Tư vấn về quyền giám hộ và phân chia tài sản

Nội dung câu hỏi: Chào Luật sư! Ba mẹ em kết hôn năm 1990, đến năm 2016 thì chính thức ly hôn do tình trạng bạo hành của Ba. Từ 2016 đến Tháng 6/2018 dù đã ly hôn ( có đơn của Tòa) nhưng Ba em liên tục gây rối và đến nhà riêng của em kiếm chuyện bạo hành Mẹ Trong quá trình sống chung, tài sản ba mẹ có được gồm 1 căn nhà cấp 4, 1 dãy phòng trọ, 1 căn nhà lầu 2 tấm. Những tài sản này đều do Mẹ em làm và gầy dựng nên và đứng tên ba mẹ. Tháng 7/2018 Mẹ em đột ngột qua đời vì tai nạn giao thông. Em trai em 16 tuổi. Em 26 tuổi. Em trai sống với em.  Lúc mẹ mất có 2 sổ tiết kiệm ngân hàng, em muốn chuyển sang cho em và em trai em. Nhưng do em trai chưa đủ 18 tuổi nên vẫn còn quyền giám hộ của Ba. Em muốn hỏi toàn bộ tài sản sẽ được phân như thế nào? Và em muốn tước quyền giám hộ của Ba em nếu em chứng minh em có đủ năng lực tài chính để nuôi dạy em trai. Và có nhiều bằng chứng chứng minh Ba em không có đủ tư cách để nuôi dạy em trai. * Mẹ em bị bạo hành suốt 28 năm, Ba thường xuyên nhắn tin chửi rủa Mẹ em và em. Khi em mua nhà riêng để Mẹ và em trai về sống chung thì Ba em nhiều lần tạt sơn lên cửa, thường xuyên qua quậy phá, phải gọi đến công an xã can thiệp nhưng chỉ phạt hành chính rồi thôi. Vì Ba em làm việc trong quân đội nên ở địa phương chỉ cảnh cáo.Em cám ơn Luật sư—

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cần tư vấn đến công ty Luật Minh Gia, với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về việc phân chia tài sản:

Theo Điều 33 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về Tài sản chung của vợ, chồng như sau:

“1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung”.

Theo như thông tin bạn cung cấp thì do phần tài sản là căn nhà cấp 4, 1 dãy phòng trọ và 1 căn nhà lầu 2 tấm phát  do phát sinh trong thời kỳ hôn nhân nên đây sẽ là tài sản chung của bố mẹ bạn.

Đến năm 2016. Ba mẹ bạn đã chính thức ly hôn do đó phần tài sản của ba mẹ bạn sẽ được phân chia theo điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 như sau:

“ 1. Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định thì việc giải quyết tài sản do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc của hai vợ chồng, Tòa án giải quyết theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này.

Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn được áp dụng theo thỏa thuận đó; nếu thỏa thuận không đầy đủ, rõ ràng thì áp dụng quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này để giải quyết.

2. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:

a) Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;

b) Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;

c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;

d) Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng.

3. Tài sản chung của vợ chồng được chia bằng hiện vật, nếu không chia được bằng hiện vật thì chia theo giá trị; bên nào nhận phần tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng thì phải thanh toán cho bên kia phần chênh lệch”.

Theo đó, nếu ba mẹ bạn không có thỏa thuận về việc chia tài sản thì số tản sản đó sẽ được chia đôi. Tuy nhiên có tính đến  các yếu tố theo khoản 2 Điều này.

Theo như bạn cung cấp thì nếu có căn cứ chứng minh được những tài sản đó là do mẹ bạn gây dựng nên và lỗi của bố bạn trong việc vi phạm quyền nghĩa vụ vợ, chồng như gây rối, bạo hành mẹ bạn thì trong quá trình giải quyết việc chia tài sản mẹ bạn sẽ được phần hơn tùy thuộc vào công sức đóng góp của mẹ bạn đối với tài sản đó và mức độ lỗi của bố bạn

Nếu không có căn cứ chứng mình điều trên thì tài sản đó sẽ được chia đôi cho ba và mẹ bạn

Về 2 sổ tiết kiệm ngân hàng mẹ bạn để lại, do thông tin bạn cung cấp chưa rõ ràng nên nếu tài sản phát sinh trong thời kỳ hôn nhân với ba bạn thì cũng sẽ chia đôi cho ba và mẹ bạn. Còn nếu đó là tài sản riêng của mẹ bạn hoặc là tài sản riêng phát sinh sau khi ly hôn thì đó là tài sản riêng thuộc sở hữu của mẹ bạn

Do mẹ bạn qua đời nên phần tài sản của mẹ bạn sẽ được chia như sau:

Trường hợp 1: Nếu mẹ bạn có di chúc thì phần di sản sẽ được chia theo di chúc của mẹ bạn

Lưu ý:Nếu em trai bạn không là người thừa kế trong di chúc  thì phần di sản sẽ được chia trước cho em trai bạn là người chưa thành niên được hưởng 2/3 suất của người thừa kế theo quy định tại khoản 1 Điều 644 Bộ luật dân sự 2015

Trường hợp 2: Mẹ bạn mất không để lại di chúc, thì phần di sản sẽ được chia như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

“ 1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. mà người chết là cụ nội, cụ ngoại”

Vi thời điểm này, mẹ bạn và bố bạn đã ly hôn nên tài sản của mẹ bạn sẽ được chia đều cho  bạn và em bạn, ông, bà ngoại

Thứ hai, về việc người đại diện cho em bạn:

Theo khoản 1 Điều 47 Luật dân sự 2015 về người được giám hộ quy định như sau:

" 1. Người được giám hộ bao gồm:

a) Người chưa thành niên không còn cha, mẹ hoặc không xác định được cha, mẹ;

b) Người chưa thành niên có cha, mẹ nhưng cha, mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự; cha, mẹ đều có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; cha, mẹ đều bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; cha, mẹ đều bị Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con; cha, mẹ đều không có điều kiện chăm sóc, giáo dục con và có yêu cầu người giám hộ;

c) Người mất năng lực hành vi dân sự;

d) Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi".

Theo đó, bố bạn không phải là người giám hộ của em bạn mà trong trường hợp này, bố bạn sẽ là người đại diện theo pháp luật cho em bạn theo Điều 73 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy đinh như sau:

“1. Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, trừ trường hợp con có người khác làm giám hộ hoặc có người khác đại diện theo pháp luật

2. Cha hoặc mẹ có quyền tự mình thực hiện giao dịch nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình".

Theo Khoản 4 Điều 21 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

“4.  Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý”

Do đó, ba bạn sẽ là người đại diện theo pháp luật của em trai bạn và ba bạn có quyền tự xác lập, thực hiện mọi giao dịch dân sự cho em bạn, vì vậy bạn muốn sang tên 2 sổ tiết kiệm cho bạn và em bạn thì việc sang tên sổ tiết kiệm của em bạn phải được sự đồng ý của ba bạn. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền xác lập, thực hiện giao dịch dân sự của ba bạn phải vì lợi ích và phục vụ nhu cầu thiết yếu cho em bạn và nếu có căn cứ về việc ba bạn thực hiện quyền đại diện ảnh hưởng đến lợi ích của em bạn thì bạn có thể khởi kiện để hủy các giao dịch này.

Hiện nay, pháp luật không có quy định về tước quyền đại diện do đó trường hợp này không có cơ sở để tước quyền đại diện của ba bạn đối với em bạn. 

Trên đây là nội dung tư vấn của công ty Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần sự hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua email hoặc goi điện đến bộ phân tư vấn trực tuyến để giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng