Đất được thừa kế nhưng bị sang tên cho người khác có đòi được không?

Câu hỏi:

Xin chào luật sư văn phòng Luật Minh Gia. Xin luật sư tư vấn cho tôi về sự việc như sau.  Nhà bố của tôi có 3 anh em, bố tôi là con út, anh cả ( bác cả của tôi) thì đã được chia đất đai nhà cửa riêng. Anh thứ 2 ( bác thứ 2 của tôi) cũng đã được chia ruộng đất riêng, và đi thoát ly ra thành phố làm ăn. Còn bố tôi sau chiến tranh thì về nhà ở với bố mẹ ( tức là ở với ông bà tôi) làm ăn sinh sống và chăm sóc ông bà trên đất và nhà của ông bà đến khi ông bà mất cách đây 20 năm. Và bố mẹ sinh ra tôi ( tôi con út năm nay 30 tuổi) và các anh chị tôi ( 1 chị gái sinh năm 81,  1 anh trai sn 83, 1 anh trai sn 85) trên mảnh đất và căn nhà ông bà tôi để lại ( không có di chúc). Đến nay bố mẹ tôi đã đứng tên trên sổ đỏ mảnh đất và căn nhà đó hơn 20 năm. Gần đây, năm 2014. bác thứ 2 của tôi về đòi phân chia mảnh đất và căn nhà bố mẹ tôi đứng tên đó cho bác ấy 1 nửa, do lúc đó tôi đang làm việc ở xa nên không biết, anh trai cả cũng đi làm ăn xa và không biết. Chị gái tôi thì đã đi lấy chồng.  Chỉ có bố mẹ và anh trai thứ 2 của tôi ở nhà, lúc đó bố tôi 60 tuổi, anh trai thứ 2 thì mới bị tai nạn chấn thương sọ não mới mổ song được vài tháng tinh thần không minh mẫn, mất bình tĩnh, bố mẹ tôi và anh trai tôi bị bác đó dồn ép, kích động, chửi bới, xúc phạm đòi chia đôi đất và nhà, bố tôi cùng anh trai và bác tôi đã lập 1 tờ giấy thoả thuận chia đôi nhà và đất. Đồng ý chia cho bác 1 nửa.  Vậy tôi xin hỏi, theo luật thì bố tôi đã đứng tên trên số đỏ về phần nhà và dất đó hơn 20 năm, vậy bác tôi về đòi chia đất đai và nhà cửa như vậy có được không? Và nếu bác tôi có quền đòi  được thì với tư cách là con ruột, trên 18 tuổi, và là người thụ hưởng sau này phần nhà đất đó, tôi có quyền gì khi tôi và anh trai cả của tôi không được biết, không được tham gia lập bản thoả thuận giữa bố tôi, anh trai thứ 2 tôi đã ký với bác tôi? (Bản thoả thuận phân chia đó có chữ ký của bố tôi, anh trai thứ 2, và bác tôi) Kính mong luật sư văn phòng Luật Minh Gia trả lời, tư vấn cho tôi biết, và hiểu rõ vấn đề ạh. Xin cảm ơn luật sư. Xin cảm ơn văn phòng Luật Minh Gia.

Trả lời:

Cảm ơn bạn đã tin tưởng lựa chọn tư vấn bởi Công ty Luật Minh Gia, chúng tôi xin tư vấn cho trường hợp của bạn như sau:

Bộ luật Dân sự có quy định về thời hiệu thừa kế tại Điều 623 như sau:

Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

Như vậy, nếu di sản ông bà bạn để lại là bất động sản gồm nhà và đất thì thời hiệu để những người bác của bạn khởi kiện yêu cầu Tòa án phân chia di sản thừa kế là 30 năm và đến thời điểm hiện tại bác bạn vẫn có quyền gửi đơn yêu cầu tòa chia lại phần nhà đất này theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam về thừa kế.

Căn cứ Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, theo quy định trên thì những người được hưởng thừa kế khi ông bà bạn mất mà không để lại di chúc thì phần di sản thừa kế được chia đều cho những người con của ông bà, cụ thể là bố và hai bác của bạn.

Vấn đề điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự được quy định cụ thể tại Điều 117 – Bộ luật Dân sự như sau:

Điều 117. Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự

1. Giao dịch dân sự có hiệu lực khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Chủ thể có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự phù hợp với giao dịch dân sự được xác lập;

b) Chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện;

c) Mục đích và nội dung của giao dịch dân sự không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.

2. Hình thức của giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự trong trường hợp luật có quy định.

Về bản thỏa thuận phân chia nhà đất giữa bố bạn và người bác của bạn, bạn cần xác định giấy chứng nhận quyền sử dụng đất này đứng tên bố bạn hay cả bố và mẹ bạn? Nếu đứng tên cả bố và mẹ, thì văn bản thỏa thuận đó chưa có giá trị, do chưa có chữ ký của mẹ bạn. Bên cạnh đó, bạn có đề cập đến vấn đề bố bạn tuổi cao sức yếu, tinh thần không minh mẫn và kỹ vào văn bản trên do bị bác bạn ép ký. Như vậy, càng có căn cứ tuyên giao dịch này vô hiệu do không đảm bảo yếu tố tự nguyện và năng lực hành vi dân sự giữa các bên. Đồng thời, văn bản thỏa thuận chuyển nhượng quyền sử dụng đất là một trong những văn bản pháp luật yêu cầu bắt buộc phải công chứng, nên xét về mặt pháp lý văn bản này chưa có hiệu lực pháp luật do không đảm bảo điều kiện về hình thức.

Do đất này hiện đang đứng tên bố (và mẹ) bạn nên việc ký kết trong văn bản thỏa thuận với người bác không nhất thiết phải có sự đồng ý hay xác nhận của bạn. Tuy nhiên bạn vẫn có thể dựa vào những căn cứ ở trên để yêu cầu Tòa án tuyến bố văn bản đã kỹ giữa bố và bác bạn là vô hiệu.