Hỏi đáp về phân chia di sản thừa kế khi không có di chúc?

Trước đây khi bố mẹ tôi còn sống đã cho 03 người anh của 03 mảnh đất quanh đó để sinh sống sau khi lấy vợ, các chị em gái đều lấy chồng và cũng có cuộc sống riêng bên nhà chồng gần đây. Riêng anh cả do điều kiện công tác nên sinh sống ở tỉnh khác. Tới năm 1993 anh em chúng tôi ra ở riêng hết chỉ còn người anh thứ 08 sống cùng bố mẹ tôi tại khu nhà đó đến khi bố mẹ tôi mất (Mẹ tôi mất được hơn 10 năm, Bố tôi mất được hơn 03 năm và không để lại di chúc) và đến tận bây giờ. Vì gia gia đình chúng tôi rất đông con nhiều cháu nên sinh thời bố mẹ tôi đã có ý nguyện sau khi mất đi sẽ không ai sinh sống tại ngôi nhà gỗ 03 gian nữa mà để đó cùng sân vườn gắn liền làm nơi thờ tự tổ tiên ông bà và là nơi để xum họp con cháu mỗi khi có dịp lễ, tết, giỗ chạp, người anh thứ 8 của tôi sẽ ở riêng tại căn nhà ngang kế bên… Do chưa có điều kiện để xây cất nhà mới trên khuôn viên của căn nhà ngang bên cạnh nên người anh thứ 08 của tôi vẫn ở cả 02 căn nhà nêu trên và hàng năm con cháu chúng tôi vẫn về xum họp mỗi khi lễ tết, giỗ chạp tại đây. Từ khi xây cất đến nay đã trải qua 1,2 lần sửa chữa ngôi nhà, mặc dù nhiều anh chị đã ra ở riêng nhưng tất cả các người con chúng tôi đều chung tay góp của góp sức sửa chữa cho bố mẹ. Khi còn sống cũng như đau yếu tất cả các anh em chúng tôi đều phụng dưỡng bố mẹ không phân biệt con trai con gái thiệt hơn. Đến nay, khi Nhà nước chủ chương cấp sổ đỏ cho các hộ gia đình (từ trước đến giờ chưa cấp quyền sử dụng đất cho tất cả các hộ dân cư ở nơi đây) thì người anh thứ 08 của tôi lại khẳng định giờ mảnh đất này (tất cả khu đất và 02 căn nhà bố mẹ tôi để lại) là đất của anh ấy và sổ đỏ sẽ mang tên hộ gia đình của anh. Theo chúng tôi hiểu đây là tài sản chung của các con sau khi bố mẹ mất đi, nên anh em chúng tôi nhất định không đồng ý và muốn giữ nguyên ý nguyện của bố mẹ tôi lúc còn sống đó là giữ lại căn nhà gỗ 03 gian cùng sân vườn gắn liền để làm nơi thờ tự và không gian sinh hoạt chung của tất cả các con cháu của 02 cụ. Mảnh đất có ngôi nhà ngang kế bên và khôn viên ao vườn còn lại sẽ để cho anh thứ 08 của tôi sinh sống và quản lý. Nhưng vợ chồng người anh thứ 08 của chúng tôi không đồng ý với lý do đã sống ở đây hơn 20 năm nay từ khi bố mẹ tôi còn sống, giờ bố mẹ mất đi thì đó sẽ là nhà của anh tôi. Anh em chúng tôi đã không thể tìm được tiếng nói chung với vợ chồng người anh thứ 08 sau một vài cuộc họp. Giờ tất cả anh em còn lại chúng tôi chỉ muốn ý nguyện của bố mẹ tôi được thực hiện. Xin hỏi Luật sư giờ anh em chúng tôi không thể thỏa thuận thì sẽ phải làm những thủ tục gì theo pháp luật để có thể thực hiện ý nguyện của bố mẹ chúng tôi về tài sản chung này. Xin nói thêm, đến thời điểm hiện tại thì thủ tục cấp sổ đỏ cho dân cư quan đây vẫn chưa hoàn thiện.

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, Trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Theo quy định tại  Điều 629 và 630 của Bộ luật Dân sự 2015:

Điều 629. Di chúc miệng

“1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.”

Điều 630. Di chúc hợp pháp

“1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

…

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.”

Trong trường hợp cụ thể nói trên, ý nguyện khi còn sống của cha mẹ bạn không được coi là di chúc miệng  vì ý nguyện này không được những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ và đưa đi công chứng hoặc chứng thực nên không có hiệu lực pháp luật. Nên khi phân chia di sản thừa kế của bố mẹ bạn sẽ thực hiện chia theo pháp luật. Trong trường hợp này sẽ chia đều phần tài sản cho những người ở hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của cha mẹ bạn. Khi có tranh chấp về thừa kế thì các đồng thừa kế có thể gửi đơn khởi kiện đến tòa án nhân dân huyện nơi có đất để giải quyết.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến - Số điện thoại liên hệ 1900.6169 để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng!

CV  Phan Huyền – Công ty Luật Minh Gia.