Vay tiền sử dụng không đúng mục đích có bị đi tù không?

Câu hỏi tư vấn:

Tôi có một người bạn muốn vay tiền xây dựng trung tâm dạy tiếng anh. Tôi đồng ý và đã cho bạn ấy vay tổng cộng gần 350 triệu đồng. Chỉ vay mượn và góp vốn bằng miệng mà không có giấy tờ gì cả. Nhưng sau này tôi mới biết là bạn tôi không xây dựng trung tâm mà là lấy tiền đi trả nợ cho người khác. Vậy tôi có thể khiếu kiện bạn tôi không và như vậy thì kiện vì hành vi gì. Xin luật sư tư vấn giúp ạ.

Trả lời câu hỏi tư vấn:

Cảm ơn chị đã tin tưởng gửi yêu cầu tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia. Với nội dung chị yêu cầu tư vấn, Công ty Luật Minh Gia tư vấn như sau:

Thứ nhất, người cho vay có quyền khởi kiện đòi lại tiền

Căn cứ quy định tại Điều 463 Bộ luật Dân sự (BLDS) năm 2015 về Hợp đồng vay tài sản như sau:

“Điều 463. Hợp đồng vay tài sản

Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định.”

Theo quy định trên, hợp đồng vay tài sản là thỏa thuận giữa các bên, bên cho vay giao tài sản cho bên vay và khi đến hạn trả thì bên vay phải hoàn trả lại tài sản cho bên cho vay. Theo đó, bạn đã cho người bạn của mình vay số tiền tổng cộng là 350 triệu đồng để mở trung tâm tiếng anh, tuy nhiên thông tin bạn cung cấp chưa đầy đủ về việc hai bên có thỏa thuận về thời gian trả tiền, lãi suất vay hay không? Trường hợp có thỏa thuận về thời hạn trả tiền nhưng đến hạn người đó không trả hoặc không có thỏa thuận về thời hạn trả tiền nhưng bạn đã thông báo trước cho người đó một thời gian hợp lý để trả nợ nhưng vẫn không trả thì bạn có quyền khởi kiện đến tòa án để yêu cầu tòa án buộc bên vay thực hiện nghĩa vụ trả nợ cho bạn. Kèm theo đơn khởi kiện bạn cần có các tài liệu, chứng cứ kèm theo để chứng minh giữa hai bên có tồn tại một giao dịch vay tài sản và bạn đã giao số tiền 350 triệu cho bên vay.

Thứ hai, người cho vay có quyền tố cáo người vay nếu có dấu hiệu tội phạm

Căn cứ quy định tại điểm a khoản 1 Điều 175 Bộ luật Hình Sự năm 2015 về Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản như sau:

“Điều 175. Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 4.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 4.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm hoặc tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó hoặc đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả;”

Theo quy định trên, người nào nhận được tiền thông qua hợp đồng vay rồi dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tài sản đó thì có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên về việc xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự và được thể hiện qua hình thức văn bản hoặc lời nói. Theo đó, người bạn của anh đã nhận được tiền thông qua hình thức hợp đồng vay với mục đích mở trung tâm tiếng anh nhưng rồi lại dùng số tiền đó để trả nợ cá nhân. Trường hợp người bạn của bạn vay tiền rồi bỏ trốn hoặc có thủ đoạn gian dối như nói dối, đưa ra các thông tin sai sự thật... nhằm trốn tránh nghĩa vụ trả nợ hoặc bạn có căn cứ chứng minh người đó có đủ điền kiện, khả năng nhưng cố tình không trả khi đến hạn thì có thể làm đơn tố cáo đến cơ quan công an cấp quận/huyện/thành phố nơi đang cư trú để giải quyết theo quy định pháp luật.

Trong thời hạn 20 ngày kể từ ngày nhận được tin tố giác của bạn, cơ quan công an sẽ tiến hành một số hoạt động kiểm tra, xác minh và ra một trong 03 quyết định: (i) Khởi tố vụ án hình s; (ii) Không khởi tố vụ án hình sự và (iii) Tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác. Trường hợp công an không khởi tố vụ án hình sự thì bạn có thể lựa chọn phương án khởi kiện dân sự đến tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bên vay thực hiện nghĩa vụ trả nợ.