Ông bà cho mượn đất làm nhà trong thời kỳ hôn nhân thì khi chia tài sản chung khi ly hôn thì giải quyết như thế nào?

1. Luật sư tư vấn Luật Hôn nhân và gia đình

Trên thực tế, có rất nhiều trường hợp vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân cùng xây dựng nhà trên đất của bố mẹ, ông bà. Dẫn đến khi ly hôn, phát sinh những mâu thuẫn, tranh chấp khi chia tài sản chung. Khi đó vấn đề xác định tài sản chung, tài sản riêng dựa trên những căn cứ nào. Trong trường hợp bố mẹ, ông bà có nhu cầu lấy lại phần đất đó thì tài sản gắn liền với đất sẽ được xử lý ra sao. Để nắm rõ các quy định về vấn đề này, bạn có thể tham khảo quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình 2014 hoặc liên hệ đến Công ty Luật Minh Gia để chúng tôi tư vấn cụ thể trường hợp của bạn.

2. Tư vấn chia tài sản chung khi ly hôn

Câu hỏi tư vấn: Quý luật sư Tôi xin có câu hỏi và nhờ tư vấn trường hợp cụ thể như sau: Anh trai tôi cưới vợ năm 2000 có hai người con nay do cuộc sống không hợp nên có đệ đơn ra toà xin ly hôn, trong quá trình sinh sống ông bà nội có cho mượn đất để làm nhà (thực tế là cho nhưng chưa sang tên mà chỉ nói miệng) nhưng do hiện tại hai vợ chồng ly dị và họ có ý định phân chia tài sản, thực tế thì nhà là hai vợ chồng họ làm nhưng đất thì của ông bà nội, trong trường hợp này thì xin phép hỏi luật sư là sẽ giải quyết như thế nào ạ.

1. Vợ hoặc chồng anh tôi có quyền gì trên mảnh đất này hay không, có được phép quyết định phân chia theo ý muốn của họ.

2. Trường hợp ông bà nội tôi có được phép thu hồi lại mảnh đất đó không? nếu khi thu hồi thì có trách nhiệm gì với chi phí mà anh chị tôi bỏ ra để xây dựng căn nhà trước đó. Rất mong được quý luật sư xem xét hỗ trợ tư vấn giúp, xin cảm ơn rất nhiều.

Trả lời: Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia. Với câu hỏi của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Dựa trên thông tin bạn cung cấp, bạn có đề cập rằng anh trai bạn được ông bà nội cho mượn đất làm nhà. Tại Khoản 16 Điều 3 Luật đất đai 2013 quy định như sau:

“Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất.”

Theo quy định đã nêu trên thì pháp luật chỉ công nhận người sử dụng đất hợp pháp được thể hiện trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất nên khi ông bà nội bạn chưa sang tên cho anh trai bạn thì phần đất này vẫn thuộc quyền sở hữu của ông bà nội. Theo đó, khi anh trai bạn ly hôn thì không có quyền yêu cầu chia tài sản đối với phần đất này.

Ngoài ra, bạn còn cung cấp thông tin rằng vợ chồng anh trai bạn đã xây dựng nhà trên phần đất ông bà cho mượn đó. Do vậy, nếu vợ chồng anh trai bạn có căn cứ chứng minh căn nhà này do hai vợ chồng cùng xây dựng lên trong thời kỳ hôn nhân thì có căn cứ để xác định đây là tài sản chung vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân theo quy định tại khoản 1 Điều 33 Luật Hôn nhân và gia đình 2014. Cụ thể:

“1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.

Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.

…”

Theo đó, khi vợ chồng anh bạn chứng minh được đây là tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân thì có căn cứ để yêu cầu phân chia tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn. Nếu hai vợ chồng anh bạn có tranh chấp trong quá trình giải quyết phân chia tài sản thì có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết. Khi đó, việc phân chia tài sản sẽ được căn cứ theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 về  nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn như sau:

“1. Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định thì việc giải quyết tài sản do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc của hai vợ chồng, Tòa án giải quyết theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này.

Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn được áp dụng theo thỏa thuận đó; nếu thỏa thuận không đầy đủ, rõ ràng thì áp dụng quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này để giải quyết.

2. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến các yếu tố sau đây:

a) Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng;

b) Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;

c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;

d) Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng.

…”

Vì phần đất vẫn thuộc quyền sở hữu của ông bà nội nên khi anh bạn ly hôn, phần mảnh đất sẽ không được phân chia, ông bà nội có quyền đòi lại phần đất đó. Tuy nhiên, khi vợ chồng anh trai bạn đã được pháp luật công nhận quyền sở hữu nhà ở với ngôi nhà đó nên khi ông bà nội đòi lại phần đất này thì vợ chồng anh trai bạn có quyền thỏa thuận yêu cầu ông bà nội thanh toán cho vợ chồng anh trai bạn một khoản tiền hợp lý.