Hỏi về thừa kế đất đai khi không có di chúc

Theo tôi được biết thì khi bố mẹ mất không để lại di chúc thì thừa kế phải theo pháp luật dân sự. Tức là phải chia đều tài sản và đất đai cho 7 anh chị em. Tuy nhiên, trước khi mẹ bạn tôi mất có nói bằng miệng là cho bạn tôi là con trai út (trong 7 anh chị em) được hưởng toàn bộ tài sản (đất và nhà ở) này, tuy nhiên lời nói của mẹ bạn tôi không có người làm chứng. Nay bạn tôi khi dọn nhà cửa thì có một tờ giấy ghi là cho con trai út (tức là bạn tôi) được quyền hưởng tài sản này. Trong giấy tờ mẹ bạn tôi không ký vào tờ giấy đó. Việc này tôi đã giải thích với bạn là tờ giấy đó không có giá trị pháp lý. Nay phát sinh mâu thuẩn, người anh thứ hai đòi được chia đất, nhưng mấy anh chị em ban tôi không đồng ý chia cho người bác này (con trai thứ hai của bố mẹ bạn tôi) mà toàn thể anh chị em (trừ người bác thứ hai ra) đều nhất trí tặng lại quyền sử dụng đất, tài sản, nhà gỗ cấp 4 cho bạn tôi được hưởng, như vậy bạn tôi có được hưởng số đất và tài sản này không? Xin luật gia cho biết trường hợp này thì xử lý thế nào? Bạn tôi định khởi kiện ra tòa án để được hưởng số tài sản và đất đai này. Mong luật gia hồi đáp sớm nhất. Xin chân thành cảm ơn!/.

Trả lời: Cảm ơn anh đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của anh chúng tôi xin được tư vấn như sau:

Khoản 5, Điều 652 Bộ Luật Dân sự 2005 (BLDS 2005) về Di chúc hợp pháp quy định:

"5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực."

Căn cứ theo quy định này thì lời nói của mẹ của bạn anh trước khi mất là không có giá trị pháp lý.

Căn cứ theo Điều 655 BLDS 2005: "Người lập di chúc phải tự tay viết và ký vào bản di chúc" thì tờ giấy mà bạn anh tìm được khi dọn nhà cũng không có giá trị pháp lý.

Như vậy bố mẹ của bạn anh được xem như đã mất mà không để lại di chúc, di sản sẽ được phân chia theo pháp luật.

Điều 676 BLDS 2005 về Người thừa kế theo pháp luật quy định như sau:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau."

Người bác thứ hai của bạn anh cũng là con đẻ của bố mẹ bạn anh, thuộc hàng thừa kế thứ nhất, nên bác ấy được hưởng phần di sản đồng đều như các đồng thừa kế khác, bạn anh và các người anh chị em khác không có quyền bác bỏ quyền thừa kế của người bác này.

Nếu những người anh chị em của bạn anh thỏa thuân không nhận di sản thì có thể làm thủ tục từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 BLDS 2005:

"1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.

2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản; người từ chối phải báo cho những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản, cơ quan công chứng hoặc Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có địa điểm mở thừa kế về việc từ chối nhận di sản.

3. Thời hạn từ chối nhận di sản là sáu tháng, kể từ ngày mở thừa kế. Sau sáu tháng kể từ ngày mở thừa kế nếu không có từ chối nhận di sản thì được coi là đồng ý nhận thừa kế."

Trong trường hợp họ từ chối nhận di sản thì toàn bộ di sản của bố mẹ bạn anh sẽ được chia đều cho bạn anh và người bác thứ hai kia.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Hỏi về thừa kế đất đai khi không có di chúc. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến - Số điện thoại liên hệ 1900.6169 để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV Sơn Tùng - Công ty Luật Minh Gia