Lãi suất cho vay bao nhiêu thì phạm tội cho vay lãi nặng

1. Quy định về hợp đồng vay tài sản

Điều 463 Bộ luật dân sự 2015 quy định hợp đồng vay tài sản là sự thoả thuận của các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản của mình cho bên vay, bên vay nhận tài sản và có nghĩa vụ hoàn trả đúng tiền gốc, tiền lãi theo thời gian, phương thức… mà các bên đã thoả thuận.

Hợp đồng vay tài sản không bắt buộc phải công chứng, chứng thực và có thể được thể hiện qua nhiều hình như nhưng phổ biến nhất là lập hợp đồng cho vay bằng văn bản. Mặc dù hợp đồng vay tài sản là do các bên tự thoả thuận nhưng cũng cần tuân thủ theo các quy định pháp luật liên quan đặc biệt là vấn đề về tính lãi trong hợp đồng vay. Trên thực tế có nhiều trường hợp vi phạm về lãi suất dẫn đến các hậu quả về pháp lý, nhiều trường hợp còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

2. Lãi suất cho vay bao nhiêu thì phạm tội cho vay lãi nặng

Điều 468 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về Lãi suất như sau:

“1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.

Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.”

Theo đó, trong quan hệ vay dân sự các bên có thể thỏa thuận lãi suất trong hợp đồng nhưng tối đa là 20%/năm (tương đương 1,67%/tháng), trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá 20%/năm thì phần lãi suất vượt quá bị vô hiệu.

Điều 201 Bộ luật hình sự năm 2015 quy định về tội cho vay lãi nặng như sau:

“Điều 201. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

…”

Như vậy, cấu thành tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự gồm hai dấu hiệu:

- Lãi suất cho vay gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định tại bộ luật dân sự.

- Thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng (hoặc dưới 30.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm).

Mức lãi suất cho vay tối đa theo quy định trong Bộ luật Dân sự là 20%/năm. Như vậy đối với việc cho vay với lãi suất từ 5 x 20% = 100%/năm trở lên (tương đương 5 lần x 1,67%  = 8,35%/tháng) đồng thời thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên thì người cho vay có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cho vay lãi nặng.