Tư vấn về trường hợp điều khoản của HĐLĐ vô hiệu và việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động

Nội dung yêu cầu tư vấn: Xin chào luật sư,Trước hết cho tôi gửi lời cảm ơn luật sư đã dành thời gian tư vấn. Em gái tôi đã ký với trường tư thục 1 hợp đồng lao động (HĐLĐ) không xác định thời hạn, từ ngày 03/1/2017 và có hiệu lực kể từ ngày ký. Trong hợp đồng có 03 nội dung như sau:
- Bên B (tức em gái tôi) tự nguyện nộp văn bằng gốc chuyên môn của mình cho bên A (phía trường tư thục) khi ký HĐLĐ và chỉ nhận lại khi đã thanh lý hợp đồng.
- Bên B phải thông báo bằng văn bản với bên A trước 60 tháng khi muốn chấm dứt HĐLĐ. Khi nhận đc thông báo, bên A có quyền cho bên B thôi việc bất cứ lúc nào.
- Khi bên B tự ý thôi việc mà không báo trước cho bên A thì bên B phải chịu trách nhiệm toàn bộ về thiệt hại do việc tự ý thôi việc, thiệt hại kinh tế tối thiểu bên B phải đền bù là toàn bộ chi phí bảo hiểm mà bên A đã đóng cho bên B và nộp phạt bằng tiền tương đương 12 tháng lương cao nhất của bên B.
Dù biết điều khoản bất lợi nhưng vì muốn có công việc nên em gái tôi vẫn ký vào đã giao nộp bằng gốc cho trường. Bây giờ, em tôi muốn chấm dứt HĐLĐ nhưng sợ không lấy được bằng gốc và phải đền bù quá nhiều tiền. Vậy, tôi muốn hỏi các điều khoản trên có trái quy định của BL lao động không ạ? Nếu có, thì sẽ xử lý như thế nào? Nếu em tôi muốn chấm dứt hđ thì pháp luật giải quyết ntn ạ?Tôi xin chân thành cảm ơn.

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cho Công ty Luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về các điều khoản thỏa thuận về việc nộp lại bằng gốc, về thời gian thông báo và mức bồi thường thiệt hại khi em gái bạn muốn chấm dứt hợp đồng
 

Theo quy định tại Điều 17 Bô luật Lao động năm 2012 về nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động thì:
 

“Điều 17. Nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động
 

1. Tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác và trung thực.
 

2. Tự do giao kết hợp đồng lao động nhưng không được trái pháp luật, thỏa ước lao động tập thể và đạo đức xã hội”.
 

Theo đó, khi giao kết hợp đồng lao động thì em gái bạn  và phía trường tư thục vẫn được tự do giao kết hợp đồng nhưng phải tuân thủ những quy định của pháp luật.

Một là, đối với điều khoản em gái bạn phải nộp văn bằng gốc chuyên môn của mình cho bên A (phía trường tư thục) khi ký HĐLĐ và chỉ nhận lại khi đã thanh lý hợp đồng. 

Căn cứ theo quy định tại Điều 20 Bộ Luật Lao động năm 2012 thì:
 

“Điều 20. Những hành vi người sử dụng lao động không được làm khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động
 

1. Giữ bản chính giấy tờ tuỳ thân, văn bằng, chứng chỉ của người lao động.
 

2. Yêu cầu người lao động phải thực hiện biện pháp bảo đảm bằng tiền hoặc tài sản khác cho việc thực hiện hợp đồng lao động”.

Theo quy định trên thì phía trường tư thục không được phép giữ văn bằng, chứng chỉ của em gái bạn. Tuy nhiên, phía trường này lại thỏa thuận trong hợp đồng có điều khoản em gái bạn phải tự nguyện nộp văn bằng gốc chuyên môn của cô ấy cho phía trường này, do đó quy định này không phù hợp với quy định của pháp luật. Dù em gái bạn có tự nguyện nộp lại  văn bằng chuyên môn thì phía trường tư thục cũng không được phép nhận, giữ văn bằng chuyên môn của em gái bạn.

Hai là, đối với điều khoản em gái bạn phải thông báo bằng văn bản với phía trường trước 60 tháng khi muốn chấm dứt HĐLĐ. Khi nhận được thông báo, bên phía trường tư thục có quyền cho em gái bạn thôi việc bất cứ lúc nào.

Căn cứ theo quy định tại Khoản 3 Điều 37 Bộ luật Lao động năm 2012 về quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động của người lao động thì:
 

“3. Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động, nhưng phải báo cho người sử dụng lao động biết trước ít nhất 45 ngày, trừ trường hợp quy định tại Điều 156 của Bộ luật này”.

Em gái bạn ký kết hợp đồng không xác định thời hạn, về theo quy định trên thì đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn thì em gái bạn có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng. Khi chấm dứt hợp đồng em gái bạn phải có nghĩa vụ thông báo với người lao động ít nhất 45 ngày. Theo như thỏa thuận em gái bạn thỏa thuận với phía nhà trường khi muốn chấm dứt hợp đồng lao động thì em gái bạn phải thông báo 60 tháng cho bên kia là không trái quy định của pháp luật. Vì Bộ Luật Lao động năm 2012 chỉ quy định về thời gian tối thiểu phải thông báo về việc chấm dứt hợp đồng mà không có giới hạn tối đa về khoảng thời gian phải báo trước khi chấm dứt hợp đồng. Do vậy, khi chấm dứt hợp đồng em bạn buộc phải thông báo cho bên phía trường tư thực về việc bạn chấm dứt hợp đồng trước 60 tháng. Nếu khi em bạn chấm dứt hợp đồng mà không thực hiện việc thông báo cho phía nhà trường thì sẽ phải bồi thường do vi phạm nghĩa vụ thông báo.

 
Ba là, đối với điều khoản Khi bên em gái bạn tự ý thôi việc mà không báo trước cho bên trường tư thục thì em gái bạn phải chịu trách nhiệm toàn bộ về thiệt hại do việc tự ý thôi việc, thiệt hại kinh tế tối thiểu em gái bạn phải đền bù là toàn bộ chi phí bảo hiểm mà bên phía trường tư thục đã đóng cho em gái bạn và nộp phạt bằng tiền tương đương 12 tháng lương cao nhất của em gái bạn.
 

Căn cứ theo quy định tại Điều 43 Bộ Luật Lao động năm 2012 thì:

“Điều 43. Nghĩa vụ của người lao động khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật
 

1. Không được trợ cấp thôi việc và phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động.
 

2. Nếu vi phạm quy định về thời hạn báo trước thì phải bồi thường cho người sử dụng lao động một khoản tiền tương ứng với tiền lương của người lao động trong những ngày không báo trước.
 

3. Phải hoàn trả chi phí đào tạo cho người sử dụng lao động theo quy định tại Điều 62 của Bộ luật này”.

Do đó, khi em bạn nghỉ việc mà không thông báo cho phía bên trường tư thục có nghĩa là em bạn đã vi phạm về thời hạn báo trước thì em gái bạn phải bồi thường cho phía trường tư thục khoản tiền lương tương ứng với tiền lương của em gái bạn trong những ngày không báo trước. Tuy nhiên, phía trường tư thục lại đưa ra điều khoản em bạn phải bồi thường toàn bộ số tiền chi phí bảo hiểm mà bên phía trường tư thục đã đóng cho bạn và bồi thường 12 tháng tiền lương cao nhất là trái với quy định của pháp luật. Vì việc nộp bảo hiểm xã hội cho người lao động là nghĩa vụ của người lao động  nên em bạn cũng không phải hoàn trả lại số tiền bảo hiểm mà phía trường tư thục đã đóng.

Thứ hai, đối với những điều khoản trái quy định của pháp luật thì xử lý như thế nào?
 

Căn cứ quy định tại Điều 50 Bộ Luật Lao động năm 2012 thì:

“Điều 50. Hợp đồng lao động vô hiệu
 

1. Hợp đồng lao động vô hiệu toàn bộ khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
 

a) Toàn bộ nội dung của hợp đồng lao động trái pháp luật;
 

b) Người ký kết hợp đồng lao động không đúng thẩm quyền;
 

c) Công việc mà hai bên đã giao kết trong hợp đồng lao động là công việc bị pháp luật cấm;
 

d) Nội dung của hợp đồng lao động hạn chế hoặc ngăn cản quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn của người lao động.
 

2. Hợp đồng lao động vô hiệu từng phần khi nội dung của phần đó vi phạm pháp luật nhưng không ảnh hưởng đến các phần còn lại của hợp đồng.
 

3. Trong trường hợp một phần hoặc toàn bộ nội dung của hợp đồng lao động quy định quyền lợi của người lao động thấp hơn quy định trong pháp luật về lao động, nội quy lao động, thoả ước lao động tập thể đang áp dụng hoặc nội dung của hợp đồng lao động hạn chế các quyền khác của người lao động thì một phần hoặc toàn bộ nội dung đó bị vô hiệu”.

Theo đó, đối với những điều khoản hạn chế quyền của người lao động và các điều khoản trái quy định của pháp luật trên thì các điều khoản này sẽ bị vô hiệu. Các điều khoản này vô hiệu và em bạn sẽ không phải thực hiện các điều khoản này. Nếu phía trường tư thục đã giữ văn bằng chuyên môn của em bạn thì em bạn có quyền yêu cầu phía nhà trường trả lại văn bằng chuyên môn cho bạn.

Thứ ba, về việc em gái bạn muốn chấm dứt hợp đồng lao động
 

Trong trường hợp em gái bạn muốn chấm dứt hợp đồng thì em gái bạn buộc phải thông báo cho phía nhà trường về việc bạn muốn chấm dứt hợp đồng trước 60 tháng. Trong trường hợp nếu bạn không tuân thủ việc thông báo trước khi chấm dứt hợp đồng thì em gái bạn phải bồi thường một khoản tiền tương ứng với số tháng không báo trước đó. Khi em gái bạn đảm bảo đủ điều kiện về thời gian báo trước khi chấm dứt hợp đồng lao động hoặc đã bồi thường (trong trường hợp vi phạm nghĩa vụ báo trước) thì phía trường tư thục buộc phải trả lại các giấy tờ văn bằng gốc cho em gái bạn. Trường hợp nếu phía nhà trường vẫn không tiến hành trả lại các giấy tờ, văn bằng cho em gái bạn thì em gái bạn có thể kiện ra Tòa để đảm bảo quyền lợi của mình.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
CV tư vấn: Trần Thị Thìn - Luật Minh Gia