Hầu đồng có vi phạm pháp luật không?

1. Hầu đồng là gì?

Theo wikipedia Tiếng việt, hầu đồng là một nghi thức trong hoạt động tín ngưỡng dân gian và tôn giáo thờ nữ thần mẹ Đạo Mẫu dòng Shaman giáo của nhiều dân tộc, trong đó có tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Về bản chất, hầu đồng là một nghi thức giao tiếp với thần linh thông qua các ông đồng, bà đồng. Người ta tin rằng các vị thần linh có thể nhập hồn vào thân xác các ông đồng, bà đồng nhằm diệt ma trừ tà, chữa bệnh, ban phúc, ban lộc cho các con nhang, đệ tử.

Ở Việt Nam, lên đồng là nghi thức không thể thiếu trong các Tín ngưỡng Tứ Phủ, tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần...

2. Hầu đồng có vi phạm pháp luật không?

Năm 2016, tại phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa vi vật thể lần thứ 11 của UNESCO đã chính thức công nhận “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tại 21 tỉnh là Di sản văn hóa vi vật thể đại diện của nhân loại. Trong tín ngưỡng thờ Mẫu, hầu đồng là hình thức diễn xướng chủ yếu. Theo đó, hầu đồng mà không nhằm mục đích trục lợi, không mê tín dị đoan thì không vi phạm pháp luật.

Mê tín dị đoan được hiểu là có niềm tin mãnh liệt vào những điều phù phiếm, mơ hồ, không có thật như tin vào bói toán số phận; chữa bệnh bằng phù phép, uống nước thánh…dẫn tới gây ảnh hưởng xấu về sức khỏe, tinh thần cho cá nhân, cộng đồng. Người hành nghề mê tín dị đoan là người lợi dụng lòng tin của người khác vào những điều mang tính chất tâm tinh để nhằm mục đích trục lợi. Theo đó, hầu đồng mà nhằm mục đích trục lợi cho bản thân, tuyên truyền những điều không có thật, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tinh thần, gây thiệt hại về tài sản cho người khác thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự.

Thứ nhất, xử phạt vi phạm hành chính hành vi hầu đồng

Căn cứ quy định tại điểm c khoản 6 Điều 20 Nghị định 38/2021/NĐ-CP như sau:

“Điều 20. Vi phạm quy định về bảo vệ di sản văn hóa

6. Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:

c) Lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa để trục lợi, hoạt động mê tín dị đoan.”

Theo quy định trên, người nào lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa để trục lợi, hoạt động mê tín dị đoan thì sẽ bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng – 40.000.000 đồng. Như đã phân tích ở phần trên, hầu đồng là một hình thức diễn xướng chủ yếu của tín ngưỡng thờ Mẫu. Tuy nhiên, nếu người hầu đồng lợi dụng tín ngưỡng này để trục lợi cho bản thân hoặc thực hiện hoạt động mê tín dị đoan thì đã có hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử phạt.

Thứ hai, xử lý hình sự hành vi hầu đồng

Căn cứ quy định tại Điều 320 Bộ luật Hình sự về Tội hành nghề mê tín, dị đoan như sau:

“Điều 320. Tội hành nghề mê tín, dị đoan

1. Người nào dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Làm chết người;

b) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.”

Theo quy định trên, người nào có hành vi bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác (bao gồm hầu đồng) nhằm trục lợi, đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Mức hình phạt cao nhất có thể lên tới 10 năm tù, ngoài ra còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.