Có phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản?

Nội dung đề nghị tư vấn: Chào Luật sư Minh Gia, Tôi muốn hỏi trường hợp như sau: Tôi làm bên mảng kinh doanh trái cây, trong quá trình làm ăn thuận lợi thì có bạn A muốn đầu tư vào như một cổ đông để góp vốn làm ăn, lúc đầu Tôi nói không nhận nhưng vì bạn bè nên tôi nhận để được chia lãi % mỗi tháng, tổng tiền Tôi nhận là 100 triệu đồng, trước khi nhận Tôi có giải thích về vấn đề kinh doanh nếu thuận lợi thì không sao còn không thuận lợi thì sẽ có rủi ro mất tiền, Bạn A đồng ý và rồi Tôi ghi nhận lại số tiền để kinh doanh, thời gian sau kinh doanh bị lỗ hết vốn, tôi có nói với bạn để thời gian làm lại rồi gửi lại bạn A tiền chứ không để mất vậy được. Bạn A không đồng ý và nói Tôi chiếm đoạt tài sản như vậy Tôi có bị gọi là chiếm đoạt tài sản không? Xin mong tổ tư vấn luật giúp, Tôi chân thành cảm ơn.

Trả lời: Cảm ơn anh đã gửi yêu cầu tư vấn cho công ty Luật Minh Gia, với thắc mắc của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Với trường hợp này của anh thì anh có nói bạn anh góp vốn như một cổ đông để làm ăn và cũng đã nhận lãi từ anh mỗi tháng; tuy nhiên, cho tới khi anh thua lỗ thì bạn anh lại nói anh đang có hành vi chiếm đoạt tài sản. Bộ luật hình sự hiện hành có quy định về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản tại Điều 174 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) như sau:

“1. Người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm;

b) Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội;

…”

ĐIều 175 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản như sau:

“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 4.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc dưới 4.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản hoặc đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm hoặc tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt tài sản đó hoặc đến thời hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng cố tình không trả;

b) Vay, mượn, thuê tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng hình thức hợp đồng và đã sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến không có khả năng trả lại tài sản.

…”

Theo đó, đối với các loại tội kể trên thì trong cấu thành tội phạm yếu tố quan trọng nhất đó chính là mục đích chiếm đoạt tài sản đang thuộc sở hữu của người khác. Tuy nhiên, anh có nêu từ lúc đầu bạn anh góp vốn cho tới khi kinh doanh thua lỗ thì anh vẫn hứa hẹn sẽ trả tiền lại cho bạn anh chứ anh chưa có hành vi trốn tránh nghĩa vụ cũng như mục đích của anh không phải nhằm chiếm đoạt tài sản nên anh sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo các tội được nêu trên mà bạn anh chỉ có thể khởi kiện vụ án dân sự về giao dịch này.

Trân trọng!