Người nước ngoài nhận nuôi con nuôi tại Việt Nam quy định thế nào?

Trả lời: Trường hợp của vợ chồng bác là trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài theo quy định tại Điều 28 Luật nuôi con nuôi 2010, theo đó, để được nhận con nuôi thì vợ chồng bác phải thuộc một trong các trường hợp và đáp ứng các điều kiện sau đây:

1. “Là người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước cùng là thành viên của điều ước quốc tế về nuôi con nuôi với Việt Nam nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi”(các nước có điều ước quốc tế vê nuôi con nuôi với Việt Nam như Pháp, Thụy Sĩ, Canada, Hoa Kì, Italia…)

2. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài được nhận con nuôi đích danh trong các trường hợp sau đây:

a) Là cha dượng, mẹ kế của người được nhận làm con nuôi;

b) Là cô, cậu, dì, chú, bác ruột của người được nhận làm con nuôi;

c) Có con nuôi là anh, chị, em ruột của trẻ em được nhận làm con nuôi;

d) Nhận trẻ em khuyết tật, nhiễm HIV/AIDS hoặc mắc bệnh hiểm nghèo khác làm con nuôi;

đ) Là người nước ngoài đang làm việc, học tập ở Việt Nam trong thời gian ít nhất là 01 năm.

4. Người nước ngoài thường trú ở Việt Nam nhận con nuôi ở Việt Nam.

Điều kiện của người được nhận làm con nuôi (Điều 8) :

1. Trẻ em dưới 16 tuổi

2. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi;

b) Được cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận làm con nuôi.

3. Một người chỉ được làm con nuôi của một người độc thân hoặc của cả hai người là vợ chồng.

4. Nhà nước khuyến khích việc nhận trẻ em mồ côi, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khác làm con nuôi.

Ngoài ra, để đủ điều kiện nhận nuôi con nuôi thì theo Điều 29 Luật nuôi con nuôi, người nhận nuôi phải đáp ứng các điều kiện sau:

1. Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài nhận người Việt Nam làm con nuôi phải có đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật nước nơi người đó thường trú và quy định tại Điều 14 của Luật này.

2. Công dân Việt Nam nhận người nước ngoài làm con nuôi phải có đủ các điều kiện theo quy định tại Điều 14 của Luật này và pháp luật của nước nơi người được nhận làm con nuôi thường trú.

Nếu 2 bác muốn nhận cháu mình (cháu ruột) làm con nuôi thì có thể căn cứ vào quy định tại điểm b khoản 2 Điều 28 nêu trên, và 2 bác phải đáp ứng được các điều kiện tại Điều 29, người được nhận làm con nuôi đáp ứng được điều kiện theo Điều 8 nêu trên.

- Tư vấn về việc xin nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài

Câu hỏi: Xin chào Luật Sư, Trước tiên xin chân thành cảm ơn LS đã dành thời gian đọc nội dung xin tư vấn của Tôi, hiện nay Tôi đang rất bối rối về việc xin con nuôi có yếu tố nước ngoài. Tôi năm nay 39 tuổi, hiện đang sinh sống tại HN và lấy chồng người Ý.

Anh đấy làm việc lâu dài ở Việt Nam,  có công việc ổn định và thu nhập đủ để nuôi con. Anh đấy sống ở VN đến nay cũng hơn 3 năm. Chúng tôi lấy nhau gần một năm, nhưng trước đó cũng đã sống chung và có ý định sinh con từ lâu. Nhưng sau một thời gian chờ đợi và đi khám bác sỹ hiếm muộn cũng không có kết quả khả quan. Chồng Tôi người Ý nên cũng không câu nệ việc nhận con nuôi. Anh nói Tôi tìm hiểu để vợ chồng có thể xin một bé gái về nuôi. Tôi cũng đang tìm hiểu và liên hệ với các trung tâm nuôi dưỡng trẻ em nhưng chưa có duyên với bé nào. Tình cờ tham gia vào nhóm hiếm muộn của các bà mẹ Tôi thấy một bạn có đăng tìm cha mẹ nuôi cho con sắp sinh của mình. Tôi liên lạc và được biết bạn đấy sắp sinh một bé gái, Tôi đồng ý nhận và giúp đỡ bạn đấy luôn. Bạn đấy mới 24 tuổi và người bạn trai đã bỏ rơi mẹ con bạn đấy khi biết mang thai. Như luật sư đã biết, định kiến xã hội về những người bạn trẻ không chồng có con vẫn rất nặng nề ở Việt Nam, bạn gái này cũng còn trẻ và thật sự không đủ điều kiện để nuôi một em bé, nên quyết định cho con nuôi, Tôi nghĩ là hoàn toàn có thể cảm thông được. Trước đó bạn đấy có đồng ý cho một người phụ nữ khác em bé này, nhưng rồi sắp đến lúc sinh người phụ nữ đó đi xem bói nói không hợp với bé gái này nên yêu cầu bạn đấy tìm người khác cho. Vợ chồng Tôi thì không mê tín, bói toán chỉ nghĩ có điều kiện thì nuôi nấng một em bé bơ vơ cũng là một cách làm việc thiện. Vào ngày 22/6 Tôi đã đưa em đấy vào bệnh viện sinh con với mọi chi phí Tôi lo liệu, hiện tại em bé đã ra viện và đang ở nhà mẹ đẻ của Tôi để tiện chăm sóc cho cả mẹ và bé. Hiện nay giấy chứng sinh của em bé lấy tên mẹ cháu, Tôi có đọc qua một số điều luật thì được biết mẹ đẻ có quyền cho con sau 15 ngày, Tôi dự định sẽ nói Em đấy viết một giấy xác nhận giao con lại cho vợ chồng Tôi nuôi để em bé có một tương lai tốt đẹp hơn. Tôi muốn hỏi luật sư là giấy xác nhận này chỉ cần mẹ bé ký thôi hay có cần cơ quan nhà nước nào làm chứng không. Sau khi có giấy xác nhận đó có phải Tôi phải đến sở Tư Pháp Hà Nội để làm thủ tục khai sinh cho bé? Giấy khai sinh có thể ghi tên bố mẹ là vợ chồng Tôi được không? Sau khi có giấy khai sinh Tôi sẽ phải hoàn thành hồ sơ xin nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài ở sở Tư pháp phải không? Chúng Tôi dự định cho em bé mang quốc tịch Ý luôn, để tiện việc đưa em bé về Ý chơi khi vợ chồng Tôi được nghỉ phép? Xin luật sư tư vấn trường hợp rắc rối của Tôi, và xin chân thành cảm ơn! 

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đến Công ty Luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi xin tư vấn như sau:

Thứ nhất, về điều kiện nhận nuôi con nuôi

Điều 14 Luật nuôi con nuôi năm 2010 quy định điều kiện đối với người nhận nuôi con nuôi:

1. Người nhận con nuôi phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;

b) Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;

c) Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi;

d) Có tư cách đạo đức tốt.

2. Những người sau đây không được nhận con nuôi:

a) Đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên;

b) Đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh;

c) Đang chấp hành hình phạt tù;

d) Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành  niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.

3. Trường hợp cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng làm con nuôi hoặc cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi thì không áp dụng quy định tại điểm b và điểm c khoản 1 Điều này.

Chồng bạn mang quốc tịch nước ngoài, thường trú tại Việt Nam. Theo quy định tại Điều 41 Luật nuôi con nuôi về điều kiện, trình tự, thủ tục nhận con nuôi ở Việt Nam của người nước ngoài thường trú ở Việt Nam sẽ được giải quyết như với trường hợp người Việt Nam nhận con nuôi ở trong nước, tức là sẽ áp dụng các quy định tại Điều 14, 15, 16, 17, 18, 21, 23, 24, 25 , 26 và 27 của luật nuôi con nuôi.

Như vậy, hai vợ chồng bạn có thể tiến hành việc nhận con nuôi khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

- Có đầy đủ năng lực hành vi dân sự;

- Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;

- Có điều kiện về sức khỏe,kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi;

 Có tư cách đạo đức tốt.

Không thuộc những trường hợp sau đây:

- Bị Tòa án hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên;

- Đang chấp hành quyết định xử phạt hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh;

- Đang chấp hành hình phạt tù;

- Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con cháu, ngwoif có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chưa chấp ngwoif chưa thành niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.

Thứ hai, khai sinh cho con.

Điều 15 Luật Hộ tịch 2014 quy định về trách nhệm đăng ký khai sinh, theo đó : "Trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày sinh con, cha hoặc mẹ có trách nhiệm khai sinh cho con; trường hợp cha, mẹ không thể đăng ký khai sinh cho con thì ông hoặc bà hoặc người thân thích khác hoặc cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ em có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ em".

Như vậy, chính mẹ đẻ của đứa trẻ phải có trách nhiệm khai sinh cho con trừ 1 số trường hợp trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em chưa xác định được cha mẹ.... Vợ chồng bạn không thể thỏa thuận để đứng tên trên giấy khai sinh của đứa trẻ.

Thứ ba, thủ tục nhận nuôi con nuôi.

Đầu tiên, cần phải nộp hồ sơ của người nhận con nuôi và hồ sơ của người được giới thiệu làm con nuôi đến cơ quan có thẩm quyền.

Theo Điều 17 Luật nuôi con nuôi năm 2010, vợ chồng bạn cần chuẩn bị 01 bộ hồ sơ gồm những loại giấy tờ sau:

- Đơn xin nhận con nuôi;

- Bản sao Hộ chiếu, giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ có giá trị thay thể;

- Phiếu lý lịch tư pháp;

- Văn bản xác nhận tình trạng hôn nhân;

- Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp; văn bản xác nhận hoàn cảnh gia đình, tình trạng chỗ ở, điều kiện kinh tế do Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người nhận con nuôi thường trú cấp.

Theo Điều 18 Luật nuôi con nuôi năm 2010, mẹ đẻ của người được giới thiệu làm con nuôi cần phải chuẩn bị 01 bộ hồ sơ gồm có:

- Giấy khai sinh;

- Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên;

-  Hai ảnh toàn thân, nhìn thẳng chụp không quá 06 tháng;

Thứ hai, Hồ sơ của người nhận con nuôi và người được giới thiệu làm con nuôi được nộp cho Sở Tư pháp nơi người được giới thiệu làm con nuôi thường trú.

+ Thẩm quyền giải quyết: Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi người được giwois thiệu làm con nuôi thường trú.

+ Thời hạn giải quyết: Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ do Sở Tư pháp trình.

Ngay sau khi có quyết định của UBND cấp tỉnh, Sở Tư pháp đăng ký việc nuôi con nuôi theo quy định của pháp luật về đăng ký hộ tịch, tổ chức lễ giao nhận con nuôi tại trụ sở Sở Tư pháp với sự có mặt của đại diện Sở Tư pháp, người được nhận làm con nuôi, cha mẹ nuôi, cha mẹ đẻ và gửi quyết định cho UBNDcaaps xã nơ thường trú của người nhận con nuôi.

Việc giao nhận con nuôi phải được lập thành biên bản, có chữ ký hoặc điểm chỉ của các bên và đại diện Sở Tư pháp.

Thứ tư, thay đổi quốc tịch cho con nuôi.

Điều 37 Luật quốc tịch năm 2008 quy định về quốc tịch của con nuôi chưa thành niên:

1. Trẻ em là công dân Việt Nam được người nước ngoài nhận làm con nuôi thì vẫn giữ quốc tịch Việt Nam.

2. Trẻ em là người nước ngoài được công dân Việt Nam nhận làm con nuôi thì có quốc tịch Việt Nam, kể từ ngày được cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam công nhận việc nuôi con nuôi.

3. Trẻ em là người nước ngoài được cha mẹ mà một người là công dân Việt Nam, còn ngwoif kia là người nước ngoài nhận làm con nuôi thì được nhập quốc tịch Việt Nam theo đơn xin nhập quốc tịch Việt Nam của cha mẹ nuôi và được miễn các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật này.

4. Sự thay đổi quốc tịch của con nuôi từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi phải được sự đồng ý bằng văn bản của người đó.

Như vậy, khi vợ chồng bạn nhận con nuôi là trẻ em Việt Nam thì đứa trẻ đương nhiên mang quốc tịch Việt Nam. Trường hợp nếu vợ chồng bạn xin nhập quốc tịch cho con mang quốc tịch Ý thì cần phải xem xét luật quốc tịch của Ý quy định như thế nào về trường hợp này.

Trân trọng.