Điều kiện hưởng chế độ thai sản khi lao động nữ sinh con

1. Chế độ thai sản

Bảo hiểm thai sản là một trong những chế độ của bảo hiểm xã hội bắt buộc, ngoài chức năng đảm bảo thu nhập cho người lao động khi công việc tạm thời bị gián đoạn thì còn góp phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khoẻ cho người lao động, đồng thời đảm bảo quyền được chăm sóc của trẻ em.

2. Đối tượng hưởng chế độ thai sản

Theo Điều 30 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định về đối tượng áp dụng chế độ thai sản là người lao động quy định tại các điểm a, b, c, d, đ và h khoản 1 Điều 2 của Luật này. Theo đó, đối tượng ở đây bao gồm:

- Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;

- Người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng;

- Cán bộ, công chức, viên chức;

- Công nhân quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu;

- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên môn kỹ thuật công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu hưởng lương như đối với quân nhân;

- Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương.

3. Điều kiện hưởng chế độ thai sản

Hiện nay, chế độ thai sản cho lao động nữ và lao động nam được quy định tại Mục 2 Chương II của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.

Tại Điều 31 Luật bảo hiểm xã hội quy định về điều kiện hưởng chế độ thai sản như sau:

“1. Người lao động được hưởng chế độ thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Lao động nữ mang thai;

b) Lao động nữ sinh con;

c) Lao động nữ mang thai hộ và người mẹ nhờ mang thai hộ;

d) Người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi;

đ) Lao động nữ đặt vòng tránh thai, người lao động thực hiện biện pháp triệt sản;

e) Lao động nam đang đóng bảo hiểm xã hội có vợ sinh con.

2. Người lao động quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều này phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.

3. Người lao động quy định tại điểm b khoản 1 Điều này đã đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 03 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

4. Người lao động đủ điều kiện quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này mà chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc thôi việc trước thời điểm sinh con hoặc nhận con nuôi dưới 06 tháng tuổi thì vẫn được hưởng chế độ thai sản theo quy định tại các Điều 34, 36, 38 và khoản 1 Điều 39 của Luật này.”

Để giúp bạn đọc có thể hiểu rõ hơn cũng như viện dẫn áp dụng trên thực tế, Luật Minh Gia đưa ra một vài tình huống dưới đây:

Câu hỏi tư vấn thứ nhất - Điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con

Xin chào Luật sư! Em xin phép được hỏi Luật sư câu hỏi liên quan đến chế độ thai sản năm nay ah. Em đóng BHXH ở công ty cũ từ tháng 2/2018 đến hết tháng 9/2020. Em chuyển sang làm việc ở công ty mới và đóng bảo hiểm từ tháng 01/2021 đến hết tháng 05/2021. Hiện tại em đã xin nghỉ việc và ở nhà dưỡng thai. Luật sư cho em hỏi: Nếu em sinh vào tháng 9/2021 thì theo quy định em có được hưởng chế độ thai sản hay không ạ? Nếu được thì em cần phải cung cấp những giấy tờ gì ạ? Mong nhận được phản hồi sớm của Luật sư ạ. Em xin chân thành cảm ơn!

Trả lời tư vấn: Chào anh/chị, cảm ơn anh/chị đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị, chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về điều kiện hưởng chế độ thai sản

Theo Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định về điều kiện hưởng chế độ thai sản như sau:

“Điều 31. Điều kiện hưởng chế độ thai sản

1. Người lao động được hưởng chế độ thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Lao động nữ mang thai;

b) Lao động nữ sinh con;

...

2. Người lao động quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều này phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.

3. Người lao động quy định tại điểm b khoản 1 Điều này đã đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 03 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

...”

Thời gian được tính hưởng chế độ thai sản là khoảng thời gian người lao động có tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc tính tới thời điểm trước khi sinh.

Theo quy định nêu trên, để được hưởng chế độ thai sản, bạn phải đáp ứng ba điều kiện sau:

- Đã đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên;

- Phải nghỉ việc để dưỡng thai chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền;

- Đóng BHXH từ đủ 03 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

Căn cứ Điều 9 Thông tư 59/2015/TT-BLDTBXH quy định về cách xác định khoảng thời gian 12 tháng trước khi sinh con như sau:

“1. Thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi được xác định như sau:

a) Trường hợp sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi trước ngày 15 của tháng, thì tháng sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi không tính vào thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.

b) Trường hợp sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi từ ngày 15 trở đi của tháng và tháng đó có đóng bảo hiểm xã hội, thì tháng sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi được tính vào thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi. Trường hợp tháng đó không đóng bảo hiểm xã hội thì thực hiện theo quy định tại điểm a khoản này.”

Trong trường hợp của bạn, khoảng thời gian trước khi sinh sẽ được tính từ 10/2020 đến 8/2021 (do bạn đã nghỉ việc và không đóng bảo hiểm xã hội tại tháng bạn sinh con). Do đó, nếu trong khoảng thời gian này, bạn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ 3 tháng trở lên thì đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con.

Đối chiếu với trường hợp của bạn, bạn đã đóng BHXH ở công ty cũ từ tháng 2/2018 đến hết tháng 9/2020, tiếp tục đóng BHXH tại công ty mới từ tháng 1/2021 đến hết tháng 5/2021. Theo đó, bạn đã đóng BHXH hơn 12 tháng và đóng từ đủ 3 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con. Ngoài ra, việc bạn nghỉ việc dưỡng thai nếu có giấy chỉ định của cơ sở có thẩm quyền thì bạn đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản.

Thứ hai, về hồ sơ hưởng chế độ thai sản

Theo Khoản 1 Điều 101 Luật Bảo hiểm xã hội quy định về hồ sơ hưởng chế độ thai sản đối với lao động nữ bao gồm:

“a) Bản sao giấy khai sinh hoặc bản sao giấy chứng sinh của con;

b) Bản sao giấy chứng tử của con trong trường hợp con chết, bản sao giấy chứng tử của mẹ trong trường hợp sau khi sinh con mà mẹ chết;

c) Giấy xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về tình trạng người mẹ sau khi sinh con mà không còn đủ sức khỏe để chăm sóc con;

d) Trích sao hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện của người mẹ trong trường hợp con chết sau khi sinh mà chưa được cấp giấy chứng sinh;

đ) Giấy xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền về việc lao động nữ phải nghỉ việc để dưỡng thai đối với trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 31 của Luật này.”

 Theo Quyết định 166/QĐ-BHXH năm 2019 và Quyết định 222/QĐ-BHXH năm 2021 thì người lao động cần phải chuẩn bị hồ sơ để hưởng chế độ thai sản cụ thể như sau:

* Trường hợp khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai:

+ Trường hợp điều trị nội trú: Bản sao giấy ra viện hoặc tóm tắt hồ sơ bệnh án thể hiện việc nghỉ dưỡng thai.

+ Trường hợp điều trị ngoại trú: Giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng bảo hiểm xã hội thể hiện việc nghỉ dưỡng thai.

+ Trường hợp phải giám định y khoa: Biên bản giám định y khoa.

------------------

Câu hỏi tư vấn thứ hai:

Mình muốn nhờ sự tư vấn với trường hợp của vợ mình như sau: Vợ mình đang làm cho 1 công ty tư nhân. Vì vợ mình đang mang thai, tình trạng sức khỏe không đủ để tiếp tục làm việc nên vợ mình đã xin nghỉ chế độ thai sản sớm hơn so với quy định tính đến thời điểm hiện tại là hơn 3 tháng (chế độ tối đa là 2 tháng). Vợ mình đã đóng bảo hiểm trên 6 tháng. Mình muốn hỏi với trường hợp của vợ mình có được chế độ BHXH không? Mình cám ơn!

Trả lời: Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi tư vấn như sau:

Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội quy định về điều kiện hưởng chế độ thai sản như sau:

““Điều 31. Điều kiện hưởng chế độ thai sản

1. Người lao động được hưởng chế độ thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Lao động nữ mang thai;

b) Lao động nữ sinh con;

...

2. Người lao động quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều này phải đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi.”

Ngoài ra, theo Khoản 1 Điều 34 quy định về thời gian hưởng chế độ khi sinh con như sau:

“1. Lao động nữ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản trước và sau khi sinh con là 06 tháng. Trường hợp lao động nữ sinh đôi trở lên thì tính từ con thứ hai trở đi, cứ mỗi con, người mẹ được nghỉ thêm 01 tháng.

Thời gian nghỉ hưởng chế độ thai sản trước khi sinh tối đa không quá 02 tháng.”

Do đó, trường hợp vợ bạn đã đóng BHXH bắt buộc từ đủ 6 tháng trong vòng 12 tháng trước khi sinh con và muốn nghỉ sớm 3 tháng trước khi sinh thì có thể thỏa thuận với người sử dụng lao động đồng ý cho nghỉ không lương 1 tháng, sau đó nghỉ chế độ thai sản trước khi sinh 2 tháng theo đúng quy định.

------------------

Câu hỏi tư vấn thứ ba:

Xin chào luật sư ! Vợ tôi vào làm công ty vào tháng 3 năm 2021. Hiện nay vợ tôi đã có thai được 5 tháng, không đi làm được vì bị viêm đa khớp. Dự định ngày 20/09/2021, vợ tôi xin nghỉ việc. Ngày dự sanh là 12/2021. Trước khi mang thai, vợ tôi đã đóng báo hiểm ở một công ty khác được 10 tháng vào năm 2018. Vào làm tại công mới tháng 04 năm 2021 là mang thai. Cho tôi hỏi nếu nghĩ việc vào ngày 20/09/2016 thì có được hưởng chế độ thai sản theo quy định không ? xin cảm ơn !

Trả lời: Đối với yêu cầu hỗ trợ của anh/chị chúng tôi tư vấn như sau:

Theo quy định, lao động nữ nữ đóng BHXH bắt buộc từ đủ 6 tháng trong vòng 12 tháng trước thời điểm sinh con thì đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản. 

Nếu tháng 9/2021, vợ bạn nghỉ việc và tháng 12/2021 sinh con thì trong khoảng thời gian từ tháng 12/2020 tới tháng 11/2021, nếu vợ bạn đóng BHXH bắt buộc từ 6 tháng trở lên thì sẽ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con.