Luật sư Vũ Đức Thịnh

Tai nạn giao thông là gì? Trách nhiệm pháp lý phát sinh thế nào?

Theo thống kê số liệu của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, hàng ngày, hàng giờ trên cả nước vẫn xảy ra những vụ tai nạn giao thông gây thiệt hại rất lớn cả về người và tài sản. Vậy cần hiểu về tai nạn giao thông như thế nào và các trách nhiệm pháp lý phát sinh là gì? Luật Minh Gia sẽ giải đáp qua các bài viết sau:

1. Tai nạn giao thông là gì?

Căn cứ quy định tại Nghị định số 97/2016/NĐ-CP tiểu mục 1901 mục 19 có định nghĩa về tai nạn giao thông như sau:

Tai nạn giao thông là sự kiện bất ngờ, nằm ngoài ý muốn chủ quan của con người, xảy ra khi các đối tượng tham gia giao thông đang hoạt động trên đường giao thông công cộng, đường chuyên dùng hoặc ở các địa bàn giao thông công cộng (gọi là mạng lưới giao thông: Đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không), nhưng do chủ quan, vi phạm các quy tắc an toàn giao thông hoặc do gặp phải các tình huống, sự cố đột xuất không kịp phòng tránh, đã gây ra những thiệt hại nhất định cho tính mạng, sức khỏe con người hoặc tài sản.

Một lần hoặc nhiều lần va chạm liên tiếp giữa các đối tượng tham gia giao thông tại một địa Điểm nhất định thì được gọi là một vụ tai nạn giao thông. Vụ tai nạn giao thông xảy ra đối với một hoặc nhiều đối tượng tham gia giao thông.

Tai nạn giao thông gây ra hậu quả làm thiệt hại về người và tài sản. Số người bị tai nạn giao thông gồm những người bị thương và chết do tai nạn giao thông gây ra.

Một số yếu tố dẫn đến nguy cơ va chạm, bao gồm thiết kế xe, tốc độ vận hành, thiết kế đường, môi trường đường và kỹ năng lái xe, suy yếu do rượu hoặc ma túy, và hành vi, đáng chú ý là lái xe, chạy quá tốc độ và đua xe trên đường phố,…

2. Trách nhiệm pháp lý khi có tai nạn giao thông?

Theo quy định, khi xảy ra tai nạn giao thông, người vi phạm có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung 2017) và bồi thường thiệt hại cho người bị thiệt hại theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015.

3. Tai nạn giao thông có người chết có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Câu hỏi đề nghị tư vấn: Em điều khiển xe mô tô 2 bánh va chạm với xe lôi tự chế chạy cùng chiều. Xe em bị ngã bên phải đường xe lôi kia bị ngã ra giữa đường. Em người không sao người điều khiển xe lôi bị tử vong trên đường em đưa đi cấp cứu. Cho em hỏi trường hợp như vậy em có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? Em có giấy phép lái xe mô tô và hoàn toàn tỉnh táo khi tham gia giao thông. Mong tư vấn giúp em!

Trả lời: Chào bạn! Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, đối với yêu cầu hỗ trợ của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Điều 260 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) quy định:

Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ

1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Không có giấy phép lái xe theo quy định;

b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác;

c) Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;

d) Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông;

đ) Làm chết 02 người;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%:

g) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Theo quy định trên, người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác gây hậu quả chết người sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Với những thông tin bạn cung cấp, Minh Gia chưa rõ phía cơ quan cảnh sát đã kết luận như thế nào về yếu tố lỗi của các bên? Mặc dù bạn có giấy phép lái xe mô tô và hoàn toàn tỉnh táo khi tham gia giao thông nhưng liệu rằng bạn có vượt quá tốc độ cho phép hay không chú ý quan sát không?...

Vì vậy, Luật Minh Gia nhận định bạn sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây hậu quả nghiêm trọng nếu bạn có lỗi, vi phạm các quy định về an toàn đường bộ và việc vi phạm này là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả tại nạn giao thông. Với thông tin bạn cung cấp như trên, chưa đủ căn cứ để khẳng định bạn có bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phạm này.

Bạn tham khảo để giải đáp thắc mắc của mình!

---

4.  Người bị hại rút yêu cầu khởi tố thì người gây tai nạn có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không? 

Câu hỏi đề nghị tư vấn: Xin hãy tư vấn giúp đỡ tôi. Tôi đi xe máy chở ba và cả ba chúng tôi cũng có uống rượu cách 6 tiếng rồi. Do trời mưa quá to nên tôi đã tôi đã đâm vào đuôi ô tô đi cùng chiều cùng làn nhưng vì tôi đánh lái nên đã va chạm vào bên trái của đuôi xe ôtô. Hậu quả làm chết một người ngồi giữa, còn người ngồi sau và tôi bị thương nặng. Tôi đã bồi thường thiệt hại cho gia đình hai bên và hai bên không có bất kỳ đơn từ kiện tục gì tôi. Riêng phía gia đình người chết tôi đã nhận làm bố nuôi tôi. Vậy tôi có phải chịu trách nhiệm hình sự gì nữa không? Nếu có thì tôi phải chịu mức hình phạt nào? Xin hay tư vấn giúp đỡ tôi. Tôi cảm ơn nhiều.

Trả lời: Chào anh, cảm ơn anh đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, đối với yêu cầu hỗ trợ của anh, chúng tôi có ý kiến tư vấn như sau:

Theo thông tin anh cung cấp, anh là người điều khiển xe máy đã sử dụng rượu trước đó và có gây ra tai nạn giao thông gây hậu quả một người chết và một người bị thương. Luật Minh Gia cho rằng với những thông tin anh cung cấp, có thể anh sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 260 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) nếu xác định anh có vi phạm các quy định về an toàn giao thông đường bộ và là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả tại nạn giao thông trên.

Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Không có giấy phép lái xe theo quy định;

b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%:

5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Về vấn đề bị hại và gia đình bị hại đã nhận đủ tiền bồi thường và không có yêu cầu đề nghị khởi tố có bị truy cứu trách nhiệm hình sự nữa hay không, Điều 155 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định:

“Điều 155. Khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của bị hại

1. Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật hình sự khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.

2. Trường hợp người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu thì vụ án phải được đình chỉ, trừ trường hợp có căn cứ xác định người đã yêu cầu rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì tuy người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án vẫn tiếp tục tiến hành tố tụng đối với vụ án.

3. Bị hại hoặc người đại diện của bị hại đã rút yêu cầu khởi tố thì không có quyền yêu cầu lại, trừ trường hợp rút yêu cầu do bị ép buộc, cưỡng bức.”

Mặc dù chưa được nghiên cứu hồ sơ của vụ án nhưng dựa trên những thông tin ban đầu anh cung cấp, nếu xác định đủ dấu hiệu của tội phạm, có thể anh sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Khoản 2 Điều 260 Bộ luật Hình sự với khung hình phạt tù từ 03 đến 10 năm. Tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ không phải là tội truy cứu trách nhiệm hình sự theo yêu cầu của bị hại theo khoản 1 điều 155 Bộ luật Tố tụng hình sự chúng tôi đã trích dẫn ở trên. Nếu cơ quan có thẩm quyền xác định có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì người gây tai nạn vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự, các nội dung về bồi thường hoặc nhận bố nuôi để tiện chăm sóc sẽ được xem là tình tiết giảm nhẹ của anh.

---

5. Bồi thường thiệt hại khi gây tai nạn giao thông

Câu hỏi đề nghị tư vấn: Thưa luật sư, Xin luật sư cho biết trường hợp của tôi là thế nào ạ: Tôi đang đi xe máy xuống dốc cầu vượt thì có một cô gái đi bộ sang ngang đường và tôi đã đâm vào người này và làm họ bị ngã. Tôi đưa ngay cô này nhập viện và kết luận bị chấn thương sọ não,  nằm viện khoảng nửa tháng thì xuất viện. Trong thời gian nằm viện, cứ cách một ngày tôi lại vào thăm hỏi và phục vụ vài tiếng và đưa cho mẹ cô ấy 5 triệu. Hiện nay sức khỏe đã bình phục, gia đình bên cô gái này đòi tôi phải bồi thường thêm 20 triệu nữa và không hợp tác với tôi để tôi lấy xe máy về. Vậy xin hỏi luật sư tôi có sai không và có phải bồi thường nhiều vậy không? Xin cảm ơn!

Trả lời: Chào anh, cảm ơn anh đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, đối với yêu cầu hỗ trợ của anh, chúng tôi có ý kiến tư vấn như sau:

Theo điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015, căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại như sau:

Điều 584. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại

1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.

2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.

3. Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này.”

Như vậy, trách nhiệm bồi thường sẽ căn cứ vào mức độ lỗi dẫn đến thiệt hại thuộc về bên nào, tức là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tai nạn do bên nào gây ra? Chỉ một bên có lỗi hay hai bên cùng có lỗi? Do anh không nêu rõ sự việc nên chúng tôi không thể xác định được nguyên nhân dẫn đến tai nạn, lỗi của các bên hoặc kết luận anh có sai không? Việc kết luận lỗi sai thuộc thẩm quyền của cơ quan Công an:

- Trường hợp phía cơ quan Công an kết luận anh hoàn toàn không có lỗi trong vụ tai nạn thì anh không có trách nhiệm bồi thường bất kỳ khoản tiền nào cho cô gái kia.

- Trường hợp cơ quan Công an kết luận hai bên đều có lỗi trong vụ tai nạn thì cần xác định mức độ lỗi tương đương với mức độ thiệt hại để bù trừ nghĩa vụ. Có thể sau khi xác định lỗi anh sẽ có trách nhiệm bồi thường cho cô gái kia vì mức độ lỗi của anh nhiều hơn. Mức bồi thường căn cứ trực tiếp vào lỗi và mức độ thiệt hại của các bên.

- Trường hợp Công an kết luận chỉ bên anh có lỗi trong vụ tai nạn thì bồi thường về sức khỏe cho cô gái theo Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Điều 590. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm

1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm:

a) Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại;

b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại; nếu thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không ổn định và không thể xác định được thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại;

c) Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị; nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần phải có người thường xuyên chăm sóc thì thiệt hại bao gồm cả chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại;

d) Thiệt hại khác do luật quy định.

2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp sức khỏe của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không quá năm mươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.

Theo quy định trên, căn cứ thực tế chi phí cô gái này khám chữa, điều trị phục hồi; căn cứ thu nhập bị mất trong quá trình điều trị (tiền lương, tiền công); căn cứ thu nhập bị mất của người chăm sóc (mẹ của cô gái) và các thiệt hại khác như thiệt hại về tinh thần,... anh có thể so sánh, đối chiếu để biết yêu cầu bồi thường thêm 20 triệu đồng có phù hợp không.

Đối với việc cơ quan Công an đang tạm giữ phương tiện, việc tạm giữ này phục vụ cho quá trình xác minh trách nhiệm hình sự liên quan tới vụ tai nạn giao thông. Thời gian xác minh tối đa là không quá 2 tháng.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia, nếu còn vướng mắc, quý khách hàng vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi để được hỗ trợ giải đáp chi tiết.

Liên hệ để được hỗ trợ nhanh nhất

Liên hệ tư vấn
Chat zalo