Người đi tù có được hưởng lương hưu không?

1. Điều kiện hưởng lương hưu

Căn cứ Điều 54 Luật bảo hiểm xã hội 2014 được sửa đổi, bổ sung tại Điều 219 Bộ luật lao động quy định về điều kiện hưởng lương hưu như sau:

“Điều 54. Điều kiện hưởng lương hưu

1. Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d, g, h và i khoản 1 Điều 2 của Luật này, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thì được hưởng lương hưu nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động;

b) Đủ tuổi theo quy định tại khoản 3 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành hoặc có đủ 15 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 01 tháng 01 năm 2021;

c) Người lao động có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu của người lao động quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò;

d) Người bị nhiễm HIV do tai nạn rủi ro nghề nghiệp trong khi thực hiện nhiệm vụ được giao.

…”

Theo quy định tại khoản 2 Điều 169 Bộ luật lao động 2019 quy định về tuổi nghỉ hưu như sau:

“2. Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035.

Kể từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 03 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 04 tháng đối với lao động nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 03 tháng đối với lao động nam và 04 tháng đối với lao động nữ.”

Như vậy, để được hưởng lương hưu người lao động làm việc trong điều kiện bình thường thì người lao động phải có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật.

2. Người đi tù có được hưởng lương hưu không?

Người đi tù sẽ bị hạn chế một số quyền công dân, tuy nhiên việc hưởng lương hưu đối với người đang bị đi tù thì không bị hạn chế. Cụ thể, căn cứ khoản 1 Điều 64 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định về việc tạm dừng, hưởng tiếp lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hàng tháng như sau:

“1. Người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng bị tạm dừng, hưởng tiếp lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Xuất cảnh trái phép;

b) Bị Tòa án tuyên bố là mất tích;

c) Có căn cứ xác định việc hưởng bảo hiểm xã hội không đúng quy định của pháp luật.”

Theo quy định này có thể hiểu việc dừng, tạm dừng hưởng lương hưu chỉ xảy ra trong trường hợp người đang hưởng lương hưu xuất cảnh trái phép, bị tòa án tuyên bố mất tích hoặc khi có căn cứ xác định việc hưởng bảo hiểm xã hội không đúng quy định của pháp luật. Trường hợp người đi tù không thuộc trong trường hợp bị tạm dừng hưởng lương hưu, do đó người đi tù vẫn được hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật.

3. Người đang đi tù làm thủ tục hưởng lương hưu thế nào?

Vì người lao động đang trong thời gian chấp hành hình phạt tù, người lao động sẽ không thể tự mình làm thủ tục hưởng lương hưu hàng tháng nên trong trường hợp này người lao động có thể ủy quyền cho người khác làm thủ tục và nhận thay mình. Thủ tục hưởng lương hưu được thực hiện như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Căn cứ Khoản 2 Điều 108 Luật bảo hiểm xã hội 2014 và Quyết định 166/QĐ-BHXH năm 2019 quy định hồ sơ hưởng lương hưu đối với người đang chấp hành hình phạt tù bao gồm:

• Bản chính sổ BHXH
• Đơn đề nghị theo mẫu 14-HSB
• Giấy ủy quyền theo mẫu 13-HSB

Bước 2: Nộp hồ sơ cho cơ quan BHXH nơi trước đó có người đang đi tù cư trú.

Thời gian giải quyết hưởng lương hưu cho người chấp hành hình phạt tù là 12 ngày làm việc kể từ ngày cơ quan bảo hiểm xã hội nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

Bước 3: Đến nhận kết quả

Người ủy quyền nhận lương hưu sẽ được nhận:

• Quyết định về việc hưởng chế độ hưu trí hàng tháng, bản quá trình đóng bảo hiểm xã hội
• Thông báo về việc chi trả lương hưu cho người lao động
• Tiền lương hưu của người lao động

Pháp luật hiện hành không quy định trường hợp người đi tù không được hưởng lương hưu. Do đó, nếu người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định thì dù đang chấp hành án phạt tù thì vẫn được cơ quan bảo hiểm xã hội giải quyết chi trả bình thường.