểm a Khoản 3 Điều 48 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, khi bạn nghỉ việc - HĐLĐ chấm dứt, công ty có trách nhiệm chốt sổ và trả sổ BHXH cho bạn. 

Đối với trường hợp công ty nợ tiền BHXH thì Khoản 72 Điều 1 Quyết định 505/QĐ-BHXH quy định như sau: 

“1.2. Đối với đơn vị nợ tiền đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN, nếu người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH hoặc chấm dứt HĐLĐ, HĐLV thì đơn vị có trách nhiệm đóng đủ BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN, bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định, cơ quan BHXH xác nhận sổ BHXH để kịp thời giải quyết chế độ BHXH, BHTN cho người lao động.

Trường hợp đơn vị chưa đóng đủ thì xác nhận sổ BHXH đến thời điểm đã đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN. Sau khi thu hồi được số tiền đơn vị còn nợ thì xác nhận bổ sung trên sổ BHXH.”

Như vậy, khi bạn nghỉ việc, công ty có trách nhiệm đóng đủ BHXH cho bạn và chốt sổ BHXH. Nếu công ty chưa thể đóng đủ thì cơ quan BHXH sẽ tạm thời xác nhận thời gian đã đóng BHXH, thời gian còn lại sẽ được xác nhận bổ sung sau khi công ty đóng đủ BHXH cho bạn.
Do đó, trong trường hợp của bạn, công ty vẫn phải chốt và trả sổ BHXH cho bạn theo đúng quy định. Tuy nhiên, quyền lợi của bạn liên quan đến BHXH chỉ được giải quyết dựa trên thời gian mà công ty đã đóng BHXH cho bạn. 

Trong trường hợp công ty cố tình không trả sổ BHXH, chị có thể khiếu nại lên Ban Giám đốc công ty để yêu cầu công ty nhanh chóng thực hiện thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH và trả sổ BHXH cho chị. 

Nếu công ty không giải quyết, chị có thể khiếu nại lần 2 đến Chánh Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, nơi công ty đặt trụ sở chính để được giải quyết.

Bởi lẽ, nếu không có sổ BHXH thì chị không thể giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp. Ngoài ra, chị cần phải nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp trong thời hạn 03 tháng, kể từ ngày chấm dứt HĐLĐ. 

Còn về việc đóng BHXH tại công ty khác thì hiện nay pháp luật chưa có quy định hạn chế về việc người lao động chưa chốt số BHXH ở đơn vị cũ thì chưa được đóng BHXH ở đơn vị mới. 

Do đó, chỉ cần chị ký HĐLĐ với công ty mới, kê khai quá trình tham gia BHXH ở công ty cũ và cung cấp mã số BHXH (sổ cũ) thì chị vẫn được tiếp tục đóng BHXH nối tiếp với thời gian đã đóng BHXH ở công ty cũ, nếu công ty cũ đã làm thủ tục báo giảm trùng BHXH cho chị. 

4. Thời gian tham gia bảo hiểm xã hội khi có 2 sổ BHXH?

Câu hỏi:

Xin chào Luật Minh Gia, cho tôi hỏi trường hợp bảo hiểm xã hội của tôi như sau: Tôi đã tham gia bảo hiểm xã hội được 9 năm. Nay tôi đang nghỉ việc không lương tại công ty cũ, công ty cũ không đóng bảo hiểm cho tôi nữa và vẫn quản lý sổ bảo hiểm của tôi. Tôi ko rút được sổ bảo hiểm cũ. Đồng thời  tôi có ký thêm hợp đồng lao động với 1 công ty mới. Công ty mới này khác tỉnh. Và công ty mới làm thêm 1 sổ bảo hiểm mới cho tôi. Vậy sau này khi gộp sổ bảo hiểm thì  tôi được tính trên sổ bảo hiểm nào và thời gian đóng bảo hiểm của tôi sẽ đc tính như thế nào. Xin cảm ơn!

Trả lời: 

Chào bạn! Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi tư vấn đến công ty Luật Minh Gia. Với trường hợp của bạn, công ty xin tư vấn như sau:

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 46.96 VBHN số: 2089/VBHN-BHXH, trường hợp của anh có 02 sổ BHXH thì anh phải làm thủ tục gộp sổ BHXH. 

Trong trường hợp thời gian đóng BHXH tại 02 sổ BHXH không trùng nhau thì cơ quan BHXH sẽ tiến hành gộp thời gian đóng BHXH trên các sổ, đồng thời, hủy mã số BHXH trên sổ đã gộp. 

Ngược lại, nếu trong trường hợp có thời gian đóng trùng BHXH tại 02 sổ, sau khi gộp, thời gian đóng trùng sẽ được hoàn trả lại số tiền đóng BHXH. 

Trân trọng!