Công ty có được giữ bằng gốc của nhân viên hay không?

1. Luật sư tư vấn về vấn đề công ty giữ giấy tờ gốc của người lao động

Khi giao kết hợp đồng lao động với người lao động nhiều doanh nghiệp có hành vi giữ giấy tờ gốc như giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động hoặc yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền, tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động.

Hành vi trên là hành vi bị cấm theo quy định của pháp luật lao động và hiện nay đã có chế tài xử phạt hành chính đối với doanh nghiệp khi có hành vi vi phạm này, tuy nhiên nhiều doanh nghiệp vẫn vi phạm điều này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động.

Do đó, khi bạn gặp phải trường hợp này và chưa biết phải làm thế nào để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình thì bạn có thể liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ tư vấn.

2. Công ty có được phép giữ giấy tờ gốc của người lao động không?

Câu hỏi:

Em là sinh viên mới ra trường. Tháng 3 vừa qua em có đi xin việc tại một phòng khám nha khoa tư nhân. Với mức lương là 1triệu5trăm nghàn/ tháng. Nhưng em mới học việc được 2 ngày thì kí hợp đồng, bên người sử dụng ngươi lao động đã bảo em phải nộp bằng gốc và em đã nộp.

Hợp đồng có hiệu lực vào ngày 1/4 thì vào 30/3 em xin rút lại hồ sơ không làm nữa vì gia đình em có chuyện trục trặc, nhưng người ta không cho rút,hết hứa hẹn ngày này qua ngày khác. Vậy luật sư cho em hỏi Quy định pháp luật trường hợp của em thế nào? làm thế nào để em có thể lấy lại bằng của mình không ạ. Và người ta còn có ý đinh bắt em bồi thường, theo quy định em có phải bồi thường không.

Em xin chân thành cảm ơn.

Trả lời tư vấn:

Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi tư vấn tới công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi xin trả lời tư vấn như sau:

Hiện tại pháp luật không có quy định nào quy định về trường hợp trước ngày hợp đồng lao động giao kết có hiệu lực thì người lao động được phép rút hồ sơ hay không. Bạn không nói rõ về loại hợp đồng mà 2 bên chuẩn bị ký kết, vì tùy theo loại hợp đồng sẽ kéo theo nghĩa vụ về lý do chấm dứt và thời hạn báo trước khác nhau. 

Theo quy định pháp luật lao động thì người lao động có thể chấm dứt hợp đồng và được coi là  không trái pháp luật nếu khi đơn phương chấm dứt người lao động báo trước cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 30 ngày nếu là hợp đồng lao động xác định thời hạn, ít nhất 03 ngày làm việc nếu là hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 12 tháng khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 37 Bộ luật Lao động 2012, hoặc ít nhất 45 ngày đối với hợp đồng không xác định thời hạn (trừ trường hợp quy định tại Điều 156 Bộ luật lao động).

Đối với trường hợp của bạn là xin nghỉ do bản thân hoặc gia đình có hoàn cảnh khó khăn không thể tiếp tục được công việc. Do vậy, bạn có thể căn cứ vào hợp đồng đã giao kết giữa bạn và công ty để xác định loại hợp đồng và báo cho người sử dụng lao động trước khi nghỉ việc khoảng thời gian hợp lý và đúng luật. Khi việc chấm dứt hợp đồng là đúng pháp luật thì bạn sẽ không phải bồi thường.

Tuy nhiên trong trường hợp của bạn, nếu là hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 năm trở lên thì thực chất 2 bên chưa thực hiện việc ký kết hợp đồng lao động bằng văn bản. Do vậy chưa xác lập các nghĩa vụ như khi đã giao kết hợp đồng lao động. Bởi vậy, việc bạn không ký hợp đồng lao động là không trái pháp luật và việc đơn vị đó yêu cầu bạn bồi thường do đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật là không có cơ sở.

 Đặt trong trường hợp những ngày đầu làm việc của bạn là thời gian thử việc trước khi ký hợp lao động chính thức thì trường hợp này bạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng thử việc mà không cần báo trước và không phải bồi thường theo quy định sau:

Điều 29. Kết thúc thời gian thử việc - Bộ luật lao động 2012 quy định: 

"1. Khi việc làm thử đạt yêu cầu thì người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động với người lao động.

2. Trong thời gian thử việc, mỗi bên có quyền huỷ bỏ thoả thuận thử việc mà không cần báo trước và không phải bồi thường nếu việc làm thử không đạt yêu cầu mà hai bên đã thoả thuận."

Về việc bên người sử dụng lao động bắt bạn phải nộp bằng gốc và vẫn giữ bằng gốc của bạn. Theo Điều 20 Bộ luật lao động 2012 quy định những hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động, đó là: “Giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động” (khoản 1). 

Điều 5 Nghị định 95/2013 NĐ-CP quy định hậu quả pháp lý và biện pháp khắc phục của trường hợp này như sau:

“2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau đây:

a) Giữ bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động;

.......

3. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc trả lại bản chính giấy tờ tùy thân, văn bằng, chứng chỉ đã giữ của người lao động đối với hành vi vi phạm quy định tại Điểm a Khoản 2 Điều này;

b) Buộc trả lại số tiền hoặc tài sản đã giữ của người lao động cộng với khoản tiền lãi của số tiền đã giữ của người lao động tính theo lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm xử phạt đối với hành vi vi phạm quy định tại Điểm b Khoản 2 Điều này”.

Như vậy, bạn có thể yêu cầu đơn vị đang giữa giấy tờ gốc của bạn trả lại giấy tờ cho bạn. Trường hợp đơn vị không thực hiện bạn có thể giử đơn khiếu nại đến Phòng lao động - Thương binh xã hội thuộc UBND cấp huyện.