Thời điểm có hiệu lực của di chúc chung của vợ chồng

Câu hỏi đề nghị tư vấn: Tôi có 1 số vấn đề mong luật sư tư vấn ạ!!!!
Số là trước khi ông nội tôi mất có cùng bà nội lập di chúc để lại phần đất nền nhà cho 3 mẹ tôi, nhưng hiện tại di chúc chưa có hiệu lực do bà nội tôi vẫn còn sống. Phần đất ấy hiện giờ vẫn do ông nội tôi đứng tên và bà nội là người thừa kế. Thời gian gần đây cô và bác ruột tôi ra tranh chấp, họ gửi đơn đến tòa án yêu cầu bà nội tôi phải chia đều phần đất ấy. Vậy xin hỏi nếu bà nội tôi vẫn cương quyết để lại phần đất ấy cho  ba mẹ tôi liệu có được không? Và hiện tại ba mẹ tôi có được hưởng 50% phần đất của ông tôi để lại hay không? Do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên trước kia ông bà nội cho cô tôi cất nhà ở nhờ trên mảnh đất ấy và bảo"khi nào có điều kiện sẽ dời đi",.Và hiện tại kinh tế gia đình cô tôi đã ổn định nên bà nội tôi muốn cô tôi di dời vậy có được không và khi cô tôi di dời liệu nội tôi có phải chịu chi phí gì cho cô tôi không (cô cất nhà khoảng hơn 10 năm).
Kính mong luật sư tư vấn hộ ạ. tôi thành thật biết ơn.Mong sớm nhận được câu trả lời từ luật sư

Trả lời: Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn tới công ty Luật Minh Gia. Với câu hỏi của bạn, chúng tôi xin được tư vấn như sau:
 

Thứ nhất, có thể xác định, mảnh đất của ông bà nội bạn là mảnh đất được hình thành trong thời kì hôn nhân và hai ông bà nội của bạn có thỏa thuận ông bạn là người đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Bộ luật dân sự 2015 quy định về di chúc hợp pháp như sau:

Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.

Theo quy định trên, nếu di chúc ông bà bạn lập là di chúc hợp pháp thì di chúc này sẽ có hiệu lực pháp luật từ thời điểm mở thừa kế. Bộ luật Dân sự 2015 quy định về thời điểm mở thừa kế tại Điều 611 như sau:

Điều 611. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế

1. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.

…

Như vậy, ông bà nội bạn đã lập di chúc chung, ông bạn đã mất và bà nội bạn vẫn còn sống. Di chúc này có hiệu lực pháp luật từ thời điểm người để lại di sản chết với phần di sản ông để lại, do đó có thể chia thừa kế trước với phần di sản thuộc khối di sản của ông theo nội dung di chúc ông đã để lại. Còn phần di sản của bà hiện chưa được chia vì bà vẫn còn sống.

Như vậy, khi ông bà bạn để lại di chúc để định đoạt về khối tài sản thuộc quyền sở hữu, sử dụng của mình thì không cá nhân nào có quyền can thiệp ép ông bà phải lập di chúc trái với ý chí của mình.Nếu bà nội bạn vẫn cương quyết để lại phần đất ấy cho ba mẹ bạn thì di chúc này sau khi bà nội bạn mất sẽ có hiệu lực pháp luật. Và ba mẹ bạn là người thừa kế mảnh đất theo di chúc. Còn hiện tại ba mẹ bạn chưa có quyền thừa kế mảnh đất này.

Tuy nhiên cần xét đến nhưng trường hợp thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc như sau:

Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.

Theo đó, di chúc của ông bà tuy không định đoạt để lại tài sản cho những người con thuộc đối tượng chưa thành niên hoặc đã thành niên nhưng không có khả năng lao động thì những người này vẫn có quyền hưởng phần di sản bằng 2/3 một suất thừa kế. Đây là trường hợp duy nhất những người con có thể yêu cầu giải quyết thừa kế mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc của ông bà.

Thứ hai, theo thông tin bạn cung cấp, do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên trước kia ông bà nội cho cô bạn cất nhà ở nhờ trên mảnh đất ấy và bảo khi nào có điều kiện sẽ dời đi.

Hiện nay kinh tế gia đình cô bạn đã ổn định nên bà nội bạn muốn cô bạn di dời. Bà nội bạn hoàn toàn có quyền này nhưng bà nội bạn cần báo trước cho cô bạn một khoảng thời gian hợp lý để cô bạn thu xếp tìm chỗ ở mới.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Thời điểm có hiệu lực của di chúc chung của vợ chồng. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn thừa kế trực tuyến - Số điện thoại liên hệ 1900.6169 để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng
Luật gia Nguyễn Thương – Luật Minh Gia