Quyền thừa kế và chia di sản thừa kế theo luật thế nào?

1. Quy định của pháp luật về thừa kế

- Luật thừa kế là một trong những nội dung được quan tâm rất nhiều hiện nay. Vì nhiều lí do khác nhau mà người chết khi mất đi lại không để lại di chúc hoặc có để lại di chúc nhưng di chúc không hợp pháp hoặc nội dung di chúc phân chia không rõ rãng dẫn đến tranh chấp xảy ra rất nhiều. Để giải quyết những tranh chấp phát sinh và đảm bảo được lợi ích cho mình có một nên kiến thức pháp luật tương đối.

- Nếu bạn gặp vấn đề này hoặc đang có tranh chấp phát sinh nhưng không có thời gian tìm hiểu quy định của pháp luật, bạn hãy liên hệ đến công ty Luật Minh Gia, luật sư sẽ tư vấn cho bạn những nội dung sau:

+ Quy định của pháp luật về thừa kế;

+ Thủ tục khai nhận di sản thừa kế;

+ Thời hiệu yêu cầu phân chia di sản thừa kế.

2. Quyền thừa kế và phân chia thừa kế theo pháp luật thế nào?

Câu hỏi:

Thưa Luật sư, luật sư có thể tư vấn cho tôi về trường hợp của gia đình mình, cụ thể như sau: Gia đình tôi vào sống ở Đăk Lăk từ năm 1983 với bố mẹ và 6 anh em tôi. Tài sản của gia đình là mảnh đất và nhà ở trên đất được thiết lập từ 1983, có sổ đỏ mang tên chủ hộ là bố tôi. Năm 1987, một người em tôi mất, năm 200x mẹ tôi mất, năm 201x bố tôi lấy vợ 2 ( có đăng ký kết hôn). 

Đến năm 20xx bố tôi mất không để lại di chúc thừa kế tài sản. Hiện nay anh em chúng tôi đã lập gia đình riêng. Vậy, xin Luật sư tư vấn giúp tôi những nội dung sau:

1. Các đối tượng được hưởng thừa kế trong gia đình tôi gồm những ai?

2. Em trai tôi mất năm 1987 có được hưởng thừa kế không?

3. Phần được hưởng của từng đối tượng trong gia đình tôi ( gồm 6 anh em tôi và vợ 2 của bố).

Xin trân trọng cảm ơn Luật sư và mong được hồi đáp, trân trọng!

Trả lời:

Chào bạn. Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, Đối với yêu cầu hỗ trợ của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

- Thứ nhất, đối tượng được hưởng thừa kế

Thông tin bạn cung cấp không đề cập đến việc bố, mẹ bạn mất có để lại di chúc hay không. Do đó:

+ Trường hợp có di chúc

Nếu có di chúc và di chúc đó là hợp pháp thì người thừa kế sẽ xác định dựa trên nội dung của di chúc đó. Tuy nhiên, cần lưu ý quy định tại Điều 644 Bộ luật dân sự 2015:

“Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.”

>> Tư vấn thắc mắc về luật thừa kế, gọi: 1900.6169

Như vậy, cần xác định thêm đối tượng được hưởng thừa kế theo quy định trên hay không.

+ Trường hợp không có di chúc

Nếu không có di chúc thì việc chia thừa kế sẽ theo quy định tại Điều 650 Bộ luật dân sự 2015:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Khi bố mẹ mất mà không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp thì di sản sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố mẹ. Ví dụ như mẹ bạn mất thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao gồm: bố, các anh chị em bạn, ông bà ngoại (nếu còn sống), nếu một trong các anh chị em đã mất trước thời điểm mẹ mất thì con của họ được hưởng thừa kế thế vị (được hưởng phần tương ứng với phần mà bố mẹ nếu còn sống được hưởng). Tương tự, bạn có thể xác định những người hưởng thừa kế của bố bạn bao gồm những ai. 

- Thứ hai, người con trai mất năm 1987 có được hưởng thừa kế không?

Điều 652 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thừa kế thế vị như sau:

“Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”

Nếu như người con trai mất năm 1987 có con thì những người con đó sẽ được hưởng thừa kế thế vị theo quy định trên.

- Thứ ba, phần được hưởng của từng người thừa kế

Để xác định suất thừa kế theo pháp luật thì cần xác định phần di sản thừa kế của người chết để lại.

Theo thông tin bạn cung cấp, GCNQSD đất cấp cho Hộ gia đình, do đó, căn cứ Khoản 29 Điều 3 Luật đất đai 2013 quy định: "Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất."

Như vậy, cần phải xác định số lượng thành viên trong hộ gia đình bạn tại thời điểm được giao đất, công nhận quyền sử dụng đất để xác định các đồng sở hữu.

Giả sử có 5 thành viên (trong đó có bố, mẹ của bạn), như vậy, mỗi người (bao gồm cả bố, mẹ bạn)có 1/5 trong khối tài sản chung đó. Theo đó, việc chia thừa kế của bố, mẹ bạn sẽ chỉ chia trong phạm vi mà bố, mẹ bạn có (1/5 tài sản chung).

Sau khi xác định phần di sản thừa kế thì việc chia thừa kế sẽ như phần nội dung thứ nhất.

---

3. Chia di sản thừa kế của người đã mất khi hết thời hiệu​

Câu hỏi:

Chào Anh (chị) em có 1 vấn đề cần giải đáp như sau: bác em có để lại 1 mảnh đất, bác trai mất năm 1968 bác gái mất 1974, nhà bác có 8 chị em gái. Bố em cùng con các bác sống trên mảnh đất đó. Sau đó các chị đi lấy chồng, năm 1991 bố em sửa và xây lại nhà, năm 1995 bố em làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và đã được UBND huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Hiện nay, các chị khởi kiện lên tòa án đòi lại đất.

Vậy cho em hỏi các chị đó có quyền đòi lại không và em cần một số văn bản quy phạm pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bố nhà em, nhờ anh (chị) cung cấp giúp em, em xin chân thành cảm ơn!

Trả lời:

Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, Đối với yêu cầu hỗ trợ của bạn chúng tôi đã tư vấn trường hợp tương tự sau đây:

>> Thời hiệu khởi kiện chia thừa kế với bất động sản

Theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015 có hiệu lực từ 1/1/2017 thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là 30 năm kể từ ngày người để lại di sản thừa kế mất (Điều 623). Trường hợp này, theo quy định của bộ luật dân sự thì thời hiệu chia di sản thừa kế đã hết.

Tuy nhiên, Điểm b, Tiểu mục 2.2, Mục 2 Phần I Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTPquy định về một số trường hợp không áp dụng thời hiệu thừa kế:

“b) Trường hợp người chết để lại di sản cho các thừa kế nhưng các thừa kế không trực tiếp quản lý, sử dụng mà di sản đó đang do người khác chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo Ủy quyền... thì các thừa kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di sản.”

Nếu việc bố bạn chỉ đang mượn đất của bác để sử dụng hay được bác ủy quyền để quản lý, sử dụng thì các con của bác vẫn có thể yêu cầu giải quyết để đòi lại di sản.

Bố bạn có thể yêu cầu những người thừa kế của bác trả lại chi phí bố bạn đã xây nhà trên đất.

>> Tư vấn quy định về chia thừa kế trực tuyến, liên hệ: 1900.6169

---

4. Quyền thừa kế tài sản đối với con ngoài giá thú.

Câu hỏi:

Công ty luật Minh Gia. Cho tôi xin hỏi trường hợp như sau. Bố mẹ tôi vẫn sống với nhau bình thường, nhưng do anh trai tôi đã mất nên bố tôi đã quan hệ ngoài luồng để có con trai. Đứa con này mẹ con tôi không chấp nhận.

Vì vậy nếu sau này trường hợp mẹ tôi mất trước bố tôi thì khi phân chia tài sản đứa con này sẽ được hưởng như thế nào, phần tài sản trong đó có cả phần của mẹ tôi. Ngược lại nếu bố tôi mất trước để lại di chúc phần tài sản của bố tôi cho hết đứa con ngoài giá thú thì chúng tôi có được hưởng phần tài sản đó không? Xin chân thành cảm ơn. Rất mong nhận được phản hồi sớm nhất.

Trả lời:

Chào anh/chị, đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi đã tư vấn một số trường hợp tương tự sau đây

>> Con riêng có được hưởng di sản thừa kế do cha hoặc mẹ để lại?

>> Chia thừa kế trong trường hợp có con chung, con riêng

---

5. Thủ tục phân chia di sản thừa kế và lập di chúc​

Nội dung câu hỏi:

Kính gửi công ty luật Minh Gia, làm ơn tư vấn cho tôi về vấn đề làm di chúc thừa kế tài sản của bố mẹ cho con cái trong trường hợp cụ thể sau: - Bố mẹ tôi có một số đất đai đồng sở hữu. Tất cả số đất đai này hoàn toàn thuộc quyền sở hữu riêng của bố mẹ tôi. Và tất cả đất đai đều có giấy chứng nhận quyền sở hữu ( sổ đỏ).

- Bố mẹ tôi có 5 người con, 2 con gái và 3 con trai. Cả 5 người con đều đã lập gia đình và có con cái, tất cả đều có và sống tại nhà riêng của mình. Không ai sống trên đất đai hay trong nhà của bố mẹ cả.

- Mẹ tôi đã mất và không để lại di chúc hay dặn dò gì trước khi mất.

- Hiện tại bố tôi còn sống và muốn làm di chúc chia tài sản là đất đai cho các con để tránh tranh chấp sau này. Rất mong công ty luật Minh Gia tư vấn cụ thể phương thức thành lập di chúc phù hợp với luật di chúc hiện hành. Tôi xin chân thành cảm ơn! Rất mong hồi đáp của công ty! 

Trả lời tư vấn: Chào anh/chị! trường hợp của anh/chị chúng tôi tư vấn như sau:

Trước hết cần xác định vì toàn bộ đất đai là tài sản chung của bố mẹ (theo như anh/chị đã trình bày) nên về cơ bản bố anh/chị chỉ có quyền định đoạt đối với một nửa sổ tài sản. Với thực tế mẹ anh/chị đã qua đời, hiện gia đình có hai cách:

- Cách 1: Gia đình làm thủ tục phân chia di sản thừa kế đối với phần di sản của mẹ, theo đó các thành viên có thể thỏa thuận phần chia hoặc thỏa thuận để lại toàn bộ cho một người thừa kế ví dụ như để lại toàn bộ cho bố anh/chị. Cụ thể về thủ tục này chúng tôi đã tư vấn qua bài viết tương tự sau: "Thủ tục và thuế, phí sang tên nhà đất thừa kế".

Sau khi làm xong thủ tục này, bố anh/chị sẽ lập di chúc với nội dung ghi rõ phần di sản của bố bao gồm những gì (bao nhiêu m2 đất, phần từ đâu đến đâu, tờ bản đồ số bao nhiêu,... theo đúng nội dung ghi trong sổ đỏ sau khi làm thủ tục phân chia như trên) và chỉ rõ bố muốn định đoạt phần như thế nào cho ai (mảnh đất nào cho con trai, mảnh nào cho con gái, trên cùng một miếng thì cho mỗi người phần từ đâu đến đâu,...). Ngoài ra, di chúc cũng phải đáp ứng các điều kiện về mặt hình thức để di chúc được hợp pháp. Cụ thể vấn đề này chúng tôi đã tư vấn qua bài viết "Tư vấn lập di chúc hợp pháp" và trong các hình thức di chúc này thì chúng tôi khuyên gia đình nên chọn hình thức lập thành văn bản có công chứng. 

Lưu ý: Đây là trình tự theo đúng quy định của pháp luật và là cách giảm tối đa tranh chấp sau này.

- Cách 2: Bố anh/chị có thể lập di chúc nội dung ghi rằng trong toàn bộ phần tài sản của mình, bố muốn để lại cho con mỗi người được bao nhiêu phần mà không nói rõ mỗi người được bao nhiêu m2 hay phần từ đâu đến đâu (do hiện tại đất thừa kế chưa chia, không thể xác định được bố anh/chị có quyền định đoạt đối với những phần nào) và di chúc vẫn phải chú ý đáp ứng quy định về mặt hình thức như trên. Cách này áp dụng trong trường hợp vì một lý do nào đó gia đình chưa thể hoàn thành thủ tục phân chia di sản thừa kế từ mẹ luôn, mà bố thì cần lập di chúc sớm khi vẫn còn đang minh mẫn. 

---

6. Phân chia di sản thừa kế không có di chúc​

Câu hỏi:

Em xin tư vấn 1 vấn đề, bà ngoại em mất không có di chúc lại gì, nhà em do bà ngoại em đứng trên sổ đỏ, bà có 2 người con là mẹ em và cậu em, cậu em bị thần kinh từ lúc bé, mọi sinh hoạt đi lại ăn uống vệ sinh đều do mẹ em lo, mọi hoạt động đều không bình thường và không có chứng minh nhân dân, vậy mẹ em muốn chuyển tên sổ đỏ sang tên mẹ em cẩn những thủ tục gì và thời gian bao lâu, có phải đóng thuế gì không ạ, (ông ngoại em mất từ khi bà ngoại còn trẻ, gia đình em còn mẹ em, em trai, chị gái) mong sự phản hồi sớm từ luật sư, em xin cảm ơn.

Trả lời: Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi đã tư vấn một số trường hợp tương tự sau đây:

>> Chia di sản thừa kế khi không có di chúc

>> Quyền thừa kế trong trường hợp không có di chúc

Trường hợp này là phân chia di sản thừa kế, mẹ ban không thể tự ý làm thủ tục sang tên cho minh nếu như các đồng thừa kế không đồng ý như trong bài tư vấn của chúng tôi.

---

7. Thủ tục khai nhận di sản thừa kế​

Hỏi:

Kính gửi luật sư,Hiện em họ tôi là con gái một trong gia đình ba đã mất cách đây 6 năm, và không may mẹ mới vừa qua đời. Mẹ của em họ tôi có để lại một lô đất có nhà trên đất, và không có di chúc cho em họ tôi. Xin luật sư tư vấn giúp em tôi về thủ tục cũng như các loại giấy tờ gì cần để chuyển quyền sở hữu đất và nhà sang tên em tôi.Cảm ơn luật sư rất nhiều, mong hướng dẫn của luật sư.

Tư vấn:

Đối với yêu cầu hỗ trợ của bạn chúng tôi đã tư vấn một số trường hợp tương tự sau đây:

>> Hướng dẫn thủ tục khai nhận di sản thừa kế

---

8. Phân chia di sản thừa kế do ba để lại​ thế nào?

Hỏi: Luật sư cho tôi hỏi, bố tôi mất đã 3 năm, trước khi mất ông bà có gửi sổ đỏ đất cho anh trai cả cất vì ông nằm viện liên tục. Nay mẹ tôi muốn chia lại đất nhưng anh ko chịu, a muốn sang tên tất cho anh mà ko cho mẹ thì mới chịu ký. giờ bìa đỏ anh tôi vẫn giữ, nhưng mẹ tôi muốn viết đơn nhờ chính quyền xã giải quyết có được không ạ. Bìa đỏ đất đứng tên bố tôi. xin cảm ơn Luật sư ạ.

Trả lời: Chào bạn, đối với yêu cầu hỗ trợ của bạn chúng tôi đã tư vấn một số trường hợp tương tự sau đây:

>> Tư vấn khởi kiện phân chia di sản thừa kế

Như vậy, đối với trường hợp của anh/chị thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế nên gia đình có quyền yêu cầu Tòa án chia di sản thừa kế trong trường hợp này.

Trên đây là nội dung tư vấn về: Thừa kế và phân chia di sản thừa kế. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ: 1900.6169 để được giải đáp.