Người có công sức đóng góp vào tài sản có được chia di sản thừa kế không?

Nội dung tư vấn: Xin chào luật sư. Nhờ luật sư tư vấn cho tôi trường hợp sau: Gia đình ông nội tôi có 8 người con. Nhiều năm về trước (khi ông bà nội tôi còn sống) khi người bác thứ 2 và người cô thứ 3 lập gia đình đã được ông nội chia cho 2 mảnh đất để cất nhà sinh sống, tuy nhiên không có giấy tờ để chứng minh là ông bà đã chia tài sản cho 2 người đó, chỉ có sự chứng kiến của hàng xóm dòng họ. Sau này cha tôi kết hôn với mẹ tôi và sống cùng với ông bà nội và người bác thứ tư, bác 6, cô 7 (cả 3 người không có gia đình riêng) và bác 5 (có vợ nhưng đã li dị trên 10 năm - tính tới thời điểm này). Do đó, chỉ có một mình mẹ tôi làm dâu trong nhà (tính đến nay đã hơn 25 năm). Và cả bác tư, bác 6, cô 7 đều không có việc làm, bác 5 công việc không ổn định không đủ chi tiêu cá nhân. Do đó trong gia đình chỉ có cha tôi và mẹ tôi có công việc (buôn bán) ổn định. Và chỉ có mẹ tôi gánh mọi chi tiêu trong gia đình từ nhiều năm nay và những người kia không hề đóng góp (nhưng mẹ tôi  không được đứng tên trên bất kỳ hóa đơn hay giấy tờ trong gia đình, chỉ có dòng họ hàng xóm chứng kiến). Cho đến bây giờ ông bà tôi đã mất lâu, tài sản để lại là một căn nhà phố mặt tiền, các cô bác tôi muốn bán nhà để phân chia tài sản. Trong trường hợp này:

- Người bác thứ 2 và cô thứ 3 vẫn muốn về phân chia tài sản, như vậy là có hợp lý không?

- Mẹ tôi làm dâu trên 25 năm và lo lắng mọi chi tiêu trong gia đình (bao gồm mọi chi phí sinh hoạt của toàn bộ gia đình) thì có được hưởng thừa kế không? Nếu có, thì phải làm đơn xin giải quyết như thế nào?

- Cô 7 của tôi là người không có gia đình riêng, tính tình hơi khờ khạo (tuy nhiên không phải tâm thần) trước giờ do cha mẹ tôi chăm lo có ý muốn sẽ đi theo cha mẹ tôi và góp toàn bộ phần tài sản được thừa kế từ ngôi nhà chung cho cha mẹ tôi để chăm lo cho cô 7 tới lúc già và mất. Vậy sau khi cô 7 mất, những người cô bác còn lại trong gia đình có quyền tiếp tục tranh chấp phần tài sản của người cô thứ 7 không? Và làm cách nào để ngăn chặn sự tranh chấp đó ngay từ ban đầu? Xin luật sư tư vấn giúp tôi. Tôi xin chân thành cám ơn!

Trả lời tư vấn: Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Căn cứ thông tin bạn cung cấp, ông bà bạn mất không để lại di chúc nên di sản ông bà bạn để lại sẽ được phân chia theo quy định của pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của ông bà bạn theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

…

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

…”

Từ quy định nêu trên, đối chiếu với trường hợp của bạn có thể thấy hiện nay hàng thừa kế thứ nhất của ông bà bạn chỉ còn các con. Đồng thời, việc ông bà bạn thực hiện chia đất cho các cô bác trước đó không phải căn cứ để những người đó không được hưởng thừa kế theo pháp luật với phần di sản mà ông bà bạn để lại.

Mặt khác, theo quy định của pháp luật hiện hành, mẹ bạn không phải người thừa kế theo pháp luật của ông bà nội bạn. Tuy nhiên, trong quá trình phân chia di sản thừa kế, mẹ bạn có thể yêu cầu những người thừa kế chi trả số tiền tương ứng với công sức đóng góp của mẹ bạn.

Khi tiến hành phân chia di sản thừa kế, cô thứ 7 của bạn có thể thỏa thuận tặng phần di sản mà cô được hưởng và tất cả tài sản của cô cho mẹ bạn. Sau khi hoàn tất thủ tục tặng cho và sang tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì mẹ bạn được xác định là người sử dụng đất hợp pháp đối với phần tài sản đó. Vì vậy, sau khi cô 7 mất đi, các cô bác còn lại trong gia đình không có căn cứ để yêu cầu phân chia di sản thừa kế đối với phần tài sản của cô 7 theo quy định của pháp luật.