Đóng BHXH tự nguyện có được tính hưởng chế độ thai sản không?

1. Bảo hiểm xã hội? Các loại bảo hiểm xã hội

Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Theo Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014 quy định, Bảo hiểm xã hội bao gồm 2 loại: bảo hiểm xã hội bắt buộc và bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trong đó:

- Bảo hiểm xã hội bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. (Khoản 2 Điều 3)

- Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất. (Khoản 3 Điều 3).

2. Đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện có được tính hưởng chế độ thai sản không?

Căn cứ Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì Bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm 5 chế độ:

+ Chế độ ốm đau;

+ Chế độ thai sản;

+ Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

+ Chế độ hưu trí;

+ Chế độ tử tuất.

Còn bảo hiểm xã hội tự nguyện thì chỉ có 2 chế độ là chế độ hưu trí và chế độ tử tuất.

Như vậy, bảo hiểm xã hội tự nguyện không bao gồm chế độ thai sản và người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ không được tính hưởng chế độ thai sản. 

-------------------

Để giúp bạn đọc có thể hiểu rõ hơn cũng như viện dẫn áp dụng trên thực tế, Luật Minh Gia đưa ra một vài tình huống dưới đây:

Câu hỏi đề nghị tư vấn thứ nhất: 

Tôi có một vấn đề thắc mắc muốn được tư vấn như sau: Tôi đi làm cho một công ty và có tham gia đóng bảo hiểm từ tháng 12/2010 đến tháng 08/2015. Ngày 01/08/2015 do cty tôi làm sáp nhập công ty mới nên có cắt giảm một số nhân viên và trong đó có tôi. Từ tháng 08/2015 đến bây giờ tôi vẫn chưa xin được việc làm và đang làm chế độ thất nghiệp. Hiện nay tôi đã có thai được 2 tháng, dự sinh là 10/06/2016. Nếu bây giờ tôi đóng bảo hiểm tự nguyện thì tôi có được hưởng chế độ thai sản hay ko? Xin cảm ơn!

Trả lời tư vấn: Cảm ơn anh/chị đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi đã tư vấn trường hợp tương tự sau đây:

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định điều kiện hưởng chế độ thai sản như sau:

"Người lao động quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều này phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi."

Theo đó, nếu chị tham gia BHXH bắt buộc từ đủ 6 tháng trong vòng 12 tháng trước thời điểm sinh con thì đủ kiện hưởng chế độ thai sản.

Lưu ý: Bảo hiểm tự nguyện chỉ có 2 chế độ: hưu trí và tử tuất vậy nên nếu chị đóng BHXH tự nguyện sẽ không được cộng dồn vào thời gian đã tham gia BHXH bắt buộc trong vòng 12 tháng trước khi sinh để tính hưởng chế độ thai sản.

--------------------

Câu hỏi thứ 2 - Chế độ thai sản của người lao động được tính trên cơ sở mức lương nào?

Tôi làm kỹ thuật tại Trung tâm Giống gia súc gia cầm tỉnh X, là một đơn vị sự nghiệp có thu của tỉnh, biên chế viên chức từ tháng 4/2014, tháng 6/2021 tôi nghỉ sinh con, khi tính chế độ thai sản cho tôi BHXH tỉnh chỉ tính cho tôi theo mức lương 1.390.000 và giải thích theo một công văn quy định là chúng tôi thuộc chế độ doanh nghiệp. Tôi rất phân vân vì trung tâm tôi làm là một đơn vị sự nghiệp có thu của nhà nước và tôi là viên chức hưởng lương của nhà nước. Xin Luật Sư tư vấn giúp tôi. Nếu cơ quan Bảo hiểm tính sai thì tôi có được truy lĩnh lại không và thủ tục thế nào? Tôi xin chân thành cảm ơn quý công ty!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi yêu cầu tư vấn tới Công ty Luật Minh Gia. Với nội dung yêu cầu tư vấn của bạn, chúng tôi tư vấn như sau:

Tại Khoản 1 Điều 39 Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định mức hưởng chế độ thai sản như sau:

“Điều 39. Mức hưởng chế độ thai sản

1. Người lao động hưởng chế độ thai sản theo quy định tại các Điều 32, 33, 34, 35, 36 và 37 của Luật này thì mức hưởng chế độ thai sản được tính như sau:

a) Mức hưởng một tháng bằng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của 06 tháng trước khi nghỉ việc hưởng chế độ thai sản. Trường hợp người lao động đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 06 tháng thì mức hưởng chế độ thai sản theo quy định tại Điều 32, Điều 33, các khoản 2, 4, 5 và 6 Điều 34, Điều 37 của Luật này là mức bình quân tiền lương tháng của các tháng đã đóng bảo hiểm xã hội;

b) Mức hưởng một ngày đối với trường hợp quy định tại Điều 32 và khoản 2 Điều 34 của Luật này được tính bằng mức hưởng chế độ thai sản theo tháng chia cho 24 ngày;

c) Mức hưởng chế độ khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi được tính theo mức trợ cấp tháng quy định tại điểm a khoản 1 Điều này, trường hợp có ngày lẻ hoặc trường hợp quy định tại Điều 33 và Điều 37 của Luật này thì mức hưởng một ngày được tính bằng mức trợ cấp theo tháng chia cho 30 ngày."

Ngoài ra, khi sinh bạn sẽ được nhận trợ cấp một lần khi sinh con theo quy định tại Điều 38 Luật bảo hiểm xã hội 2006 như sau:

“Điều 38. Trợ cấp một lần khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi

Lao động nữ sinh con hoặc người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi thì được trợ cấp một lần cho mỗi con bằng 02 lần mức lương cơ sở tại tháng lao động nữ sinh con hoặc tháng người lao động nhận nuôi con nuôi.

Trường hợp sinh con nhưng chỉ có cha tham gia bảo hiểm xã hội thì cha được trợ cấp một lần bằng 02 lần mức lương cơ sở tại tháng sinh con cho mỗi con.”

Như vậy, căn cứ quy định nêu trên thì mức hưởng chế độ thai sản một tháng bằng 100% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của 06 tháng trước khi nghỉ việc hưởng chế độ thai sản. Về mức trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần thì được tính theo mức lương cơ sở (mức lương tối thiểu chung) tại thời điểm sinh con. Tại thời điểm tháng 6/2021 thì mức lương cơ sở là 1.490.000 đồng. Do đó, trợ cấp một lần tại thời điểm bạn sinh con được tính theo mức lương cơ sở là 1.490.000 đồng. Vì vậy, nếu chế độ thai sản của chị tính theo mức lương 1.390.000 đồng thì bạn có thể làm đơn khiếu nại yêu cầu bảo hiểm xã hội xem xét giải quyết. 

-------------------

Câu hỏi đề nghị tư vấn thứ 3:

Chào luật sư! Hiện nay tôi đang làm việc cho 1 công ty tư nhân tại Hà Nội. Do công ty không đóng bảo hiểm cho nhân viên. Qua tìm hiểu tôi được biết bảo hiểm xã hội có 2 loại: Bảo hiểm xã hội bắt buộc và bào hiểm xã hội tự nguyện. Bảo hiểm xã hội bắt buộc thì được công ty hỗ trợ 1 phần số tiền phải đóng và được hưởng chế độ thai sản, hưu trí và tử tuất. Trong trường hợp của tôi, nếu muốn đóng bảo hiểm để được hưởng chế độ thai sản thì có được đóng loại hình bảo hiểm xã hội này bắt buộc không ạ.

Trả lời tư vấn:

Chào anh/chị! Cảm ơn anh/chị đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia.

Theo quy định của Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 thì Bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm 5 chế độ:

+ Chế độ ốm đau;

+ Chế độ thai sản;

+ Chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

+ Chế độ hưu trí;

+ Chế độ tử tuất.

Còn bảo hiểm xã hội tự nguyện thì chỉ có 2 chế độ là:

+ Chế độ hưu trí;

+ Chế độ tử tuất.

Như vậy, trường hợp chị muốn tham gia BHXH để hưởng chế độ thai sản thì chị phải tham gia BHXH bắt buộc (có nghĩa là phải có HĐLĐ có thời hạn 3 tháng trở lên thì công ty phải có trách nhiệm tham gia BHXH bắt buộc cho chị).

Anh/chị tham khảo để giải đáp thắc mắc của mình!

-----------------