Đặc xá là gì? Luật đặc xá 2024 quy định thế nào?

Câu hỏi yêu cầu tư vấn:

Anh trai tôi phạm tội lần đầu về Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, bị kết án phạt 7 năm tù, án phí và hình phạt bổ sung đã nộp đủ. Phải bồi thường dân sự hơn 300 triệu. Hiện anh tôi đi được 53 tháng, được xét giảm 2 lần rồi. Anh tôi được xếp loại chấp hành án phạt tù loại khá.

Do gia đình làm đơn trình bày hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn thuộc trường hợp chưa có điều kiện thi hành tiếp phần còn lại theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự đối với người bị kết án phạt tù khó khăn nên phía bên bị hại không yêu cầu anh tôi bồi thường dân sự. Cơ quan thi hành án có văn bản đề nghị trại giảm án cho anh tôi và trong văn bản ấy ghi rõ: Bên bị hại không có đơn yêu cầu nên cơ quan thi hành án không tiến hành thu tiền bồi thường dân sự.

Tôi xin hỏi: Quy định về đặc xá là gì? Anh tôi đủ điều kiện hưởng đặc xá không?  Tôi xin chân thành cảm ơn ! 

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi câu hỏi tư vấn đến công ty Luật Minh Gia. Chúng tôi xin tư vấn cho bạn như sau:

Theo thông tin mà bạn cung cấp anh bạn phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, bị kết án phạt tù có thời hạn là 7 năm. Anh bạn được xếp cải tạo loại khá, đã được xét giảm 2 lần, nay đã chấp hành được 53 tháng tù giam (4 năm 5 tháng, hơn một phần hai mức thời hạn tù đối với hình phạt tù có thời hạn). Đồng thời đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, án phí và các nghĩa vụ bồi thường dân sự. Ngoài ra, trong văn bản đề nghị trại giảm án cho anh bạn của cơ quan thi hành án có ghi rõ: bên bị hại không có đơn yêu cầu nên cơ quan thi hành án không tiến hành thu tiền bồi thường dân sự.

Thứ nhất: Quy định về khái niệm đặc xá

Khái niệm về Đặc xá được quy định tại khoản 1 Điều 3 Luật Đặc xá năm 2018, cụ thể:

Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.

Thứ hai: Điều kiện của người được đề nghị đặc xá

Điều 11 Luật Đặc xá năm 2018 quy định về Các điều kiện của người được đề nghị đặc xá:

1. Người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn được đề nghị đặc xá phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự;

b) Đã chấp hành án phạt tù được một thời gian do Chủ tịch nước quyết định nhưng ít nhất là một phần ba thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn, nếu trước đó đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù...

c) Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí;

d) Đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng hoặc tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định trong mỗi lần đặc xá;

đ) Đã thi hành xong hoặc thi hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc 

Trường hợp phải thi hành nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với tài sản không thuộc sở hữu của Nhà nước thì phải được người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án hoặc không yêu cầu thi hành án đối với tài sản này;

...

Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015: Theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, Tòa án quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người bị kết án. Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách. Thời gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt tù.

Như vậy, nếu anh bạn đáp ứng đủ các điều kiện như:  phạm tội lần đầu; có nơi cư trú rõ ràng; đã nộp đầy đủ án phí; đã chấp hành được hơn ½ thời gian phạt tù; trong quá trình chấp hành hình phạt tù được xếp loại khá và đồng thời được bên bị hại không yêu cầu thực hiện nghĩa vụ bồi thường do hoàn cảnh kinh tế của gia đình thuộc trường hợp đặc biệt khó khăn thì anh bạn sẽ đủ điều kiện được tha tù trước thời hạn. Anh bạn có thể làm đơn xin tha tù trước thời hạn theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp anh bạn được tha tù trước thời hạn sẽ phải thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách, thời gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt tù.