Chung sống không đăng ký kết hôn phân chia tài sản thế nào?

1. Luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp tài sản chung

Theo quy định của pháp luật, tài sản chung gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung. Theo nguyên tắc, khi ly hôn tài sản chung sẽ được chia đôi. Tuy nhiên, nếu chưa đăng ký kết hôn thì vấn đề phân chia tài sản chung không áp dụng theo quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình mà áp dụng theo thỏa thuận của các bên hoặc quy định tại Bộ luật Dân sự.

Để nắm rõ các quy định về vấn đề này, bạn cần tham khảo quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Trường hợp bạn không có thời gian tìm hiểu hoặc không có luật sư riêng, bạn hãy liên hệ Luật Minh Gia để chúng tôi giải đáp và hướng dẫn các phương án cụ thể.

Để được hỗ trợ, tư vấn pháp lý về các vấn đề liên quan đến vấn đề phân chia tài sản chung khi chưa đăng ký kết hôn, bạn hãy gửi câu hỏi cho chúng tôi để được tư vấn.

Ngoài ra, bạn tham khảo thêm tình huống chúng tôi cung cấp sau đây để tìm hiểu thêm và áp dụng vào trường hợp của mình.

2. Tư vấn về phân chia tài sản chung khi chưa đăng ký hết hôn

Câu hỏi:

Thưa luật sư, Cho tôi hỏi luật sư về việc phân chia tài sản khi chung số với nhau không đăng ký kết hôn như sau: Tôi và chồng tôi lấy nhau từ năm 2010 nhưng không đăng ký kết hôn. Sau đó, vì nhiều lý do nên chúng tôi đã chia tay. Xin hỏi vấn đề tài sản và con cái sau khi chia tay sẽ được phân chia thế nào?

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng gửi đề nghị, nội dung bạn hỏi chúng tôi giải đáp như sau:

Theo quy định Luật hôn nhân và gia đình quy định về đăng ký kết hôn như sau:

“1. Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền (sau đây gọi là cơ quan đăng ký kết hôn) thực hiện theo nghi thức quy định tại Điều 14 của Luật này.

Mọi nghi thức kết hôn không theo quy định tại Điều 14 của Luật này đều không có giá trị pháp lý.

Nam, nữ không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng thì không được pháp luật công nhận là vợ chồng.

Vợ chồng đã ly hôn muốn kết hôn lại với nhau cũng phải đăng ký kết hôn.

2. Chính phủ quy định việc đăng ký kết hôn ở vùng sâu, vùng xa.”

Theo thông tin bạn cung cấp thì hai vợ chồng chung sống với nhau từ năm 2010 như vậy nếu hai bên chưa đăng ký hết hôn thì quan hệ hôn nhân không phát sinh. Nếu hiện tại hai bên không muốn chung sống với nhau nữa và muốn giải quyết các vấn đề về chia tài sản, quyền nuôi con thì có thể yêu cầu Tòa án giải quyết. Khi giải quyết Tòa án sẽ căn cứ theo các quy định tại Điều 15 và 16 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014:

“Điều 15. Quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn

Quyền, nghĩa vụ giữa nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng và con được giải quyết theo quy định của Luật này về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con.

Điều 16. Giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn

1. Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

2. Việc giải quyết quan hệ tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập.”

Luật hôn nhân gia đình năm 2000 và 2014 đều quy định việc đăng ký kết hôn mới làm phát sinh quan hệ hôn nhân.Trong trường hợp của bạn, do hai người chung với nhau từ năm 2010 đến nay nhưng chưa đăng ký kết hôn nên pháp luật không công nhận hai bạn là vợ chồng. Khi có yêu cầu về con và tài sản thì Tòa án sẽ giải quyết như sau:

- Quyền lợi của con được giải quyết như trường hợp cha mẹ ly hôn:

Vợ, chồng bạn tự thoả thuận về người trực tiếp nuôi con, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên sau đối với con. Nếu không thoả thuận được thì Toà án sẽ quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ bảy tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.Về nguyên tắc, con dưới ba sáu tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, nếu các bên không có thoả thuận khác.

- Tài sản được giải quyết theo nguyên tắc tài sản riêng của ai thì vẫn thuộc quyền sở hữu của người đó; tài sản chung được chia theo thoả thuận của các bên; nếu không thoả thuận được thì yêu cầu Toà án giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và theo nguyên tắc đảm bảo quyền và lợi ích của phụ nữa và con.

---

3. Tư vấn vướng mắc về phân chia tài sản nhưng không có đăng ký kết hôn

Câu hỏi:

Chào luật sư cho em hỏi về chia tài sản vợ chồng nhưng không đăng ký kết hôn như sau: Em có 1 người bác ruột, người bác này đi lập nghiệm ở PC ( cụ thể là: Khai hoang đất đai và bắt hả sản để bán, trong đó khai hoan đất đai là chính ). Sau 1 thời gian thì cũng có 1 được số tài sản ( 1 xe máy, 1 số tiền, và đất đai) tất cả số tài sản trên đều tự tay làm được.

Cách đây khoảng 1 năm thì có "chung sống như vợ chồng" ( Không hề có giấy đăng ký kết hôn) với 1 người phụ nữ được khoảng 1 năm hơn thì phát hiện người này sống không chung thủy nên đã chấm dưt việc "chung sống như vợ chồng" với người này.

Khoàng thời gian 2 người sống như vợ chồng với nhau thì tài sản làm ra không có nhiều, tài sản chủ yếu là của bác e làm ra trước đây. Sau 2 người chấm dứt mối quan hệ với nhau thì người phụ nữ đó đòi phân chia tài sản với bác của e.

Vậy cho em hỏi: Người phụ nữ đó có được phân chia tài sản với bác của em hay không?. Trong khi hai người chỉ "chung sống như vợ chồng" Không hề có bất kỳ 1 giấy tờ đăng ký nào cả

Trả lời tư vấn:

Chào bạn, Luật sư tư vấn pháp luật đối với trường hợp bạn thắc mắc như sau:

Trên cơ sở thông tin bạn cung cấp, chúng tôi tư vấn như sau:

1. Quan hệ của bác bạn và người phụ nữ kia không phải là quan hệ vợ chồng.

Theo quy định tại khoản 5 Điều 2 Luật HNGĐ 2014: “5. Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật này về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn.”

Bác bạn và người phụ nữ kia chưa đăng ký kết hôn thì chưa được xem là vợ chồng.

2. Người phụ nữ kia vẫn có quyền yêu cầu phân chia tài sản chung:

Quy định của Bộ luật dân sự 2015 về sở hữu chung:

“Ðiều 207. Sở hữu chung và các loại sở hữu chung.

 1. Sở hữu chung là sở hữu của nhiều chủ thể đối với tài sản.

2. Sở hữu chung bao gồm sở hữu chung theo phần và sở hữu chung hợp nhất.”

Ðiều 219. Chia tài sản thuộc hình thức sở hữu chung

“1. Trường hợp sở hữu chung có thể phân chia thì mỗi chủ sở hữu chung đều có quyền yêu cầu chia tài sản chung; nếu tình trạng sở hữu chung phải được duy trì trong một thời hạn theo thỏa thuận của các chủ sở hữu chung hoặc theo quy định của luật thì mỗi chủ sở hữu chung chỉ có quyền yêu cầu chia tài sản chung khi hết thời hạn đó; khi tài sản chung không thể chia được bằng hiện vật thì chủ sở hữu chung có yêu cầu chia có quyền bán phần quyền sở hữu của mình, trừ trường hợp các chủ sở hữu chung có thỏa thuận khác...”

---

4. Phân chia tài sản khi chưa đăng ký kết hôn theo quy định pháp luật HNGĐ thế nào?

Câu hỏi:

Thưa luật sư, cho em hỏi: Bố và mẹ em khi lấy nhau không có giấy đăng kí kết hôn và bậy giờ đã có 3 người con. Bố và mẹ đều cùng gây dựng tài sản và mẹ em không quan tâm đến tài sản nên luôn để bố em làm chủ kinh tế. Bây giờ gia đình lục đục lúc nào bố em cũng nói là tài sản của bố em, mẹ em không có quyền và xảy ra bạo lực. Em năm nay 18 tuổi và em khẳng định tài sản của gia đình có cả bố và mẹ tạo dựng thậm chí mẹ em làm lụng rất vất vả. Thực sự em không bênh vực bố hay mẹ em nhưng em cảm thấy thương mẹ em rất nhiều. Vậy trong trường hợp như vậy tài sản phải phân chia như thế nào ạ ?  Em xin cảm ơn .

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi yêu cầu tư vấn cho công ty Luật Minh Gia chúng tôi, công ty xin được tư vấn về trường hợp này như sau:

Theo quy định tại mục 3 nghị quyết số 35/2000/QH10 về việc thi hành Luật HN&GĐ:

"a) Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03 tháng 1 năm 1987, ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực mà chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích đăng ký kết hôn; trong trường hợp có yêu cầu ly hôn thì được Tòa án thụ lý giải quyết theo quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000;

b)Nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng từ ngày 03 tháng 1 năm 1987 đến ngày 01 tháng 1 năm 2001, mà có đủ điều kiện kết hôn theo quy định của Luật này thì có nghĩa vụ đăng ký kết hôn trong thời hạn hai năm, kể từ ngày Luật này có hiệulực cho đến ngày 01 tháng 1 năm 2003; trong thời hạn này mà họ không đăng ký kết hôn, nhưng có yêu cầu ly hôn thì Tòa án áp dụng các quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết.

Từ sau ngày 01 tháng 1 năm 2003 mà họ không đăng ký kết hôn thì pháp luật không công nhận họ là vợ chồng;

c) Kể từ ngày 01 tháng 1 năm 2001 trở đi, trừ trường hợp quy định tại điểm a và điểm b khoản 3 của Nghị quyết này, nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn, đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng nếu có yêu cầu ly hôn thì Tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng; nếu có yêu cầu về con và tài sản thì Tòa án áp dụng khoản 2 và khoản 3 Điều 17 của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết."

Bố mẹ bạn khi kết hôn không có giấy đăng ký kết hôn, nhưng bạn lại không nêu rõ bố mẹ bạn chung sống như vợ chồng từ năm nào nên theo như quy định tại điều luật trên thì cần chia ra làm hai trường hợp cụ thể như sau:

Trường hợp thứ nhất:

Nếu bố và mẹ bạn sống chung từ trước ngày 3/1/1987 thì quan hệ hôn nhân này được pháp luật công nhận mặc dù chưa đăng ký kết hôn (Khoản a mục 3 nghị quyết 35/2000/QH10). Khi đó, toàn bộ tài sản hình thành từ khi bố mẹ bạn sống chung với nhau được coi là tài sản chung của vợ chồng. Tuy nhiên, như bạn đã trình bày thì  bố mẹ bạn có mâu thuẫn, lục đục trong việc tình cảm nhưng hiện tại, quan hệ hôn nhân vẫn còn tồn tại do bố mẹ bạn chưa làm thủ tục ly hôn theo quy định của pháp luật. Về nguyên tắc, khi hôn nhân còn tồn tại thì tài sản chung vẫn còn tồn tại, chế độ tài sản này chỉ chấm dứt khi quan hệ hôn nhân chấm dứt. Tuy nhiên, nếu bố mẹ bạn vẫn muốn được chia di sản thì sẽ được giải quyết theo Điều 38 Luật HN&&GĐ 2014 như sau:

“Điều 38. Chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân

1. Trong thời kỳ hôn nhân, vợ chồng có quyền thỏa thuận chia một phần hoặc toàn bộ tài sản chung, trừ trường hợp quy định tại Điều 42 của Luật này; nếu không thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.

2. Thỏa thuận về việc chia tài sản chung phải lập thành văn bản. Văn bản này được công chứng theo yêu cầu của vợ chồng hoặc theo quy định của pháp luật.

3. Trong trường hợp vợ, chồng có yêu cầu thì Tòa án giải quyết việc chia tài sản chung của vợ chồng theo quy định tại Điều 59 của Luật này”

Trường hợp thứ hai:

Nếu bố mẹ bạn sống chung sau ngày 03/1/1987 mà không có đăng ký kết hôn thì sẽ không được công nhận là hôn nhân thực tế, tức là bố mẹ bạn không được pháp luật công nhận là có quan hệ vợ chồng. Bởi việc kết hôn chỉ có giá trị pháp lý khi được đăng ký theo quy định tại khoản 1 điều 9 Luật HN&GĐ 2014:

“Điều 9. Đăng ký kết hôn

1. Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về hộ tịch.

Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý”

Vậy, việc giải quyết hậu quả về tài sản khi bố mẹ bạn không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng theo điều 16 luật HN &GĐ 2014 như sau:

“Điều 16. Giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn

1. Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên; trong trường hợp không có thỏa thuận thì giải quyết theo quy định của Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

2. Việc giải quyết quan hệ tài sản phải bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và công việc khác có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập.”

Lúc này việc phân chia tài sản của bố mẹ bạn sẽ do thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì các bên sẽ phải cung cấp các chứng cứ chứng minh về công sức đóng góp đối với khối tài sản chung này, theo đó, Tòa án sẽ dựa vào những chứng cứ nêu trên để xác định căn cứ phân chia khối tài sản trên.

Tóm lại, nếu bạn muốn biết việc phân chia tài sản giữa bố mẹ bạn, bạn cần xác định lại quan hệ hôn nhân và quan hệ tài sản mới có thể đưa ra được cách phân chia chính xác được.

Trên đây là nội dung tư vấn về: Chung sống không đăng ký kết hôn phân chia tài sản thế nào? Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ với chúng tôi để được giải đáp.