Điều kiện thực hiện quyền chuyển nhượng QSDĐ và giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo?

Vâỵ tôi xin hỏi luật sư trong trường hơp này có thể truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ông D về tội lợi dung tính nhiệm để chiếm đoạt tài sản hay không? có cách nào tiến hành thu hồi số tài sản mà ông D đã tẩu tán hay không? tôi rất mong được sự tư vấn của luật sư. Tôi xin chân thành cảm ơn.

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn tới công ty Luật Minh Gia, với trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Theo quy định của Bộ luật hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2009 về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Cụ thể:

Điều 140*. Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

1. Người nào có một trong những hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác có giá trị từ bốn triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới bốn triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm:

a) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó;

b) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các hình thức hợp đồng và đã sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

...

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân:

A) Chiếm đoạt tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên;

B) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Như vậy, điều kiện để truy cứu trách nhiệm hình sự với ông D là phải chứng minh được ông D thông qua hợp đồng vay mượn với mẹ bạn và sau khi lấy được tiền lại dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản/sau khi vay tiền sử dụng vào mục đích bất hợp pháp dẫn tới không còn khả năng thanh toán. Theo đó, chỉ dựa vào việc ông D chuyển nhượng tài sản cho con cái và những người khác trước khi cơ quan thi hành án thực hiện kê biên tài sản để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ để truy cứu về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản là không đủ căn cứ, cơ sở; mà với hành vi trên có thể được xác định là hành vi tẩu tán tài sản.

- Xác định hành vi tẩu tán tài sản:

+ Trong trường hợp ông D chuyển nhượng toàn bộ quyền sử dụng đất cho con và những người khác trước khi có bản án của Tòa hoặc ngay sau khi có bản án của Tòa tuyên yêu cầu kê biên tài sản thì được xác định giao dịch này không có giá trị pháp luật vì không đáp ứng đủ điều kiện để được phép thực hiện quyền chuyển nhượng/tặng cho (đất đang bị kê biên thi hành án nhưng vẫn giao dịch). Cụ thể, Luật đất đai năm 2013:

Điều 188. Điều kiện thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất

1. Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất khi có các điều kiện sau đây:

a) Có Giấy chứng nhận, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 của Luật này;

b) Đất không có tranh chấp;

c) Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;

d) Trong thời hạn sử dụng đất.

Đồng thời, có căn cứ chứng minh giao dịch ông D lập với con (hợp đồng tặng cho/chuyển nhượng) là nhằm che dấu một giao dịch thực tế khác (đang bị kê biên tài sản để đảm bảo thi hành án) thì được xác định hợp đồng chuyển nhượng của ông D sẽ vô hiệu do giả tạo. Cụ thể, Điều 124 Bộ luật dân sự năm 2015:

Điều 124. Giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo

1. Khi các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì giao dịch dân sự giả tạo vô hiệu, còn giao dịch dân sự bị che giấu vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp giao dịch đó cũng vô hiệu theo quy định của Bộ luật này hoặc luật khác có liên quan.

2. Trường hợp xác lập giao dịch dân sự giả tạo nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba thì giao dịch dân sự đó vô hiệu.

Điều 131. Hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu

1. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.

2. Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.

Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.

3. Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.

4. Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.

5. Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định.

Như vậy, trong trường hợp để giải quyết khôi phục lại tài sản trên đảm bảo cho việc kê biên thi hành án thì gia đình sẽ phải làm đơn khởi kiện tuyên giao dịch chuyển nhượng QSDĐ trên là vô hiệu, hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp và hoàn trả lại đất cho ông D. Sau đó gia đình có quyền yêu cầu kê biên đối với tài sản trên của ông D để đảm bảo cho quá trình thi hành án (liên hệ với cơ quan thi hành án để họ phối hợp cùng giải quyết).

Trên đây là nội dung tư vấn của chúng tôi về vấn đề bạn quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến Tổng đài luật sư tư vấn luật trực tuyến - 1900.6169 để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời

Trân trọng

CV P.Gái  - Công ty Luật Minh Gia