Điều kiện để yêu cầu giành quyền nuôi con khi ly hôn

1. Để giành quyền nuôi con khi giải quyết ly hôn cần điều kiện gì?

Câu hỏi: Thưa luật sư, hiện nay chồng tôi là công chức còn tôi thì ở nhà nội trợ và may mặc. Do hai vợ chồng tôi sống không hợp nhau thường xuyên cãi nhau nên tôi muốn ly hôn. Tôi muốn hỏi là với thu nhập không ổn định thì tôi có quyền nuôi con không. Tôi có hai cháu. Cảm ơn luật sư nhiều.

Trả lời: Công ty luật Minh Gia tư vấn cho bạn như sau:

I.  Căn cứ pháp lý về quyền trực tiếp nuôi con khi ly hôn:

Quy định tại Điều 81 Luật HNGĐ 2014 quy định về Việc trông nom, chăm sóc, giáo dục, nuôi dưỡng con sau khi ly hôn:

1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.

2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.

3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

 Ngoài ra khi tranh chấp về quyền nuôi con thì nguyên tắc giải quyết như sau:

a. Theo quy định thì người không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con. Đây là nghĩa vụ của cha, mẹ; do đó, không phân biệt người trực tiếp nuôi con có khả năng kinh tế hay không, người không trực tiếp nuôi con vẫn phải có nghĩa vụ cấp dưỡng nuôi con.

Trong trường hợp người trực tiếp nuôi con không yêu cầu người không trực tiếp nuôi con cấp dưỡng vì lý do nào đó thì Toà án cần giải thích cho họ hiểu rằng việc yêu cầu cấp dưỡng nuôi con là quyền lợi của con để họ biết nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con. Nếu xét thấy việc họ không yêu cầu cấp dưỡng là tự nguyện, họ có đầy đủ khả năng, điều kiện nuôi dưỡng con thì Toà án không buộc bên kia phải cấp dưỡng nuôi con.

b. Tiền cấp dưỡng nuôi con bao gồm những chi phí tối thiểu cho việc nuôi dưỡng và học hành của con và do các bên thoả thuận. Trong trường hợp các bên không thoả thuận được thì tuỳ vào từng trường hợp cụ thể, vào khả năng của mỗi bên mà quyết định mức cấp dưỡng nuôi con cho hợp lý.

c. Về phương thức cấp dưỡng do các bên thoả thuận định kỳ hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần. Trong trường hợp các bên không thoả thuận được thì Toà án quyết định phương thức cấp dưỡng định kỳ hàng tháng.

d. Trong trường hợp vợ, chồng không thoả thuận được về người trực tiếp nuôi con thì Toà án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi con căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con, đặc biệt là các điều kiện cho sự phát triển về thể chất, bảo đảm việc học hành và các điều kiện cho sự phát triển tốt về tinh thần. Nếu con từ đủ chín tuổi trở lên, thì trước khi quyết định, Toà án phải hỏi ý kiến của người con đó về nguyện vọng được sống trực tiếp với ai.

Về nguyên tắc, con dưới ba mươi sáu tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi con, nếu các bên không có thoả thuận khác.

Như vậy, đối với trường hợp của chị cả hai con đã trên 3 tuổi nên vợ chồng anh chị có thể thỏa thuận để để giành quyền nuôi con. Nếu chị muốn giành quyền nuôi hai con thì chị đưa ra chứng cứ chứng minh với tòa án rằng, chị có điều kiện tốt hơn chồng chị về mọi mặt để nuôi con phát triển tốt cả về thể chất lẫn tinh thần như:

+ Thu nhập hàng tháng (có đảm bảo để nuôi cháu hay không?)

+ Chỗ ở ổn định (Có đảm bảo để cháu có chỗ ở lâu dài hay không?)

+ Môi trường sống (Có đảm bảo cho sự phát triển cả về tinh thần lẫn thể chất của cháu hay không?)

+ Thời gian làm việc (Bạn có thời gian để chăm sóc cháu hay không?)

+ Hành vi của cha mẹ (Có ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần và sự phát triển của trẻ)

Và chị có thể đưa ra chứng cứ để chứng minh chồng chị không thỏa mãn một trong các điều kiện nuôi con trên. Khi chịgiành được quyền trực tiếp nuôi con thì thì chồng chịcó nghĩa vụ cấp dưỡng cho con. Mức cấp dưỡng nuôi con có thể vợ chồng anh chị tự thỏa thuận, nếu không nhờ tòa giải quyết.

---

2. Luật sư tư vấn về thủ tục đơn phương ly hôn? Điều kiện để giành quyền nuôi con khi ly hôn?

Nội dung yêu cầu tư vấn: Chào luật sư. Tôi đã kết hôn được 5 năm và có 1 cháu trai được 4 tuổi. Trước đây tôi có sử dụng ma tuý đá và bị toà án nhân dân huyện xử đi cai nghiện tại cơ sở bắt buộc 18 tháng. Trước khi đi thì tôi và vợ tôi đã có những mâu thuẫn và không ở chung với nhau nửa năm. Trong thời gian tôi đi cai nghiện thì vợ tôi ở nhà làm hồ sơ đi XKLD ở Đài Loan không nói cho tôi biết. Khi tôi được về thì vợ tôi chuẩn bị đi. Tôi thì vẫn yêu vợ nhưng vợ tôi đã hết tình cảm và nhiều lần muốn làm đơn xin ly dị. Đến nay vợ tôi đã đi sang Đài Loan được 3 tháng và sau nhiều lần nói chuyện trên mạng thì đã chặn liên lạc với tôi. Tôi thấy không đủ sức để tiếp tục mối quan hệ vợ chồng này nên muốn ly hôn. Con trai tôi hiện đang ở cùng bà nội. Tôi thì đi làm ở tỉnh khác. Một tháng về 2-3 lần. Hiện tại tôi đã có công việc và thu nhập ổn định. Xin luật sư tư vấn giúp trường hợp của tôi nếu đơn phương ly hôn thì cần những thủ tục và giấy tờ gì. Và nếu toà xử thì liệu tôi có được quyền nuôi con không?  Mong luật sư tư vấn giúp. Chân thành cảm ơn!

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cho Công ty Luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau: 

Theo như thông tin bạn cung cấp, hiện nay hai vợ chồng bạn đã ly thân trong thời gian dài và bạn không liên lạc được với vợ mình và có nhu cầu muốn ly hôn.  Căn cứ tại Điều 56 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định:

“Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên

1. Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được”.

Như vậy, nếu có căn cứ việc vợ chồng bạn ly thân làm cho hôn nhân của hai bạn lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được mà hai bên hòa giải không thành thì Tòa án sẽ giải quyết yêu cầu ly hôn của bạn.

Về thủ tục ly hôn:

Bước 1: Bạn cần chuẩn bị hồ sơ ly hôn đơn phương bao gồm:

- Đơn xin ly hôn đơn phương theo mẫu;

- Đăng kí kết hôn (Bản chính hoặc bản sao);

- Chứng minh thư nhân dân, sổ hộ khẩu của bạn(bản sao);

- Giấy khai sinh của con (Bản sao);

- Giấy tờ về sở hữu tài sản chung của vợ chồng (nếu có).

- Giấy tờ về các khoản nợ chung (nếu có).

Bước 2: Bạn nộp hồ sơ đơn phương xin ly hôn tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền. 

Hiện nay, vợ bạn hiện đang xuất khẩu lao động tại Đài Loan mà căn cứ tại Điều 35, Điều 37 Bộ Luật Tố tụng Dân sự năm 2015 quy định:

“Điều 35. Thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện

1. Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp sau đây:

a) Tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình quy định tại Điều 26 và Điều 28 của Bộ luật này, trừ tranh chấp quy định tại khoản 7 Điều 26 của Bộ luật này;

b) Tranh chấp về kinh doanh, thương mại quy định tại khoản 1 Điều 30 của Bộ luật này;

c) Tranh chấp về lao động quy định tại Điều 32 của Bộ luật này.

2. Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết những yêu cầu sau đây:

a) Yêu cầu về dân sự quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9 và 10 Điều 27 của Bộ luật này;

b) Yêu cầu về hôn nhân và gia đình quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10 và 11 Điều 29 của Bộ luật này;

c) Yêu cầu về kinh doanh, thương mại quy định tại khoản 1 và khoản 6 Điều 31 của Bộ luật này;

d) Yêu cầu về lao động quy định tại khoản 1 và khoản 5 Điều 33 của Bộ luật này.

3. Những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này”.

“Điều 37. Thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh

1. Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những vụ việc sau đây

...

c) Tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 3 Điều 35 của Bộ luật này”.

Theo đó, bạn có thể hồ sơ ly hôn đến Tòa án nhân dân tỉnh nơi mà vợ bạn cư trú hoặc làm việc trước khi đi xuất khẩu lao động Đài Loan.

Về quyền nuôi con:

Căn cứ tại Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 (đã trích dẫn tại phần tư vấn 1)

Hiện nay con bạn đã được 4 tuổi nên hai vợ chồng bạn có thể thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con. Trong trường hợp hai bạn không thỏa thuận được Tòa án sẽ căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của bé để quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi con. Theo đó, để giành được quyền nuôi con thì bạn phải chứng minh bạncó điều kiện tốt hơn vợ để đảm bảo cho con được phát triển một cách toàn diện về mọi mặt cả vật chất và tinh thần như điều kiện về thu nhập, về chỗ ở ổn định, thời gian chăm sóc, giáo dục con, môi trường sống, lối sống... Đồng thời, bạn cũng phải chứng minh vợ mình không đáp ứng được một trong các điều kiện để được nhận nuôi con.

3. Đăng ký thường trú cho con chưa thành niên như thế nào?

Câu hỏi: Chào Văn phòng Luật sư! Hiện tôi muốn nhập hộ khẩu cho con tôi theo hộ khẩu nhà mẹ bé. Bé sinh năm 2014 thời điểm này tôi đã làm giấy khai sinh cho bé tại UBND thị trấn nơi mẹ bé thường trú là Lâm Đồng. - Thời điểm này hộ khẩu của tôi ở Đaklak. Năm 201x vì lý do công việc tôi chuyển hộ khẩu sang Lâm Đồng. Nay muốn nhập hộ khẩu cho con, tôi đển Công an X, Lâm Đồng thì được yêu cầu xin giấy xác nhận chưa nhập hộ khẩu theo bố.Về Đaklak xin giấy xác nhận thì được trả lời là làm khai sinh ở đâu thì nhập khẩu ở đó chứ không thể xác nhận. Vậy nhờ Văn phòng Luật sư tư vấn giúp tôi xem trình tự tôi phải làm thế nào để nhập khẩu được cho con. Và Đơn xác nhận chưa nhập hộ khẩu theo bố thì có cần theo mẫu nào không. Tôi xin cảm ơn.

Trả lời: Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi đã tư vấn như sau:

Luật cư trú quy định Nơi cư trú của người chưa thành niên

“1. Nơi cư trú của người chưa thành niên là nơi cư trú của cha, mẹ; nếu cha, mẹ có nơi cư trú khác nhau thì nơi cư trú của người chưa thành niên là nơi cư trú của cha hoặc mẹ mà người chưa thành niên thường xuyên chung sống.

2. Người chưa thành niên có thể có nơi cư trú khác với nơi cư trú của cha, mẹ nếu được cha, mẹ đồng ý hoặc pháp luật có quy định.”

Theo quy định, nơi cư trú của con chưa thành niên là nơi cư trú của cha, mẹ. Nếu hai cha, mẹ không cùng nơi cư trú thì nơi cư trú của trẻ là nơi cư trú của cha hoặc mẹ mà trẻ thường xuyên sinh sống.

Như vậy, vì hai vợ chồng anh, chị không có nơi đăng ký thường trú khác nhau nên khi muốn nhập khẩu cho con theo mẹ thì phải có xác nhận trẻ chưa nhập khẩu vào nơi thường trú của cha để tránh tình trạng hai bố mẹ đều tiến hành đăng ký nhập khẩu cho con vào cả hai nơi.

Đơn xác nhận người con chưa đăng ký thường trú vào nơi thường trú của cha không có mẫu. Do đó, anh/chị có thể tự soạn đơn thể hiện rõ nội dung yêu cầu xác nhận " trẻ có họ tên và ngày sinh ... chưa đăng ký nhập khẩu vào CA xã, phường nơi cha thường trú" gửi tới CA xã, phường nói đó xin xác nhận.

Trân trọng.