Lao động nam muốn nghỉ hưu trước tuổi, cần phải đáp ứng những điều kiện nào?

Nên bố tôi muốn làm chế độ hưu trí để hưởng chế độ của nhà nước nhưng khi đến BHXH huyện Gia Lâm - Hà Nội thì cán bộ ở đây trả lời không giải quyết được vì bố tôi mới 47 tuổi chưa đủ tuổi về hưu. Muốn về hưu sớm thì phải có giấy xác nhận suy giảm khả năng lao động 81%. Vậy tổng đài cho tôi hỏi cán bộ BHXH trả lời như vậy đúng hay không và muốn lấy giấy xác nhận giảm khả năng lao động 81% ở cơ sở, bệnh viện nào, thủ tục ra sao? Xin cảm ơn tổng đài!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi yêu cầu tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia. Với trường hợp của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về điều kiện hưởng chế độ hưu trí

Căn cứ theo quy định tại Điều 54 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định về điều kiện hưởng lương hưu như sau:

“Điều 54. Điều kiện hưởng lương hưu

1. Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d, g, h và i khoản 1 Điều 2 của Luật này, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này, khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thì được hưởng lương hưu nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi;

b) Nam từ đủ 55 tuổi đến đủ 60 tuổi, nữ từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 15 năm làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành hoặc có đủ 15 năm làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên;

c) Người lao động từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên mà trong đó có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò;

d) Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp.

…”.

Theo quy định nêu trên, điều kiện để nghỉ hưu theo diện thông thường đối với nam là phải đủ 60 tuổi và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên. Đối chiếu với trường hợp của bố bạn thì số năm đóng bảo hiểm xã hội đã đủ nhưng bố bạn mới 47 tuổi nên không đủ điều kiện để nghỉ hưu theo diện thông thường.

Tuy nhiên, bố bạn có thể về hưu trước tuổi khi suy giảm khả năng lao động. Tại Điều 55 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định về điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động như sau:

“Điều 55. Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động

1. Người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d, g, h và i khoản 1 Điều 2 của Luật này khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn so với người đủ điều kiện hưởng lương hưu quy định tại điểm a và điểm b khoản 1 Điều 54 của Luật này nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Từ ngày 01 tháng 01 năm 2016, nam đủ 51 tuổi, nữ đủ 46 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên thì đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động. Sau đó mỗi năm tăng thêm một tuổi cho đến năm 2020 trở đi, nam đủ 55 tuổi và nữ đủ 50 tuổi thì mới đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên;

b) Nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;

c) Bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành.

…”.

Và tại Điều 16 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH hướng dẫn cụ thể về điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động:

Điều 16. Điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động

Người lao động khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Bị suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80% và đảm bảo điều kiện về tuổi đời theo bảng dưới đây:

2. Bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi.

3. Bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành.

Đối chiếu quy định nêu trên, cần xem xét các trường hợp sau:

- Trường hợp 1: Bố bạn nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành thì bố bạn có thể giám định với mức suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên là đủ điều kiện để hưởng lương hưu. Trường hợp này, pháp luật không yêu cầu về độ tuổi.

- Trường hợp 2: Bố bạn nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên, làm công việc không phải là công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Vì vậy, nếu suy giảm khả năng lao động 81% trở lên thì bố bạn phải đủ 50 tuổi. Do đó, năm nay bố bạn 47 tuổi nên vẫn chưa đủ điều kiện nghỉ hưu.

Như vậy, qua những phân tích trên, để được hưởng chế độ hưu trí khi bố bạn đã có hơn 20 đóng bảo hiểm xã hội thì bố bạn có các lựa chọn sau:

Một là, bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội đến khi đủ 60 tuổi (đủ điều kiện theo Điều 54 Luật bảo hiểm xã hội 2014) thì nộp hồ sơ tại cơ quan bảo hiểm xã hội để hưởng chế độ hưu trí.

Hai là, nếu muốn hưởng lương hưu trước tuổi thì phải giám định sức khỏe:

Trường hợp, bố bạn có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì mức suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên là đủ điều kiện hưởng lương hưu luôn.

Trường hợp, bố bạn làm công việc không phải là công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thì đủ 50 tuổi bố bạn có thể đi giám định, nếu suy giảm khả năng lao động là 81% thì bố bạn sẽ được hưởng lương hưu tại thời điểm bố bạn 50 tuổi. Nếu mức suy giảm khả năng lao động từ 61% đến 80% thì bố bạn phải đủ 55 tuổi mới được hưởng lương hưu.

Thứ hai, về hồ sơ khám giám định

Căn cứ theo quy định tại khoản 3 Điều 5 Thông tư 56/2017/TT-BYT như sau:

 3. Hồ sơ khám giám định để thực hiện chế độ hưu trí đối với người lao động:

a) Giấy giới thiệu của người sử dụng lao động theo mẫu quy định tại Phụ lục 1 kèm theo Thông tư này đối với người lao động đang đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc Giấy đề nghị khám giám định theo mẫu quy định tại Phụ lục 2 kèm theo Thông tư này đối với người lao động đang bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội hoặc người lao động đã có quyết định nghỉ việc chờ giải quyết chế độ hưu trí, trợ cấp hàng tháng;

b) Bản chính hoặc bản sao hợp lệ của một hoặc các giấy tờ khám, điều trị bệnh, tật sau đây: Tóm tắt hồ sơ bệnh án, Giấy xác nhận khuyết tật, Giấy ra viện, Sổ khám bệnh, bản sao Hồ sơ bệnh nghề nghiệp, Biên bản giám định bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động đối với người đã được khám giám định bệnh nghề nghiệp, tai nạn lao động;

c) Một trong các giấy tờ quy định tại điểm đ khoản 1 Điều này.

Như vậy, để hưởng lương hưu trước tuổi thì bố bạn cần chuẩn bị hồ sơ bao gồm các giấy tờ theo quy định nêu trên và nộp hồ sơ tại Hội đồng giám định y khoa cấp tỉnh nơi bố bạn đang cư trú để khám giám định sức khỏe.